Những đứa trẻ ở đây hầu hết chưa từng được biết đến mùi mồ hôi sau một trận chạy nhảy, thậm chí chưa một lần nắm cát trong tay hay nghe tiếng ve gọi hè về. Điều tưởng chừng bình thường ấy nhưng hóa ra xa xỉ khi tuổi thơ đắng đót, gói gọn trong chuỗi ngày chiến đấu cam go vật vã với đớn đau xưng danh “bạch cầu cấp”.
MINH HỌA: VĂN NGUYỄN
Không bao giờ hứa hẹn kết quả tốt đẹp, như cơn ác mộng thường trực, chả thể nào chấm dứt, sự tàn nhẫn của bệnh tật tước đoạt khỏi chúng sự tự do vốn có, bó buộc thân xác và nhốt bỏ tinh thần trong mê trận quẩn quanh của dây dợ, ống thở và điện tâm đồ. Bầu trời của bọn trẻ là đèn huỳnh quang, cánh đồng là chiếc giường inox, và rừng xanh – là câu chuyện ngọt ngào mà bác sĩ hay dùng để ru ngủ trước giờ truyền thuốc.
Như bao bệnh nhi khác, Mẫn tuổi đời mới lên tám, chán ngấy việc thức dậy phải đối diện với bức tường bê tông đơn điệu, vô hồn. Sự cô đơn như bóng ma bủa vây, chiếm lấy tâm trí. Tiếng kít… kít của xi lanh cào rát nơron thần kinh, chậm chạp đẩy thuốc buốt nhói tim, đánh dấu vết kim hằn chi chít trên da thịt tím bầm. Ba bốn bữa Mẫn phải chuyển vào phòng cách ly vì tiên lượng xấu. “Hộp thở” không còn là khung cảnh viễn tưởng nữa, mà là chiếc buồng kín trong suốt rộng đúng 2 mét vuông, nơi ô xy sạch được lọc kỹ càng, dẫn vào đều đặn theo chỉ số, môi trường tuyệt đối vô trùng đến mức không một bụi bẩn nào có thể xâm nhập. Mẫn thở bằng máy móc, ngủ bên dây truyền dịch và học cách mỉm cười qua lớp khẩu trang. Bước tiến của thời gian đếm nhẩm bước lùi của sinh mệnh. Mỗi đêm khi cơn sốt chưa rời khỏi cơ thể, Mẫn ngột ngạt, vùng vằng thoát khỏi cơn nhức. Ôm ấp thiên nhiên trong từng hơi thở, Mẫn mơ mình gối đầu lên thảm cỏ, lắng nghe lời ru của gió, mặc nắng vỗ về tế bào và ngủ giữa trăng sao. Tháng ngày điều trị ở viện, cảm giác nhàn rỗi thôi thúc lũ trẻ kiếm tìm mọi điều thú vị, hay ho, Mẫn cố để lọt vào mắt một mảng xanh nào đó nhưng chẳng thấy gì, ngoài mấy cây bằng lăng trong khuôn viên bệnh viện…
Thế rồi từ ô cửa kính tầng ba, tụi nhỏ phát hiện một khu vườn lạc quẻ nép bên bức tường cũ, loang lổ rêu phong như tấm áo mùa mưa vô tình chưa giặt. Mặt đất khô khốc, nứt toác. Cỏ dại um tùm, lộn xộn đan chen vào nhau quá nửa đầu gối. Mấy bụi cây chết đứng, xác xơ như bờ tóc rụng sau một đợt hóa trị. Lác đác vài thân cụt lủn, trơ gốc đen sì, giống như đã từng bị chặt phăng đi thứ xanh non nhất. Có lẽ ai đó đã hững hờ quên bẵng giấc mơ xanh chỗ này rồi không thèm quay trở lại, trừ vài cơn gió rối. Đến chim chóc cũng làm ngơ, thiên nhiên cũng lơ đãng sự hiện diện của khu vườn.
Tụi nhỏ nháo nhào chỉ chỏ, bàn tán, miệng gọi nơi đây là “nghĩa địa của cây”. Được một lúc nồng nhiệt, sự tò mò bay hơi nhanh chóng, chúng quay lưng dửng dưng như vừa chứng kiến chuyện không liên quan. Riêng Mẫn vẫn nấn ná lại, chăm chăm ngắm nghía mảnh nắng hanh hao xiên qua những cành khô rũ bóng rồi rơi rắc trên nền cỏ úa tàn. Về phòng Mẫn cặm cụi vẽ lại khu vườn bằng trí tưởng tượng của mình. Có hàng cây đơm quả trĩu cành, có thảm cỏ xanh rì gạ gẫm hoa thơm thì thầm với cánh bướm… Bức tranh sặc sỡ được dán ở góc tường phòng bệnh như cách Mẫn dệt giấc mơ của mình lên nền xi măng trắng, dưỡng nuôi khao khát được một lần giẫm chân trần lên đó…
Tháng sáu, trời thong dong nhuộm sắc trong veo như chưa hề bén hạt bụi nào vào tà áo gió, rót nắng mỏng dịu len qua tán bằng lăng phơn phớt. Bệnh viện đón đoàn tình nguyện viên đến sinh hoạt cùng các em nhỏ đang điều trị dài ngày. Vẫn tóc búi cao, dáng người mảnh khảnh đeo ba lô, Vy – cô sinh viên năm cuối ngành sinh học, quay trở lại bệnh viện lần thứ hai với vài chậu xương rồng nhỏ, món quà giản dị chẳng quá đỗi đặc biệt, nhưng thứ gai góc ấy dường như mang theo sức sống bền bỉ của sa mạc tới đây.
Sau màn phát quà quen thuộc, lần này Vy không hô hào trò chơi, không thổi bong bóng hay bày trò xếp giấy, mà chỉ lặng lẽ ngồi xuống giữa đám trẻ, khẽ nghiêng người hỏi, như thể đang rủ rê một điều rất riêng tư:
– Các em có muốn… cứu một khu vườn không?
Chưa kịp hiểu rõ điều vừa được ngỏ, lũ trẻ ngơ ngác nhìn nhau.
– Cứu một khu vườn ư?… Ở đây ư?
Không đợi câu trả lời, Vy đứng dậy, ra hiệu:
– Đi theo chị!
Đứa nọ níu tay đứa kia, chậm rãi dìu nhau men theo dãy hành lang dài hun hút, rồi dừng lại trước khoảnh đất khuất bên hông bệnh viện. Bốn mùa biến chuyển, nó đang chịu đựng cơn hấp hối cuối cùng.
Giọng Vy chậm rãi, chứa chan hy vọng:
– Vườn này nằm im đã lâu, không khát nước đâu mà thèm hơi tay người. Có bạn nào muốn cùng chị đánh thức nó không?
Thoáng ngập ngừng, Mẫn – cô bé từng thủ thỉ với Vy trong lần đầu gặp về “khu vườn chết” chẳng ai buồn ngó tới, rụt rè giơ tay hồi đáp, lần lượt những cánh tay khác hưởng ứng theo.
Vy không do dự, chần chừ, lập tức gửi đơn đề xuất lên khoa Nhi cùng Ban giám đốc bệnh viện. Cô biết mình sẽ bị xem là ngớ ngẩn với kế hoạch nghe có vẻ hoang đường và điên rồ: Cải tạo khu đất thành vườn thực vật trị liệu tinh thần do chính các bệnh nhi chăm sóc.
Làn sóng phản đối lập tức nổ ra gay gắt. Nhiều cái lắc đầu chối từ.
– Trẻ đang truyền hóa chất, thiếu bạch cầu, ai cho chúng ra ngoài?
– Có chuyện gì xảy ra, ai chịu trách nhiệm?
– Lỡ nhiễm trùng thì sao?
– Tụi nhỏ lấy đâu ra sức mà xới đất, nhổ cỏ?
Vy lắng nghe hết, không biện minh hay vội vàng phản bác. Cô mở laptop, trình bày bản kế hoạch chi tiết đã chuẩn bị: danh sách thực vật an toàn đã được chọn lọc cẩn thận, lịch sinh hoạt phù hợp với thời gian truyền dịch, dụng cụ vô trùng, găng tay y tế chuyên dụng, phương án theo dõi sức khỏe và biểu đồ phục hồi cảm xúc bằng liệu pháp xanh.
Dưới sức nặng của những ánh nhìn ngờ vực, hai từ “bỏ cuộc” bị đá văng khỏi suy nghĩ, Vy tự tin thuyết phục, lời lẽ chân thành như hòn sỏi rơi vô mặt hồ đang căng thẳng:
– Nếu ngay cả một hạt mầm cũng không được quyền nảy nở dưới tay mình… thì làm sao các em đủ can đảm để dám tin rằng đời mình còn ngày mai để sống tiếp?
Khoảng lặng mỏng như sương giăng phủ trong tích tắc ngắn ngủi. Vị bác sĩ trưởng khoa nhìn Vy hồi lâu như đang dò xét điều gì đó. Liệu sự bình thản kia là tuổi trẻ liều lĩnh hay niềm tin không thể lay chuyển? Sau quyết định cuối cùng, Vy nhận được cái gật đầu đồng thuận của đại đa số, nhưng điều kiện đặt ra là phải giám sát chặt chẽ và nghiêm ngặt, chỉ cần có dấu hiệu bất thường nào thì kế hoạch phải tạm dừng ngay tức khắc.
Sáng hôm sau, khu vườn bừng tỉnh trong diện mạo mới. Vy cùng các tình nguyện viên bắt đầu việc cải tạo, từ dọn sạch cỏ hoang, phát quang bụi rậm đến san lấp những hố lõm và trải đều lớp đất hữu cơ đã xử lý kỹ lưỡng. Thay vì dùng cuốc hay xẻng để xới đất, bọn trẻ đeo găng tay, dùng thìa nhỏ xúc từng nhúm đất đổ vào khay trồng được chia sẵn theo ngăn rồi nhẹ nhàng đặt hạt giống vào. Mỗi đứa được tùy ý tự chọn một loại cây mình thích, gồm bạc hà, húng quế, hương thảo, cà chua bi, xương rồng mini… toàn là những loài có đặc tính kháng khuẩn và thanh lọc không khí. Mẫn lựa trồng bạc hà – loài dễ sống, thơm lâu, để nhỡ đâu mai mốt rời khỏi thì còn có hương để nhớ. Vy đều đặn quan sát, thi thoảng cúi xuống, kiên nhẫn hướng dẫn tụi nhỏ cách ấn nhẹ hạt giống non nớt vào lớp đất mịn. Nhẹ nhàng lau mồ hôi trán cho vài đứa mệt, giao cảm không lời với cái siết tay thật chặt như gió chạm vào lá non đầu mùa.
Điều kỳ diệu nhen nhóm, nguồn năng lượng vô hình không đến từ thuốc men hay máy móc mà từ những mầm cây tí hon có khả năng chữa lành tâm hồn, đẩy lùi dần những âm vang ảm đạm. Bọn trẻ đã thành công nắm lấy lý do để vun xới và gieo trồng niềm tin sống.
Sự hồi phục khiến cả khoa ngỡ ngàng. Các bác sĩ ghi nhận những con số sinh học ổn định: trạng thái u uất giảm hẳn, tinh thần lạc quan, tâm lý cải thiện rõ rệt, nhiều em ngủ ngon hơn, ít hoảng loạn, đáp ứng tích cực với phác đồ điều trị. Đứa từng lầm lì giờ chủ động rủ bạn ra vườn tưới cây. Đứa hay cáu gắt nay xin ở lại để xem mầm mọc chồi chưa? Bọn trẻ sống trong bóng tối nội tâm giờ hào hứng nhỏ to rì rầm:
– Mai mốt mình khỏi bệnh, cây chắc cũng lớn rồi nhỉ?
Một lần ngang qua khu vườn, trưởng khoa bất giác khựng lại trước khung cửa sổ. Nhìn thân hình gầy nhẳng, làn da vàng vọt đang lúi húi bên những khay đất be bé, thận trọng tưới từng giọt nước bằng sự nâng niu như chăm chút cho một sinh mệnh mong manh, ông quay đi cố giữ vẻ điềm tĩnh, nhưng ánh mắt ẩn sau gọng kính đã ươn ướt từ lúc nào không hay…
Trở trời, những cơn mưa trái mùa ồ ạt kéo tới, tần suất tụi nhỏ xuất hiện ở vườn ít đi, những lúc không thể ra vườn thăm cây, Vy sẽ chụp ảnh, quay video cho bọn trẻ xem. Mẫn thút thít nước mắt ngắn dài, không phải vì mệt mà vì cây bạc hà đã trổ lá non và đâm nhánh mới. Vy còn nghĩ ra ý tưởng gom chai nhựa cũ, tái chế vỏ hộp sữa đã dùng thành chậu trồng để mang mầm xanh vào tận phòng bệnh.
Cắm mầm đậu xuống bầu đất, Mẫn dặn dò: “Mày ráng sống nghen! Tao cũng vậy!”. Trong không gian chật chội, cây rướn mình nhích từng centimet. Như một nhà nghiên cứu rành rõi, Mẫn ghi chép quá trình sinh trưởng vào sổ nhật ký: tuần đầu có hai lá mầm lóng lánh, tuần thứ hai chiều cao cây vượt đốt ngón tay út… Cứ vậy những chậu cây dần mọc lên bên bậu cửa cạnh giường bệnh tựa bình dưỡng khí xanh mát phụ trợ cho lá phổi. Phòng bệnh “xanh hóa” đã xoa dịu sự mòn mỏi đợi chờ cái phán xét cuối cùng của bản án bệnh tật.
Xuân quay về sau chuỗi ngày trốn hạ, thu, đông. Khu vườn hoang tàn trước kia giờ được khai sinh thành góc xanh của hy vọng, xen kẽ là ảnh chụp treo bằng dây gai kèm dòng nhắn yêu thương và chiếc chuông gió leng keng như tiếng cười của ai từng đặt cây gieo hạt mà giờ đã xuất viện về nhà, hứa khi nào tóc đủ dài sẽ quay lại cắt cỏ. Gió dìu dịu thi thoảng thổi qua tán lá, mang theo mùi đất ẩm và tinh dầu bạc hà mát rượi khiến người ta bất giác hít sâu, cảm thức sự sống gấp gáp cựa mình trong hồi chuông cấp cứu.
Có cây không còn người chăm, nhưng mầm non dang dở vẫn đều đặn lớn lên. Chúng được chuyển ra góc vườn đầy nắng để các bạn khác thay phiên tưới nước, âu yếm nhắc tên người vắng mặt. Mỗi gốc cây là một câu chuyện sống bằng “dữ liệu cảm xúc”, mỗi phiến lá là một phần tuổi thơ gãy dập được chắp vá. Tổn thương được gỡ bỏ như sâu rầy được ngắt hái, nhường chỗ cho lá mới đâm chồi. Chính lúc con người biết đem hạt giống nhân ái gieo mầm sẻ chia làm sinh sôi hàng tá “cây xanh xã hội”, sự sống sẽ biết đường quay trở lại.
“Vườn cứu tuổi thơ” kết hợp trị liệu tinh thần và nhận thức môi trường trở thành mô hình mẫu được nhân rộng khắp các bệnh viện nhi. Vy có cơ hội trở thành diễn giả trong các buổi hội thảo y tế và tâm lý học. Cô xuất sắc tốt nghiệp với luận văn viết về thực vật học, sức mạnh tinh thần và sinh thái trị liệu.
Như cành khô rũ rượi trước mùa gió chướng, sau ba năm đằng đẵng kiên trì điều trị, Mẫn đã dũng cảm đương đầu và đánh bại tử thần luôn lảng vảng ngoài hành lang phòng bệnh. Khu vườn vẫn ở đó, giữa mưa nắng thất thường, giữa bao sinh linh đang nhích từng hơi thở, giữa sống và những điều tưởng chừng không thể sống!
Thể lệ
Mời bạn đọc tham gia cuộc thi Sống đẹp LẦN V
Cuộc thi viết Sống đẹp lần V được tổ chức nhằm khuyến khích mọi người viết về những hành động cao đẹp đã giúp đỡ cá nhân hoặc cộng đồng. Năm nay, cuộc thi tập trung vào việc ca ngợi những nhân vật hoặc tập thể đã thực hiện những hành động nhân ái, mang lại hy vọng cho những hoàn cảnh khó khăn.
Điểm nổi bật là hạng mục giải thưởng mới về môi trường, tôn vinh những tác phẩm truyền cảm hứng và khuyến khích hành động vì một môi trường sống xanh, sạch. Qua đó, Ban tổ chức mong muốn nâng cao ý thức cộng đồng trong việc bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tương lai.
Cuộc thi có các hạng mục thi đa dạng và cơ cấu giải thưởng, bao gồm:
Hạng mục bài viết: Ký sự, phóng sự, ghi chép hoặc truyện ngắn, không quá 1.600 chữ cho bài viết và 2.500 chữ cho truyện ngắn.
Bài viết ký sự, phóng sự, ghi chép:
– 1 giải Nhất: 30.000.000 đồng
– 2 giải Nhì: 15.000.000 đồng
– 3 giải Ba: 10.000.000 đồng
– 5 giải Khuyến khích: 3.000.000 đồng
Truyện ngắn:
– 1 giải Nhất: 30.000.000 đồng
– 1 giải Nhì: 20.000.000 đồng
– 2 giải Ba: 10.000.000 đồng
– 4 giải Khuyến khích: 5.000.000 đồng
Hạng mục ảnh: Gửi bộ ảnh tối thiểu 5 bức liên quan đến hoạt động thiện nguyện hoặc bảo vệ môi trường, kèm theo tên bộ ảnh và mô tả ngắn.
– 1 giải Nhất: 10.000.000 đồng
– 1 giải Nhì: 5.000.000 đồng
– 1 giải Ba: 3.000.000 đồng
– 5 giải Khuyến khích: 2.000.000 đồng
Giải Bài được yêu thích nhất: 5.000.000 đồng
Giải Bài xuất sắc về đề tài môi trường: 5.000.000 đồng
Giải Nhân vật được vinh danh: 30.000.000 đồng
Thời gian gửi tác phẩm từ 16.4 đến 16.10.2025. Các tác phẩm sẽ được đánh giá qua vòng sơ khảo và chung khảo với sự tham gia của Ban giám khảo gồm các tên tuổi nổi tiếng. Ban tổ chức sẽ công bố danh sách người đoạt giải trên chuyên trang “Sống đẹp”. Xem chi tiết thể lệ tại thanhnien.vn.
Ban tổ chức cuộc thi Sống đẹp
