Người Pháp ăn 4.000 tấn chân ếch mỗi năm, biến nó thành đặc sản quốc gia nhưng cũng gây ra tác động tiêu cực tới môi trường Việt Nam, Indonesia.
Chân ếch là món ăn đặc trưng của ẩm thực Pháp, xuất hiện ở các nhà hàng cao cấp đến bữa ăn gia đình với cách chế biến đơn giản như chiên với bơ và mùi tây. Pháp tiêu thụ khoảng 4.000 tấn chân ếch mỗi năm, hầu hết là nhập khẩu. EU cũng nhập khoảng 80-200 triệu con ếch mỗi năm và điểm đến chủ yếu là Pháp.
Nhu cầu lớn này đang gây ra nhiều vấn đề về môi trường và đạo đức ở các quốc gia cung cấp. Tại Pháp, các loài ếch ăn được đã được bảo vệ trong nhiều thập kỷ với quy định nghiêm ngặt về số lượng được phép bắt. Ở vùng Bourgogne-Franche-Comté, ếch đồng chỉ được bắt từ cuối tháng 2 đến tháng 4 trong mùa sinh sản.
Món chân ếch kiểu Pháp. Ảnh: SCMP
Tuy nhiên, Pháp nhập khẩu hơn 2.500 tấn chân ếch mỗi năm, chủ yếu từ các quần thể hoang dã ở Indonesia, Thổ Nhĩ Kỳ, Albania và từ các trang trại ở Việt Nam. Sự phụ thuộc này đang đe dọa các loài ếch hiếm và làm mất cân bằng hệ sinh thái ở các nước xuất khẩu.
Năm 2024, hơn 500 chuyên gia từ các nhóm nghiên cứu, thú y và bảo tồn đã kêu gọi Tổng thống Pháp Emmanuel Macron chấm dứt việc khai thác ếch quá mức và tăng cường bảo vệ các loài được buôn bán nhiều nhất.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng một số loài như ếch Limnonectes macrodon đã biến mất khỏi danh sách nhập khẩu vào Pháp, trong khi ếch Fejervarya cancrivora và ếch Fejervarya limnocharis suy giảm nghiêm trọng do thu hoạch thương mại kéo dài. Các chuyên gia đề xuất Pháp thúc đẩy bảo vệ các loài ếch dễ bị tổn thương thông qua Công ước về Buôn bán Quốc tế các Loài Động thực vật Hoang dã Nguy cấp (CITES).
Việc săn bắt ếch tràn lan ở Đông Nam Á, đặc biệt ở Indonesia, đe dọa sự tồn tại của các loài chưa được ghi nhận và làm gián đoạn chuỗi thức ăn. Chuyên gia lưỡng cư Ganjar Cahyadi từ Indonesia cho biết việc buôn bán chân ếch gần như không được kiểm soát, và không có dữ liệu về số lượng ếch hoang dã còn lại.
Ở Việt Nam, ếch hoang dã giờ rất hiếm nhưng chưa có các chính sách hạn chế xuất khẩu. Ếch đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát côn trùng như muỗi và châu chấu, giúp giảm sử dụng thuốc trừ sâu và cải thiện chất lượng nước ao hồ.
Bên trong trại ếch ở Pháp. Ảnh: The Take Out
Để giải quyết vấn đề, nuôi ếch được xem là giải pháp bền vững. Patrice Francois là người tiên phong nuôi ếch tại Pháp và lập trang trại đầu tiên ở Pierrelatte năm 2010 để cung cấp chân ếch bền vững cho các nhà hàng cao cấp. Tuy nhiên, Pháp hiện chỉ có ba trang trại như vậy, sản xuất khoảng 10 tấn chân ếch mỗi năm, đáp ứng một phần nhỏ nhu cầu.
Dù nuôi ếch trong nước mang lại hy vọng, việc đáp ứng toàn bộ nhu cầu của Pháp vẫn là thách thức lớn. Nếu quy định nhập khẩu được thắt chặt, chân ếch có thể trở thành món ăn xa xỉ. Sự cân bằng giữa truyền thống ẩm thực, bảo vệ đa dạng sinh học và thương mại toàn cầu sẽ quyết định tương lai của món ăn này tại Pháp và các quốc gia cung cấp.
Hoài Anh (Theo SCMP, The Guardian, DW Food)