Có vẻ không hợp lý, xét đến việc thiếu công nghệ tại thời điểm xây dựng. Tuy nhiên, bên trong quần thể Qutb Minar được UNESCO công nhận của New Delhi – một tập hợp các di tích lịch sử và tòa nhà được xây dựng vào đầu thế kỷ 13 tại quận Mehrauli phía nam của thành phố – công trình cột sắt bí ẩn vẫn tồn tại ngàn năm.
Đó là cột sắt khổng lồ cao 7,2 mét, nặng 6 tấn thậm chí còn cổ hơn cả quần thể.
Cột sắt nổi tiếng của New Delhi nằm bên trong quần thể Qutb Minar
ẢNH: Allen Brown
Đáng chú ý, cột sắt này hiện vẫn nguyên sơ như ngày đầu được rèn, thách thức cả thời gian và nghịch cảnh môi trường, bao gồm nhiệt độ khắc nghiệt của thủ đô Ấn Độ và tình trạng ô nhiễm ngày càng tăng. Có niên đại từ thế kỷ thứ 5, sức sống đáng kinh ngạc của nó vẫn tiếp tục làm say đắm du khách cho đến ngày nay.
Thông thường, các cấu trúc sắt và hợp kim sắt tiếp xúc với không khí hoặc độ ẩm sẽ bị oxy hóa theo thời gian, khiến chúng rỉ sét trừ khi được bảo vệ, giống như tháp Eiffel, bằng nhiều lớp sơn đặc biệt. Các nhà khoa học ở cả Ấn Độ và nước ngoài đã bắt đầu nghiên cứu cột sắt ở Delhi từ năm 1912 để cố gắng tìm ra lý do tại sao nó không bị ăn mòn.
Mãi đến năm 2003, các chuyên gia tại Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) ở thành phố Kanpur phía bắc mới giải mã được bí ẩn này, tiết lộ câu trả lời trên tạp chí Current Science.
Nhà thờ Hồi giáo Quwwat-ul-Islam là một phần của quần thể Qutb Minar
ẢNH: Anders Blomqvist
Họ phát hiện ra cột sắt, chủ yếu được làm bằng sắt rèn, có hàm lượng phốt pho cao (khoảng 1%) không chứa lưu huỳnh và magiê, không giống như sắt hiện đại. Ngoài ra, những người thợ thủ công cổ đại đã sử dụng một kỹ thuật gọi là “hàn rèn”.
Điều đó có nghĩa là họ nung nóng và đóng búa vào sắt, giữ nguyên hàm lượng phốt pho cao, một phương pháp không phổ biến trong hiện đại.
Nhà khảo cổ học luyện kim R. Balasubramaniam, tác giả của báo cáo, cho biết cách tiếp cận phi truyền thống này đã góp phần tạo nên sức bền lâu dài của cột sắt.
Một lớp mỏng “misawite”, hợp chất của sắt, oxy và hydro, cũng được tìm thấy trên bề mặt của trụ cột. Lớp này được hình thành do sự hiện diện của phốt pho cao trong sắt và không có vôi, do đó làm tăng thêm độ bền của trụ cột.
Cận cảnh dòng chữ khắc trên cột sắt
ẢNH: Stuart Forster
Balasubramaniam ca ngợi các nhà luyện kim vì sự khéo léo của họ, mô tả trụ cột là “minh chứng sống động cho sức mạnh luyện kim cổ xưa của Ấn Độ”.
Độ bền của nó được chứng minh bằng các tài liệu lịch sử, bao gồm sự cố vào thế kỷ 18 khi đạn đại bác bắn vào trụ cột được cho là không làm vỡ nó, cho thấy sức mạnh ấn tượng của di tích cổ đại này.
Ngoài sự hấp dẫn về luyện kim, nguồn gốc của cột sắt cũng được che giấu trong bí ẩn. Một tài liệu cho biết nó có từ thời đế chế Gupta, đặc biệt là dưới thời trị vì của vua Chandragupta II, còn được gọi là Vikramaditya, vào khoảng thế kỷ thứ 4 và thứ 5.
Quần thể Qutub Minar được đặt tên theo tòa tháp bằng đá sa thạch đỏ này
ẢNH: Ravi Pratap Singh/iStockphoto
Theo câu chuyện này, trụ sắt được dựng lên tại đền Varah của hang động Udayagiri, gần Vidisha ở Madhya Pradesh, như một tượng đài chiến thắng dành riêng cho vị thần Hindu là Vishnu. Trên đỉnh trụ sắt từng có một bức tượng Garuda, con đại bàng cưỡi huyền thoại của Vishnu, mặc dù bức tượng này đã bị thất lạc trong lịch sử. Ngoài ra còn có nhiều ghi chép lịch sử khác…