Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2024 (có hiệu lực từ 1.7) mở rộng diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc với 7 nhóm chưa từng hoặc chưa được đề cập đầy đủ quyền lợi theo luật Bảo hiểm xã hội 2014 (còn hiệu lực đến ngày 30.6).
7 nhóm mới bắt buộc đóng bảo hiểm xã hội từ 1.7
Căn cứ theo khoản 1 điều 2 luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, Nhà nước mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các nhóm sau:
- Thứ nhất, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ. Đây là lực lượng lao động phi chính thức chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế.
- Thứ hai, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý, điều hành hợp tác xã không hưởng lương, bao gồm các chức danh như thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước hoặc phần vốn doanh nghiệp tại các công ty và các chức danh quản lý được bầu khác… nếu không nhận lương.
- Thứ ba, người lao động làm việc không trọn thời gian. Đây là những người làm việc theo hình thức bán thời gian, với tiền lương hằng tháng đạt mức tối thiểu phải đóng bảo hiểm xã hội (bằng hoặc cao hơn mức lương đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu).
- Thứ tư, người lao động có “hợp đồng” không mang tên hợp đồng lao động nhưng có tính chất của quan hệ lao động.
- Thứ năm, lực lượng dân quân thường trực (lực lượng dân quân tự vệ hoạt động dài hạn tại địa phương).
- Thứ sáu, người hoạt động không chuyên trách cấp xã (xã, phường, thị trấn).
- Thứ bảy, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố.
Từ 1.7, chủ hộ kinh doanh thuộc đối tượng tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc
ẢNH: T.H
Chủ hộ kinh doanh không đóng bảo hiểm xã hội bị phạt thế nào?
Trước đây, theo luật Bảo hiểm xã hội 2014 chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Nếu có nhu cầu thì chủ hộ kinh doanh cá thể có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Tuy nhiên, từ 1.7, căn cứ khoản 1 điều 2 luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định, ngoài việc đóng bảo hiểm bắt buộc cho người lao động thì chủ hộ kinh doanh cũng thuộc đối tượng tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Như vậy, trường hợp chủ hộ kinh doanh không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, theo điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, quy định mức phạt như sau:
Mức phạt tiền:
- Phạt 18 – 20% tổng số tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp phải đóng (tối đa 75 triệu đồng) nếu chủ hộ kinh doanh không đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự
- Phạt 50 – 75 triệu đồng nếu chủ hộ kinh doanh trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa bị xử lý hình sự.
Biện pháp khắc phục:
- Người sử dụng lao động phải đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp còn thiếu.
- Người sử dụng lao động phải nộp lãi bằng 2 lần lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội năm trước tính trên số tiền và thời gian chậm/trốn đóng. Nếu không tự thực hiện, ngân hàng/tổ chức tín dụng sẽ trích từ tài khoản của người sử dụng lao động số tiền nợ cùng lãi suất không kỳ hạn cao nhất (áp dụng khi vi phạm từ 30 ngày trở lên).