Đề thi lớp 10 hay, hiện đại và phân hóa tốt

ĐỀ MÔN VĂN NHÂN VĂN, GẦN GŨI, CÓ TÍNH GIÁO DỤC

Chia sẻ đầy cảm xúc về đề thi tuyển sinh lớp 10 môn ngữ văn của TP.HCM, thầy Đỗ Đức Anh, giáo viên Trường THPT Bùi Thị Xuân (Q.1, TP.HCM), cho biết đề vừa khơi gợi cảm xúc chân thành vừa giúp học sinh (HS) bộc lộ tư duy sâu sắc, đúng tinh thần đổi mới của môn học trong chương trình mới. “Đây là một đề thi hay, nhân văn, cân đối và hiện đại, không nặng về kiểm tra kiến thức thuộc lòng mà hướng tới đánh giá năng lực tư duy, cảm thụ, lập luận. HS không phải đối mặt với những vấn đề xã hội vĩ mô hay tư tưởng triết lý nặng nề, có cơ hội để bộc lộ suy nghĩ riêng. Đề mở, có khả năng phân hóa tốt HS qua phần nghị luận xã hội”, thầy Đức Anh nhận xét.

Chủ đề xuyên suốt của đề thi là “trưởng thành”. Việc chọn bài thơ Con nằm của Tế Hanh đưa HS trở về miền ký ức gia đình, cái nôi đầu tiên của tình yêu thương, khéo léo nhấn mạnh vai trò của cha mẹ trong bước đường khôn lớn của mỗi người. Phần đọc hiểu và nghị luận xã hội tiếp tục nối dài chủ đề, tập trung vào việc “biết đọc”, “biết chắt lọc”, “biết nhận ra điều đúng”.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Tuy nhiên, theo thầy Đức Anh, đề không khó nhưng khá nhiều yêu cầu. Chẳng hạn yêu cầu HS viết đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích nội dung chủ đề và một số nét đặc sắc của bài thơ thì hơi ôm đồm. Với dung lượng ngắn, HS khó có thể gói ghém phần phân tích cho cả nội dung chủ đề và một số nét đặc sắc nghệ thuật. Do đó có thể sẽ nhiều HS viết vượt quá dung lượng yêu cầu và mất thời gian cho câu này. Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 của TP.HCM thử thách hơn cả đề thi tốt nghiệp THPT vì có tới 2 ngữ liệu đọc hiểu. HS phải thật vững kiến thức và kỹ năng mới có thể làm kịp thời gian 120 phút.

Câu nghị luận xã hội hơi lắt léo ở khái niệm “biết đọc”, có thể sẽ khiến một số HS hơi khó xác định vấn đề nghị luận. Phải ngẫm kỹ đề mới xác định được đúng vấn đề nghị luận, nếu vội vã có thể sẽ đi xa đề.

Với đề thi này, theo thầy Đức Anh, phổ điểm trung bình khá sẽ dao động từ 5,5 đến 7 điểm. HS nào chăm chỉ, rèn luyện kỹ năng viết và biết tư duy độc lập thì khả năng đạt 8 điểm trở lên.

ảnh: Đào Ngọc Thạch

ĐỀ THI GẮN KẾT CHẶT CHẼ CÁC KỸ NĂNG

Thạc sĩ Trần Nguyễn Tuấn Huy, tổ trưởng tổ ngữ văn Trường THCS Trần Bội Cơ (Q.5, TP.HCM), đánh giá hệ thống câu hỏi đề thi môn văn có mức độ phân hóa và tư duy hợp lý, không phân tách một cách máy móc, đồng thời gắn kết chặt chẽ các kỹ năng và tư tưởng trong toàn bộ đề bài. Đề thi tích hợp đánh giá trọn vẹn năng lực văn học và ngôn ngữ. HS vừa phải đọc hiểu 2 kiểu văn bản (văn học – nghị luận), vừa viết đoạn (cảm thụ ngắn), viết bài (nêu quan điểm cá nhân), kết hợp nhiều thao tác lập luận (giải thích, phân tích, bình luận, phản biện…). Sự tích hợp này phù hợp với mục tiêu chương trình mới.

Ở đề thi năm nay, thầy Tuấn Huy cho biết khái niệm “biết đọc” mang ý nghĩa đa tầng, sâu sắc, không chỉ dừng lại ở kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, mà còn mở rộng sang năng lực tư duy, đạo đức và khả năng sống nhân văn. Điều này đúng với tinh thần giáo dục toàn diện của chương trình mới.

Cụm từ “biết đọc” trong đề thi không chỉ mang nghĩa đơn thuần là biết nhận mặt chữ, mà được mở rộng thành một biểu tượng của năng lực tư duy và trưởng thành nhân cách. “Biết đọc” là khả năng tiếp nhận, phân tích và chọn lọc thông tin đúng – sai, thật – giả giữa thời đại bùng nổ thông tin. Đó còn là năng lực thấu hiểu những giá trị sống tích cực như yêu thương, bao dung, chính trực – từ trong sách vở đến ngoài đời, biết sống đúng, biết nhìn cuộc sống với con mắt nhân văn.

Thạc sĩ Huy cũng dự đoán phổ điểm môn ngữ văn năm nay sẽ dao động chủ yếu trong khoảng 6,5 đến 7,25, tập trung vào nhóm HS có năng lực trung bình, khá. Mức điểm này phù hợp với tính chất đề thi không đánh đố, nhưng yêu cầu rõ ràng về năng lực đọc hiểu, diễn đạt và tư duy cá nhân.

Còn từ 7,5 đến 8,5 trở lên, theo tổ trưởng tổ ngữ văn Trường THCS Trần Bội Cơ, sẽ là thử thách lớn, bởi các câu hỏi viết đoạn và viết bài nghị luận xã hội, văn học đòi hỏi sự sâu sắc, tính phản biện, liên hệ thực tế hoặc cảm thụ văn chương tốt. HS phải thể hiện được tiếng nói cá nhân, tư duy độc lập và có kỹ năng viết logic, cảm xúc, tránh khuôn mẫu. Với yêu cầu đó, điểm giỏi sẽ khó dàn trải mà tập trung vào số ít HS có tư duy ngôn ngữ tốt, có quá trình ôn tập bài bản và phong cách hành văn giàu cá tính.

ảnh: Đào Ngọc Thạch

Đề tiếng Anh phân loại rõ nhưng không đánh đố

Với đề thi lớp 10 môn tiếng Anh, giáo viên Trần Thị Vân, Trường THCS Nguyễn Du (Q.1, TP.HCM), đánh giá phù hợp định hướng của chương trình. Đề phân loại rõ nhưng không đánh đố; bám sát thực tiễn và có tính phân loại cao. Chủ đề trong đề thi quen thuộc như đời sống học sinh, giao tiếp, hoạt động cộng đồng, thể thao, thức ăn, môi trường…

Từ vựng, cấu trúc, ngữ cảnh đều quen thuộc với HS lớp 9 hiện nay. Theo cô Vân, phần đầu khá cơ bản nhưng các phần sau “word form” (29-34) và viết lại câu (37-40) giúp phân loại HS rất rõ. Kỹ năng đọc hiểu trong đề thi khá dài, yêu cầu HS nắm được ý chính và chi tiết hỗ trợ. HS sẽ dễ sai nếu đọc lướt đề. Các câu yêu cầu viết lại như “It was such awful weather…” yêu cầu HS phải thành thạo cấu trúc nâng cao (so…that / such…that, present perfect, conditional…).

Dù không dùng từ vựng quá học thuật hay khó nhưng phần về từ vựng trong đề thi lớp 10 môn tiếng Anh vẫn là rào cản với HS, đặc biệt từ ở phần đọc hiểu dài, đòi hỏi HS phải có vốn từ tương đối tốt.

Theo cô Vân, dù vẫn giữ nguyên cấu trúc nhưng đề thi năm 2025 được nâng cấp về độ khó phần từ vựng, ngữ pháp, đọc hiểu và tăng khả năng phân loại HS, đặc biệt ở nhóm khá, giỏi. Chính độ phân hóa này sẽ giúp hội đồng tuyển sinh chọn được học sinh vào các trường THPT tốp đầu.

Hôm nay (7.6), các HS sẽ tiếp tục thi môn toán (buổi sáng) và môn chuyên (buổi chiều). Ngày 8.6, Sở GD-ĐT TP.HCM triển khai công tác chấm thi lớp 10 và dự kiến công bố kết quả thi vào ngày 25.6.