Các tên lửa của Iran (Ảnh minh họa: Reuters).
Gần đây, Mỹ đã triển khai thêm lực lượng tới Trung Đông khi xung đột leo thang giữa Iran và Israel, làm dấy lên câu hỏi về việc Washington có tính can dự sâu hơn vào cuộc chiến hay không.
Nếu kịch bản trên xảy ra, Iran có thể sẽ trả đũa Washington bằng một số biện pháp.
Khosro Sayeh Isfahani, nhà phân tích cấp cao tại Liên minh Dân chủ Quốc gia Iran, cho biết với Newsweek rằng nếu Mỹ can dự trực tiếp vào chiến sự, Tehran có thể kích hoạt các nhóm dân quân thuộc “Trục Kháng chiến”.
Hamidreza Azizi, học giả tại Viện Nghiên cứu Quốc tế và An ninh Đức, nói với Newsweek rằng Tehran đang ngày càng xem xét nghiêm túc khả năng Mỹ tham chiến trực tiếp, và khi đó “mọi giới hạn đều sẽ bị phá vỡ”.
Tổng thống Donald Trump nói rằng ông muốn “chấm dứt thực sự” cuộc chiến, nhưng theo ông Azizi, Iran lại coi lời kêu gọi này là một chiến thuật đánh lạc hướng, khiến lo ngại về khả năng Mỹ can thiệp quân sự càng tăng cao.
Theo Newsweek, có 3 kịch bản có thể xảy ra nếu Mỹ quyết định tham chiến trực tiếp.
Iran tấn công vào mục tiêu của Mỹ
Israel tuyên bố đã giành thế chủ động trong không phận Iran và phá hủy hơn 120 bệ phóng tên lửa tầm xa ở miền trung Iran, tương đương 1/3 tổng số hệ thống mà Tehran sở hữu.
Theo ông Azizi, điều này đã khiến Iran không thể đáp trả với mức độ thực sự dữ dội. Tuy nhiên, Tehran dường như cũng đang tính toán chiến lược để giữ lại phần lớn kho tên lửa phòng trường hợp Mỹ chính thức tham chiến, lúc đó, chiến sự có thể mở rộng toàn khu vực.
Mỹ hiện có cơ sở quân sự tại ít nhất 19 địa điểm ở Trung Đông, trong đó 8 căn cứ cố định đặt tại Bahrain, Ai Cập, Iraq, Jordan, Kuwait, Qatar, Ả rập Xê út và UAE, với khoảng 40.000-50.000 binh sĩ đồn trú.
Cho đến nay, Tehran dường như đã cố tình tránh tấn công trực tiếp vào các lực lượng hay căn cứ của Mỹ, chỉ có một số vụ UAV nhắm vào căn cứ tại Iraq, và ông Azizi cho rằng đó “chủ yếu là cảnh báo chứ chưa phải hành động quân sự thực sự”.
Tuy nhiên, nếu Mỹ tham chiến, Iran sẽ coi đó là mối đe dọa tồn vong, vì các cuộc không kích của Washington có thể phá hủy cơ sở hạ tầng trọng yếu.
“Chúng ta có thể chứng kiến hàng loạt hành động trả đũa, từ tấn công các căn cứ Mỹ trong khu vực cho đến phá hoại hoạt động khai thác và vận chuyển dầu mỏ, bao gồm cả eo biển Hormuz”, ông Azizi nói.
Eo biển này nối vịnh Ba Tư với Ấn Độ Dương, đồng thời là tuyến đường huyết mạch dẫn tới kênh đào Suez và Địa Trung Hải, nơi vận chuyển phần lớn dầu mỏ thế giới.
Iran phong tỏa eo biển Hormuz
Bản đồ khu vực eo biển Hormuz (Ảnh: BBC).
Esmail Kosari, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và An ninh Quốc gia của Quốc hội Iran, nói rằng việc đóng cửa eo biển Hormuz đang được “xem xét nghiêm túc”, theo truyền thông nhà nước Iran. Đây là tuyến vận tải nơi khoảng 20% lượng dầu mỏ toàn cầu phải đi qua.
Jakob Larsen, Giám đốc an toàn và an ninh tại Hội đồng Hàng hải Quốc tế (BIMCO), cho biết cuộc xung đột khiến các chủ tàu “vô cùng lo ngại”.
Theo chính quyền Mỹ, đến thời điểm hiện tại chưa có dấu hiệu Iran đe dọa các tàu thương mại trừ những tàu có liên hệ với Israel.
“Iran có năng lực tác chiến phi đối xứng rất cao và đã chuẩn bị suốt hàng thập niên để tấn công tàu thuyền qua eo Hormuz và vùng biển lân cận. Họ có thể khai hỏa mà gần như không cần báo trước, nhanh hơn cả thời gian một con tàu đi hết eo Hormuz”, ông Larsen nói.
Aurélien Colson, Giám đốc Viện Địa chính trị & Kinh doanh ESSEC, nhấn mạnh vai trò chiến lược của eo Bab el-Mandeb – lối vào biển Đỏ và kênh đào Suez. Nơi đây chỉ rộng khoảng 24km tại điểm hẹp nhất, nằm giữa Djibouti (châu Phi) và Yemen, nơi nhóm Houthi do Iran hậu thuẫn có thể làm ảnh hưởng chuỗi cung ứng toàn cầu.
Iran kích hoạt “Trục kháng chiến”
Theo chuyên gia Isfahani, cho đến nay Lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei vẫn tránh nhắc trực tiếp đến Mỹ vì còn khả năng về một biện pháp ngoại giao.
Tuy nhiên, nếu bị dồn vào chân tường, Tehran sẽ kích hoạt một đòn tấn công đa hướng, bao gồm cả tên lửa và UAV nhắm vào các mục tiêu Mỹ trong khu vực.
Iran cũng có thể đề nghị cho các nhóm dân quân trong “Trục kháng chiến” hành động.
“Các nhóm này có thể tấn công UAV và tên lửa vào các căn cứ Mỹ trong khu vực”, ông nói thêm.
Lara Tandy, phó giám đốc tại công ty tư vấn rủi ro địa chính trị và an ninh mạng S-RM, nói rằng chiến sự có thể phá vỡ lệnh ngừng bắn giữa Mỹ và Houthi đạt được hồi tháng 5. Iran cũng có thể sử dụng mạng lưới Houthi để nhắm vào các tàu qua biển Đỏ và eo Bab-el-Mandeb.