Kết nối sáng tạo trẻ với chiến lược công nghiệp văn hóa

ẢNH: NHẬT THỊNH

Phim ngắn và vị thế đặc biệt

Nhận định về vị trí của phim ngắn, TS Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh và là Chủ tịch hội đồng giám khảo cuộc thi Vietnamese 2025, cho biết dù thể loại này hiện vẫn chưa thật sự có được thị trường và khán giả ở nước ta, nhưng lại là bệ phóng quan trọng trong sự nghiệp của các nhà làm phim chuyên nghiệp. Bà dẫn chứng những nhà làm phim được đánh giá cao hiện nay như Trần Anh Hùng, Bùi Thạc Chuyên… đều khởi đầu từ những phim ngắn như Người thiếu phụ Nam Xương, hay Cuốc xe đêm, trong đó có những tên tuổi được đánh giá cao ngay từ rất sớm, giúp họ vững bước trong sự nghiệp.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Từ các bộ phim được chú ý, họ càng làm dày thêm dấu ấn khi trở thành giám khảo tại những liên hoan phim (LHP) danh giá. Như đạo diễn Trần Anh Hùng vừa giữ vị trí trưởng ban giám khảo cho giải thưởng quan trọng nhất là Chiếc cốc vàng thuộc khuôn khổ LHP quốc tế Thượng Hải 2024 (Trung Quốc). Đây là một trong hai sự kiện được Liên đoàn quốc tế các Hiệp hội các nhà sản xuất phim (FIAPF) xếp hạng A cùng LHP quốc tế Tokyo (Nhật Bản). Mùa giải năm nay, Phạm Thiên Ân – đạo diễn từng giành Camera d’Or tại Cannes 2023 với Bên trong vỏ kén vàng – cũng được công bố sẽ giữ vai trò giám khảo cho hạng mục Tài năng mới châu Á (Asian New Talent), thuộc khuôn khổ LHP này. Trước đó, anh từng gây chú ý với phim ngắn Hãy tỉnh thức và sẵn sàng.

Theo TS Ngô Phương Lan, phim ngắn chính là “điểm neo” để thể hiện cá tính của nhà sáng tạo. Nói rõ hơn, bà cho rằng trong thời đại mà đôi khi các yếu tố thị trường, ăn khách… buộc nhà làm phim phải phần nào thỏa hiệp góc nhìn nghệ thuật của mình, thì phim ngắn đảm bảo cho những nhà làm phim trẻ có thể kể được câu chuyện mà bản thân mong muốn, khát khao được kể, qua đó thể hiện được ngôn ngữ và tư duy nghệ thuật riêng biệt.

Đồng ý với nhận định này, diễn viên – nhà sản xuất Thu Trang, thành viên ban giám khảo cuộc thi, cho biết: “Thay vì phải chi li quá nhiều, thì phim ngắn là sân chơi để mọi người thỏa sức hết mình, nên cứ hồn nhiên tham gia với tất cả những gì mà bản thân có và mình muốn kể”.

Nhà đầu tư Bùi Quang Minh (“shark” Minh Beta), Chủ tịch Beta Group, cho biết phim ngắn sẽ mở ra cơ hội thật sự cho các nhà làm phim trẻ bước vào thế giới điện ảnh chuyên nghiệp. Anh dẫn chứng Việt Nam là quốc gia hiếm hoi có tốc độ tăng trưởng thị trường điện ảnh mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19, trong đó ngành điện ảnh mỗi năm tăng trưởng gần 30% so với năm trước đó dù thực tế là nhiều điều kiện vật chất vẫn chưa ngang bằng các quốc gia cùng khu vực Đông Nam Á. Vì thế, nếu các nhà làm phim cho thấy được dấu ấn cá nhân thì tương lai tươi sáng đang chờ đợi họ, bởi “dư địa phát triển của điện ảnh Việt Nam là vô cùng lớn”.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Trở lại ghế giám khảo sau mùa Vietnamese 2024, đạo diễn – nhà sản xuất Nguyễn Quang Dũng mang đến lời khuyên về việc thể hiện được hơi thở thời đại và cá tính trong sáng tạo nghệ thuật. Anh nói: “Thế hệ này khác thế hệ kia. Các bạn có thể xem phim thắng giải để lấy kinh nghiệm, nhưng quan trọng hơn hết là phải tìm ra điểm đặc biệt của mình. Ngoài ra, cảm xúc chân thật cũng rất quan trọng. Có thể phim không mới nhưng tạo được cảm xúc thì vẫn thành công”. Anh gợi ý thêm Vietnamese 2025 sẽ là cơ hội tốt để gặp gỡ các đồng nghiệp tương lai cũng như học hỏi được rất nhiều người và nhấn mạnh: “Phim ngắn là phim rất ý nghĩa cho những người mới làm nghề, qua đó bộc lộ được cái tôi, cá tính một cách hoàn toàn. Vì vậy hãy làm những gì hợp nhất và bản thân cảm xúc nhất”.

Đóng góp vào chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa

Bên cạnh việc tìm ra những tài năng mới cho điện ảnh Việt Nam, cuộc thi phim ngắn Việt Nam – Vietnamese 2025 còn được kỳ vọng sẽ góp phần đưa ngành nghệ thuật thứ bảy của nước nhà “cất cánh” trong bối cảnh các chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa đang được chú ý đặc biệt. TS Ngô Phương Lan kỳ vọng: “Cuộc thi sẽ lan tỏa nhiều hơn nữa thông điệp cho người trẻ, cho các nhà làm phim cũng như xã hội rằng phim ngắn có tiếng nói riêng, góp phần vào sự phát triển xã hội, phát triển công nghiệp điện ảnh, công nghiệp văn hóa và khát vọng hướng đến tương lai”.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Bên cạnh đó, cũng cần nhìn nhận thực tế là hiện nay chưa có nhiều LHP ngắn. Từng là giám khảo của nhiều LHP ngắn quốc tế, bà chia sẻ ngay trên thế giới thì con số LHP dành cho thể loại này hiện rất ít ỏi, nên hy vọng Vietnamese sẽ có khả năng phát triển thành một LHP thường niên hoặc thậm chí là sự kiện quốc tế. Bà cho biết những sự kiện này chính là “nơi phát hiện, nuôi dưỡng và ươm mầm tài năng điện ảnh cho nước nhà trong tương lai”, nên trong thời gian qua, Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam đã có nhiều kế hoạch để giúp phim ngắn được chú ý hơn. Chẳng hạn ở mùa thứ 3 của LHP châu Á – Đà Nẵng (DANAFF), chương trình DANAFF Talents sẽ được tổ chức với các workshop đào tạo chuyên môn và thực hiện “vườn ươm” dự án, giúp người trẻ được hỗ trợ nhiều hơn và sát sao hơn.

TS Ngô Phương Lan cũng “bật mí” một chuỗi phim ngắn ấn tượng tại LHP ngắn Tokyo (Short Shorts Film Festival & Asia) 2024 sẽ được trình chiếu trong khuôn khổ của DANAFF lần 3. Short Shorts Film Festival & Asia là LHP đặc biệt, được đạo diễn George Lucas, người đứng sau các bom tấn Chiến tranh giữa các vì sao, Indiana Jones... bảo trợ và đủ điều kiện được xét duyệt trực tiếp cho giải Oscar. Qua đây hy vọng giới làm phim ngắn nước nhà có thêm cơ hội học hỏi, giao lưu quốc tế. Không dừng ở đó, để tiếp sức cho Vietnamese 2025, DANAFF lần 4 dự kiến sẽ trình chiếu những tác phẩm xuất sắc nhất của mùa giải năm nay. Có thể tin rằng với sự hỗ trợ của DANAFF và sức lan tỏa của Vietnamese 2025, cánh cửa cho các nhà làm phim trẻ sẽ ngày càng rộng mở.

Năm 2025, Việt Nam bước vào một hành trình mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đầy khát vọng về trí tuệ, sáng tạo và bản sắc dân tộc. Trong dòng chảy ấy, với vị thế là trung tâm kinh tế, văn hóa quan trọng của cả nước, TP.HCM đã ban hành chiến lược phát triển đến năm 2030, trong đó có chiến lược phát triển công nghiệp điện ảnh, xây dựng “Thành phố điện ảnh”. Đặc biệt, TP.HCM đã nộp hồ sơ tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực điện ảnh, và hiện đang ở vòng thẩm định cuối cùng.

NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó giám đốc Sở VH-TT TP.HCM, chia sẻ: “Nguồn tài nguyên sáng tạo của thành phố chính là nguồn tài nguyên vô giá, bên cạnh dư địa để phát triển hết sức dồi dào từ cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hành chính và địa giới hành chính được mở rộng. Chúng tôi hết sức trân trọng niềm yêu thích điện ảnh của cộng đồng làm phim trẻ đến từ thành phố. Hy vọng trong tương lai sẽ nhận được thêm nhiều sự hỗ trợ, giúp đỡ của các cá nhân cũng như tổ chức để ngành công nghiệp điện ảnh TP.HCM ngày càng được chắp cánh, từ đó có thể kết nối với các ngành nghệ thuật khác. Và kỳ vọng Vietnamese sẽ hòa vào dòng chảy các chương trình văn hóa của TP.HCM”.