Viễn cảnh sản xuất iPhone ở Mỹ khó hình dung ra sao?

Nhiều thập kỷ qua, Apple sản xuất phần lớn thiết bị tại Trung Quốc, nơi họ đã đầu tư hàng chục tỷ USD vào các nhà máy quy mô lớn, dựa vào mạng lưới nhà cung ứng địa phương rộng khắp. Do đó, để ứng phó với căng thẳng thương mại Mỹ -Trung Quốc, CEO Apple Tim Cook đầu tháng này cho biết phần lớn iPhone bán ra tại Mỹ trong giai đoạn tháng 3 đến tháng 6 sẽ được sản xuất tại Ấn Độ.

Tuy nhiên, giải pháp này khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump không hài lòng. Hôm 23/5, ông chỉ trích kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất hầu hết iPhone cung cấp cho thị trường Mỹ sang Ấn Độ và dọa sẽ đối với điện thoại này trừ khi “táo khuyết” khởi động sản xuất tại quê nhà.

Trước đó vào cuối tháng 4, Tổng thống Trump đã tạm miễn thuế với iPhone và một số thiết bị điện tử khác. Nhưng theo AP, sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng bên ngoài nước Mỹ đã khiến Apple không thoát khỏi tầm ngắm của cuộc chiến thương mại mà Trump phát động.

Bởi lẽ, hồi hương sản xuất sản phẩm như iPhone là một trong những kỳ vọng của chính quyền Trump khi công bố loạt thuế quan mới đầu tháng 4. “Hàng triệu con người vặn những con ốc nhỏ để lắp iPhone – kiểu công việc như thế sẽ quay trở lại nước Mỹ”, ông nói trong một chương trình của CBS News, ngày 6/4.

Tuy nhiên, viễn cảnh iPhone được lắp ráp rất khó hình dung tại Mỹ, ít nhất là trong tương lai gần, theo các chuyên gia. Nhà phân tích Gil Luria của công ty dịch vụ tài chính D.A. Davidson & Co nhận xét: “Thật khó để tưởng tượng rằng Apple có thể tuân thủ hoàn toàn yêu cầu này của tổng thống trong vòng 3-5 năm tới”.

Nguyên nhân đầu tiên là chi phí. Các chuyên gia phân tích ước tính thuế quan sẽ đẩy giá một chiếc iPhone trị giá 1.200 USD sản xuất tại Trung Quốc lên khoảng 1.500 USD. Nghe có vẻ cao nhưng họ tin rằng nếu Apple bất ngờ chuyển sản xuất về Mỹ, giá còn có thể tăng lên ít nhất 2.000 USD, thậm chí chạm mốc 3.500 USD, tức đắt gần 3 lần.

Theo AP, Apple thiếu động lực sản xuất nội địa bởi đang sở hữu mạng lưới cung ứng nước ngoài phức tạp mà Tim Cook đã xây dựng từ những năm 1990 dưới thời nhà sáng lập Steve Jobs. Sẽ mất nhiều năm và tốn hàng tỷ USD để thiết lập các nhà máy mới tại Mỹ. Cộng thêm chi phí đầu vào, giá iPhone có thể tăng gấp ba lần, đe dọa doanh số dòng sản phẩm chủ lực từng mang về 201 tỷ USD doanh thu cho Apple trong năm tài chính gần nhất.

Trong một hội thảo tại Trung Quốc năm 2017, CEO Tim Cook từng bày tỏ nghi ngờ rằng Mỹ liệu có đủ lao động sở hữu tay nghề kỹ thuật cần thiết để thực hiện những công việc tỉ mỉ, lặp đi lặp lại. “Tại Mỹ, bạn có thể tổ chức một cuộc họp kỹ sư chế tạo khuôn máy và tôi không chắc liệu có đủ người để lấp đầy căn phòng. Còn ở Trung Quốc, bạn có thể lấp đầy nhiều sân bóng”, Cook nói.

Nhà phân tích Dan Ives của Wedbush Securities khẳng định “ý tưởng sản xuất iPhone tại Mỹ là điều không tưởng”. Ông cho rằng giá thành iPhone hiện khoảng 1.000 USD khi sản xuất tại Trung Quốc và Ấn Độ, nhưng sẽ vượt 3.000 USD nếu chuyển về Mỹ. Và việc chuyển đổi này nếu có, cũng phải tới năm 2028 mới có thể bắt đầu. “Giá tăng quá đột biến, thật khó mà hình dung nổi”, ông bình luận.

Trong tương lai xa, việc chuyển sản xuất về Mỹ càng kém động lực khi nhu cầu iPhone dài hạn có thể giảm giữa bối cảnh trật tự thị trường bị xáo trộn bởi sự trỗi dậy nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI). Việc AI ngày càng tinh vi có thể tạo ra một làn sóng thiết bị mới không cần chạm tay hay màn hình, từ đó làm giảm nhu cầu đối với điện thoại thông minh.

“Có thể bạn không cần đến một chiếc iPhone trong vòng 10 năm nữa, nghe có vẻ điên rồ đấy”, Eddy Cue, Phó chủ tịch Cấp cao phụ trách Mảng Dịch vụ Apple phát biểu tại một phiên tòa đầu tháng này.

Dan Ives của Wedbush Securities dự đoán CEO Tim Cook sẽ tham gia vào “trò chơi đàm phán” với Trump nhằm giúp iPhone thoát khỏi mức thuế 25%. Trước đó, hồi tháng 2, Apple từng cố xoa dịu Tổng thống Trump bằng tuyên bố sẽ đầu tư 500 tỷ USD và tuyển dụng 20.000 lao động tại Mỹ đến 2028. Nhưng kế hoạch không liên quan đến sản xuất iPhone. Thay vào đó, Apple chỉ cam kết đầu tư một trung tâm dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo tại Houston.

Trong cuộc họp công bố kết quả kinh doanh quý đầu tháng 5, Cook cho biết tác động của thuế quan trong quý I là “hạn chế” – ước chỉ tốn thêm – nhờ tối ưu chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng “rất khó dự đoán” sau tháng 6 vì không rõ thuế quan sẽ ra sao.

Câu hỏi lớn trước mắt là Apple có thể giữ mức giá iPhone hiện tại trong bao lâu nếu các mức thuế mà Trump đe dọa thành sự thật và trở nên quá sức chịu đựng, buộc người tiêu dùng phải gánh một phần chi phí?

Ông Brett House, Giáo sư kinh tế tại Trường Kinh doanh Columbia, cho rằng thuế quan đối với iPhone sẽ làm tăng chi phí cho người tiêu dùng bằng cách làm phức tạp chuỗi cung ứng và tài chính của Apple. “Không có điều gì trong số này là tích cực với người tiêu dùng Mỹ”, ông nói.

Một trong những lý do chính giúp Apple vẫn có thể duy trì mức giá iPhone hiện tại là nhờ lợi nhuận khổng lồ từ mảng dịch vụ, bao gồm các gói đăng ký và tiện ích gắn liền với sản phẩm của hãng, theo chuyên gia phân tích Dipanjan Chatterjee của Forrester Research.

Mảng này mang về 96 tỷ USD doanh thu trong năm tài chính gần nhất của Apple và vẫn chưa bị ảnh hưởng bởi thuế quan của ông Trump. “Apple có thể hấp thụ một phần chi phí phát sinh do thuế mà không chịu tác động tài chính quá lớn, ít nhất là trong ngắn hạn”, Chatterjee nhận định.

Tuy nhiên, Apple đang đối mặt với nguy cơ sụt giảm nghiêm trọng doanh thu từ mảng dịch vụ, sau khi một thẩm phán liên bang ra phán quyết cấm hãng thu hoa hồng từ các giao dịch trong ứng dụng iPhone nếu được xử lý qua hệ thống thanh toán bên thứ ba. Trừ khi Apple thắng trong kháng cáo, phán quyết này có thể khiến công ty thiệt hại hàng tỷ USD mỗi năm.

Ngay cả khi không có leo thang thuế quan hay vướng pháp lý, nhiều chuyên gia vẫn dự đoán Apple sẽ tăng giá iPhone khi các mẫu mới được công bố vào mùa thu, điều có thể khiến người tiêu dùng tranh thủ sắm điện thoại ngay trong hè này.

Phiên An (theo AP, Reuters)