TP.HCM phát triển bệnh viện vệ tinh

Trong bối cảnh hợp nhất TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu, hình thành siêu đô thị với gần 14 triệu dân, dự báo bệnh viện (BV) tuyến cuối ở trung tâm TP.HCM sẽ quá tải bệnh nhân (BN). Vì vậy, việc đẩy mạnh các BV vệ tinh, khoa vệ tinh, chuyển giao kỹ thuật cho tuyến dưới là bước đi quan trọng để giải quyết vấn đề quá tải, cũng như tận dụng nguồn lực y tế của tuyến dưới để giữ chân BN.

Chuyển bệnh đột quỵ hàng trăm cây số

Hằng ngày, từ sáng sớm, ở các BV như Chợ Rẫy, Đại học Y Dược, Nhân dân 115, Nhân dân Gia Định, các BV nhi, các BV sản tại TP.HCM đông nghẹt BN, phần lớn là BN ở tỉnh đến.

ẢNH: D.T

Mới đây, một BN 63 tuổi, người Nga, đi công tác ở Khánh Hòa và bị đột quỵ. Sau sơ cứu, BN được chuyển thẳng đến BV Nhân dân 115, nhưng cũng đã giờ thứ 9 kể từ khi khởi phát bệnh. BN may mắn được can thiệp mạch bằng dụng cụ, lấy cục máu đông trong não và được cứu sống. Đột quỵ là bệnh lý rất nặng và cần thời gian vàng để cứu sống, việc chuyển viện với đoạn đường khá xa và mất thời gian, đôi khi tử vong trên đường đi, hoặc không thể cứu, phải sống đời thực vật.

Khoa Bệnh lý mạch máu não, BV Nhân dân 115 là nơi tiếp nhận số ca đột quỵ kỷ lục ở phía nam. PGS-TS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não của BV, chia sẻ với PV Thanh Niên: Công suất giường bệnh của khoa là 130, nhưng số BN tiếp nhận là 200. Có ngày BV phải cho ra viện 130 ca. Nhiều năm trước và đến bây giờ, BV Nhân dân 115 vẫn đi chuyển giao kỹ thuật cho tuyến dưới để có thể trị được bệnh này, nhưng hầu hết chỉ dừng lại ở kỹ thuật sử dụng thuốc tiêu sợi huyết bằng đường tĩnh mạch với những ca bệnh nhẹ và sớm. Còn với những ca nhồi máu não nặng, thời gian trễ phải can thiệp bằng dụng cụ để lấy huyết khối thì các BV chưa làm được.

ẢNH: D.T

Lý do là các BV không cử người đi học, hoặc nếu có cử người đi học thì sợ sẽ mất người sau khi họ học xong do bị thu hút đi nơi khác. Một bác sĩ (BS) muốn trở thành chuyên gia can thiệp thần kinh thì điều kiện tiên quyết phải tốt nghiệp chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh, hoặc chuyên khoa thần kinh (sau đại học), sau đó mất 2 năm đào tạo cầm tay chỉ việc về can thiệp thần kinh mới có thể làm được. Như vậy, một BS muốn đi chuyên ngành này, từ lúc vào sinh viên y đến khi làm được là mất khoảng 10 năm. Trong khi đó, điều kiện thu nhập còn thấp, nhưng áp lực công việc, rủi ro lại cao. Vì vậy, chuyên ngành can thiệp thần kinh cũng không hấp dẫn nhiều người học so với nhiều chuyên khoa khác.

Đến giờ, BV Nhân dân 115 vẫn tiếp nhận nhiều BN từ các tuyến chuyển lên. Năm 2024, BV can thiệp lấy huyết khối bằng dụng cụ là 1.700 ca, con số bằng cả các BV miền Nam, chưa kể số ca dùng thuốc tiêu sợi huyết.

“BN đông nên phải chờ lâu, nhân viên y tế cũng quá tải công việc, có nguy cơ gây ảnh hưởng chất lượng”, PGS-TS Nguyễn Huy Thắng chia sẻ và nhấn mạnh, các BV cần cử người đi học để về phục vụ bà con địa phương của mình, chứ không thể tuyến trên cứ xuống tuyến dưới làm thay. Theo ông, các BV tuyến dưới hiện nay máy móc hiện đại, phòng mổ tốt, chỉ thiếu người làm.

Chốt chặn ở cửa ngõ

Tháng 4.2025, TP.HCM khánh thành và đưa vào sử dụng 2 BV đa khoa là BV đa khoa khu vực Hóc Môn và BV đa khoa khu vực Thủ Đức. Trước đó, Sở Y tế TP.HCM đã chỉ đạo các BV chuyên sâu ở trung tâm ra lập khoa vệ tinh để hỗ trợ các BV này lớn mạnh. Trong đó, BV Nhân dân 115 có vai trò hỗ trợ toàn diện cho BV Hóc Môn.

ẢNH: D.T

Cụ thể, BV Nhân dân 115 một mặt đặt phòng khám vệ tinh tại đây, mặt khác nhận 15 BS, 9 điều dưỡng, 2 kỹ thuật y đào tạo chuyên môn sâu tại BV. Chương trình đào tạo sát thực tiễn về hồi sức tích cực, cấp cứu, gây mê hồi sức; can thiệp mạch vành, cấy máy tạo nhịp tạm thời và vĩnh viễn do rối loạn nhịp, siêu âm tim gắng sức; chạy thận nhân tạo; ngoại tổng quát, ngoại lồng ngực mạch máu; điều trị và dự phòng đột quỵ não; đọc MRI, CT-Scanner…

“Chương trình đào tạo bám sát nhu cầu thực tiễn từ BV đa khoa khu vực Hóc Môn, giúp đảm bảo các học viên có thể tiếp cận, tiếp thu và ứng dụng kiến thức ngay sau khi kết thúc khóa học”, BS Trần Văn Sóng, Giám đốc BV Nhân dân 115, cho biết.

Bên cạnh đó, các BV Nhi đồng 1, Từ Dũ, Răng hàm mặt TP.HCM cũng lập phòng khám vệ tinh tại BV đa khoa khu vực Hóc Môn. BS Đặng Quốc Quân, Giám đốc BV đa khoa khu vực Hóc Môn, cho hay tuần nào BV cũng giao ban trực tuyến với BV Nhân dân 115, đã cử 30 – 40 BS đi học ở 4 BV trên, BV cũng đang chờ gói trang thiết bị đang mua sắm để có thể triển khai các kỹ thuật sớm nhất.

Tương tự, BV đa khoa khu vực Thủ Đức được định hướng hình thành trung tâm chấn thương để đáp ứng nhu cầu cấp cứu ở cửa ngõ phía đông bắc TP.HCM; đồng thời đẩy mạnh các chuyên khoa sâu về nhi, mắt, răng hàm mặt, ung bướu, tim mạch, hồi sức, ung bướu và ngoại khoa. Trong 3 – 5 năm kể từ thời điểm này, BV sẽ thực hiện hàng loạt chương trình ký kết, đào tạo, chuyển giao kỹ thuật từ 7 BV: Nhân dân Gia Định, Bình Dân, Viện Tim, BV Mắt, Nhi đồng 2, Ung bướu và Răng hàm mặt T.Ư. BV cũng ký kết hợp tác với BV Quân y 175, dưới sự hỗ trợ với Trung tâm cấp cứu 115, để hình thành trung tâm cấp cứu chấn thương.

Theo TS-BS Cao Tấn Phước, Giám đốc BV đa khoa khu vực Thủ Đức, hiện BV đã làm nhiều kỹ thuật cao, như đặt stent mạch vành, mạch não, nhưng vẫn cần đi học chuyên sâu về mổ tim hở và nhiều kỹ thuật khác.

Đẩy mạnh hỗ trợ từ xa

Trong lĩnh vực nhi khoa, TS-BS Ngô Ngọc Quang Minh, Phó giám đốc BV Nhi đồng 1, cho biết sau này khi hợp nhất ngành y tế TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu, về mặt vĩ mô, lãnh đạo có thể quyết định mở thêm BV nhi ở các khu vực Bình Dương hay Bà Rịa-Vũng Tàu, còn trước mắt vẫn chuyển giao kỹ thuật thường xuyên cho các tỉnh. Ví dụ như triển khai kỹ thuật hồi sức cao cấp nhất hiện nay là ECMO (tim phổi nhân tạo) cho Đồng Nai. Kỹ thuật lọc máu được triển khai cho nhiều BV ở miền Tây, nên bệnh tay chân miệng nặng nhiều nơi không còn chuyển lên TP.HCM, trừ khi lọc máu thất bại. Nhờ vậy, nhiều tỉnh đã rất giỏi về kỹ thuật nhi khoa.

“Riêng với BV đa khoa khu vực Hóc Môn, BV Nhi đồng 1 đang chuyển giao kỹ thuật thở CPAP trong nhi khoa (thở áp lực dương liên tục). Theo đó, những bệnh nhi cần thở CPAP thì BV đa khoa khu vực Hóc Môn giữ lại, Nhi đồng 1 hỗ trợ 24/7, hội chẩn online. Đặc biệt, Nhi đồng 1 hỗ trợ 1 BS tại chỗ ở phòng khám, hội chẩn. Lập nhóm Zalo, để khi có ca nặng thì BS trưởng khoa cấp cứu, khoa hồi sức, khoa sơ sinh hội chẩn, hướng dẫn điều trị tại chỗ. Trường hợp nào thấy vượt khả năng tại chỗ mới chuyển lên Nhi đồng 1”, TS-BS Quang Minh nói. Ngoài ra, Nhi đồng 1 còn hỗ trợ các kỹ thuật nhi cho cả BV đa khoa khu vực Củ Chi.

Trước đây, các BV Nhi đồng 1, Nhi đồng 2, Nhi đồng Thành phố hỗ trợ các BV quận, huyện, các tỉnh thì bây giờ có thể đi Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu huấn luyện, đào tạo, chuyển giao kỹ thuật để đẩy mạnh năng lực chuyên môn theo chỉ đạo của lãnh đạo TP.HCM, lãnh đạo ngành y tế nếu cần thiết.

“Hiện nay, “vũ khí” rất mạnh là hội chẩn online qua Viber, Zalo, Telemedicine rất hiệu quả. BS tuyến dưới quay trực tiếp BN, BS tuyến trên hướng dẫn kỹ thuật để làm luôn. Trường hợp nào tuyến dưới làm không được thì chuyển lên tuyến trên, thậm chí BS tuyến trên xuống tận nơi khi BN không đủ điều kiện an toàn để chuyển viện”, TS-BS Ngô Ngọc Quang Minh thông tin và chia sẻ thêm, muốn hội chẩn từ xa, làm từ xa thì điều kiện là tuyến dưới phải làm được kỹ thuật đã chuyển giao. Hiện nay, các tỉnh đầu tư khá tốt, chỉ cần hỗ trợ thêm kinh nghiệm cho con người.

Bệnh viện gần nhà, không cần đi xa

Trên tài khoản Facebook cá nhân, chị L.T.N.N (ở H.Củ Chi, TP.HCM) chia sẻ, chị có người nhà đi sinh ở BV H.Củ Chi. Ngoài khen phòng ốc sạch sẽ, nhân viên y tế tận tâm, chị còn khen chuyên môn của y BS tốt, đặc biệt là khoa sản. Theo chị N., ngoài giá rẻ, tay nghề BS cao thì BN còn được chăm sóc tốt, không cần phải đi BV xa.

Hơn 9 năm trước, Sở Y tế TP.HCM phối hợp cùng UBND H.Củ Chi ký kết triển khai hoạt động 7 khoa vệ tinh, 13 phòng khám vệ tinh của các BV trung tâm tại BV H.Củ Chi giai đoạn 2016 – 2020.

Trong giai đoạn đầu, Sở Y tế cử 40 BS từ 10 BV đến BV H.Củ Chi gồm: Nhi đồng 1, Nhân dân Gia Định, Từ Dũ, Bình Dân, Tai mũi họng, Răng hàm mặt, Mắt, Da liễu, Phục hồi chức năng – điều trị bệnh nghề nghiệp và BV đa khoa khu vực Củ Chi tham gia hỗ trợ hoạt động chăm sóc sức khỏe người dân cho BV H.Củ Chi, đồng thời chuyển giao kỹ thuật. Các BV cử BS xuống hỗ trợ đảm bảo hoạt động khám chữa bệnh 24/7 cho người dân Củ Chi.

Sau 4 năm, chương trình kết thúc, hiện BV H.Củ Chi gần như hoàn toàn tự chủ các kỹ thuật về chấn thương chỉnh hình, ngoại thần kinh, ngoại tổng quát, các chuyên khoa nội, sản phụ khoa, thận nhân tạo… Từ một BV thưa thớt BN, đến nay mỗi ngày BV thu hút hàng ngàn lượt khám ngoại trú/ngày và gần 250 ca nội trú. Không chỉ BN ở Củ Chi mà còn có BN ở các tỉnh lân cận như Bình Dương tìm đến BV.

Lãnh đạo BV H.Củ Chi cho biết, năm nay sẽ đẩy mạnh thêm một số chuyên khoa như chẩn đoán hình ảnh, mắt, răng hàm mặt và hồi sức, khoa nội… BV đang cử người đi học tại BV Nhân dân 115 về sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong cấp cứu ban đầu đột quỵ.

BV Thống Nhất (TP.HCM) ngày 29.5 đã có buổi khảo sát thực tế để hỗ trợ công tác chuyên môn cho BV Q.12, tập trung vào lĩnh vực hồi sức cấp cứu và tim mạch.

Ở cửa ngõ Bình Chánh, BV H.Bình Chánh được hỗ trợ từ Viện Tim về can thiệp tim mạch. Mới đây, BV đã triển khai thành công Đơn vị Thận nhân tạo với 6 máy, được sự hỗ trợ chuyên môn từ BV Nhân dân 115, BV Nguyễn Tri Phương, BV Phục hồi chức năng – điều trị bệnh nghề nghiệp. BS Võ Ngọc Cường, Giám đốc BV H.Bình Chánh, cho biết Đơn vị Thận nhân tạo sẽ giảm tải cho các BV tuyến trên, BN không còn phải di chuyển quá xa để được điều trị.

Theo BS Trần Học Hải, Giám đốc BV Từ Dũ, trong kế hoạch nâng cao năng lực y tế cho H.Cần Giờ, để người dân không phải về trung tâm, BV Cần Giờ sẽ thành BV Từ Dũ 2 (BV đa khoa), dự kiến trong quý 3/2025. Ngoài ra, BV Từ Dũ cũng chuyển giao kỹ thuật sản phụ khoa cho các BV tuyến huyện và các tỉnh rất tốt. Tuy nhiên, do chưa đạt được như kỳ vọng nên công việc hỗ trợ cho các đơn vị vẫn tiếp tục.