Những tiểu hành tinh giàu kim loại đâm xuống Mặt Trăng trong quá khứ có thể để lại nhiều hố trũng chứa lượng lớn kim loại nhóm bạch kim.
Bề mặt Mặt Trăng có vô số hố trũng. Trong nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Planetary and Space Science, các chuyên gia ước tính số lượng hố hình thành do va chạm với những tiểu hành tinh giàu kim loại nhóm bạch kim (PGM) như rutheni, rhodi, paladi, osmi, iridi và chính bạch kim. Những nguyên tố này hiện đóng vai trò thiết yếu với bộ lọc khí thải, thiết bị điện tử và nền kinh tế xanh.
Nghiên cứu mới do nhà nghiên cứu độc lập Jayanth Chennamangalam tại Canada cùng các nhà khoa học Paul Brook (Đại học Birmingham), Martin Elvis (Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard – Smithsonian), Samuel Peterson (Đại học Hàng không Embry – Riddle) thực hiện.
Cực bắc Mặt Trăng được bao phủ bởi những hố trũng có thể chứa nhiều kim loại. Ảnh: NASA/GSFC/Đại học Bang Arizona
“Các tiểu hành tinh kim loại chứa lượng sắt lớn, và PGM liên kết với chúng. Khi các tiểu hành tinh này đâm vào vật thể như Mặt Trăng, tùy vào vận tốc va chạm, một phần trong chúng có thể vẫn tồn tại”, Chennamangalam nói với Times hôm 5/6.
Khác với Trái Đất, Mặt Trăng không có khí quyển dày để thiêu rụi thiên thạch xâm nhập và cũng không có kiến tạo mảng để chôn sâu tàn dư của chúng dưới lòng đất. Về lý thuyết, rất nhiều thứ rơi xuống bề mặt Mặt Trăng vẫn sẽ ở đó.
Trong nghiên cứu mới, nhóm chuyên gia lập mô hình về tỷ lệ hố trũng trên Mặt Trăng có khả năng do tiểu hành tinh kim loại tạo ra, số lượng tiểu hành tinh có mật độ PGM đủ lớn và đâm vào Mặt Trăng với vận tốc đủ nhỏ khiến để lại lượng kim loại lớn. Kết quả, trong số khoảng 1,3 triệu hố trũng trên Mặt Trăng với đường kính hơn một km, gần 6.500 hố hình thành từ tiểu hành tinh chứa lượng PGM đạt mức thương mại.
Điều này đồng nghĩa, khai thác PGM ngay trên Mặt Trăng có thể khả thi hơn về mặt kinh tế so với việc đi đến từng tiểu hành tinh. Mặt Trăng có những lợi thế như nằm gần Trái Đất, có quỹ đạo ổn định và nhiều khu vực trên bề mặt đã được lập bản đồ.
Nhóm Chennamangalam ước tính, Mặt Trăng có thể chứa tới 30.000 tấn PGM với giá trị hơn 1.000 tỷ USD. Số lượng thực tế sẽ còn phụ thuộc vào kích thước, tốc độ, góc va chạm của tiểu hành tinh và lượng kim loại quý còn tồn tại sau sự kiện. Nếu ước tính chính xác tương đối, Mặt Trăng sẽ là nơi giàu PGM nhất được biết đến ngoài Trái Đất. Để so sánh, sản lượng PGM hàng năm ở Trái Đất là khoảng 600 tấn.
Các nhà khoa học chưa rõ chính xác mật độ PGM của những mỏ trên Mặt Trăng. Tuy nhiên, Chennamangalam cho biết, mật độ PGM trong các tiểu hành tinh mẹ được cho là 10-100 ppm. Con số này ngang bằng, thậm chí tốt hơn nhiều mỏ ở Trái Đất.
Thu Thảo (Theo IFL Science, Times, New Scientist)