Chuyện là dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 103 về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và Nghị định số 104 về Quỹ phát triển đất mà Bộ Tài chính đang lấy ý kiến “đòi” truy thu tiền thuế của doanh nghiệp trong 2 trường hợp mà “lỗi” đều do cơ quan quản lý nhà nước. Cụ thể, các trường hợp đã có quyết định giao đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, điều chỉnh quy hoạch chi tiết và cho thuê đất, cho phép chuyển từ hình thức thuê đất trả tiền hằng năm sang một lần trước ngày luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành nhưng chưa quyết định giá đất thì phải nộp bổ sung với mức thu là 5,4%/năm cho thời gian chưa tính tiền sử dụng đất.
Chuyện vô lý như thế… mà có thật. Vô lý bởi định giá đất là việc của cơ quan quản lý nhà nước. Luật quy định rất rõ, sau khi có quyết định giao đất, cho thuê đất, cho chuyển mục đích sử dụng đất, cho thay đổi chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc thì các cơ quan có thẩm quyền phải có trách nhiệm triển khai công tác thẩm định và phê duyệt giá đất để người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai.
Việc định giá đất chậm khiến doanh nghiệp dù muốn cũng không thể nộp tiền sử dụng đất/tiền thuê đất, từ đó không được bàn giao đất, không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không thể đưa đất vào sử dụng, làm chậm tiến độ thực hiện dự án, tốn rất nhiều chi phí cũng như cơ hội. Lại có nhiều trường hợp dự án bàn giao rồi nhưng chủ đầu tư không thể đóng thuế, không thể làm sổ hồng cho khách hàng dẫn tới khiếu kiện, gây mất trật tự xã hội, ảnh hưởng uy tín thương hiệu… Những hệ lụy từ việc định giá đất chậm theo đúng tinh thần cải cách hiện nay thì phải truy cứu trách nhiệm công vụ. Thế nhưng dự thảo của Bộ Tài chính lại quay ngược, đòi doanh nghiệp phải đóng thêm “thuế tính chậm”. Nói như thị trường là “khó thế mà cũng nghĩ ra được”.
Nhìn lại suốt hàng thập niên qua, vấn đề định giá đất luôn là bức xúc lớn nhất với cộng đồng doanh nghiệp cũng như người mua nhà. Hàng trăm dự án bị tắc tại TP.HCM cũng như trên cả nước cũng bởi khâu này. Cứ tưởng khi luật Đất đai có hiệu lực, các vướng mắc sẽ được tháo gỡ nhưng có vẻ như tâm thế đẩy khó cho doanh nghiệp đâu đó vẫn còn, thậm chí ngay trên bản thảo chính sách.
Ở thời điểm hiện tại, Chính phủ đang quyết liệt cắt giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính trong năm nay nhằm giảm chi phí cho cộng đồng doanh nghiệp theo Nghị quyết 68. Một bầu không khí hứng khởi đang lan rộng trong toàn xã hội về tinh thần cải cách, đổi mới triệt để nhằm phát huy nội lực của khối kinh tế tư nhân, góp phần đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới. Vì vậy, những đề xuất đi ngược lại với chủ trương này cần phải được loại bỏ.
Điều này cũng đồng nghĩa rằng không nên và không thể tính khoản tiền nộp bổ sung đối với thời gian chưa xác định giá đất bởi sẽ khiến doanh nghiệp phát sinh chi phí khổng lồ, làm tăng giá bất động sản trong khi việc chậm xác định giá đất như nói trên, hoàn toàn không phải từ phía chủ đầu tư.
Dự thảo đang lấy ý kiến, hy vọng Bộ Tài chính sẽ tiếp thu các góp ý, đề xuất, kiến nghị xác đáng từ cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia và dựa trên thực tiễn thị trường để khi ban hành, việc định giá đất sẽ hỗ trợ đẩy nhanh tiến độ dự án, tăng nguồn cung, đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân.