Vốn ngoại đạt kỷ lục

Những dấu ấn đáng kinh ngạc

Bất chấp những căng thẳng thương mại và xung đột địa chính trị trên thế giới, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào VN vẫn ghi nhận mức kỷ lục. Báo cáo từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy vốn FDI của VN trong 5 tháng đầu năm nay ghi nhận nhiều dấu ấn. Cụ thể, tổng vốn FDI đăng ký vào VN đạt 18,39 tỉ USD, tăng mạnh 51,2% so với cùng kỳ năm trước. Riêng số vốn mở rộng của các dự án hiện hữu lên tới 8,52 tỉ USD, cao cấp 3,4 lần so với cùng kỳ năm trước và giữ kỷ lục trong thời gian 5 tháng đầu năm của 5 năm qua. 

Đồng thời, nguồn vốn FDI thực hiện cũng lập kỷ lục mới, ước đạt 8,9 tỉ USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước và là số vốn thực hiện cao nhất trong 5 tháng đầu năm của 5 năm qua. Sự tăng trưởng này cho thấy các nhà đầu tư đang hoạt động tại VN tiếp tục đặt niềm tin vững chắc vào tiềm năng tại nước ta, thể hiện qua quyết định mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh. Ngoài ra, hình thức góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư quốc tế cũng tăng trưởng mạnh mẽ với tổng giá trị đạt 2,86 tỉ USD, tăng 82,9% so với cùng kỳ năm trước.

ẢNH: PHẠM QUANG VINH

Có thể kể đến một số dự án đáng chú ý như Nhà máy Lite-On Quảng Ninh do Tập đoàn Lite-On Technology (Đài Loan) làm chủ đầu tư đã được khởi công vào tháng 3 vừa qua. Dự án được xây dựng trên diện tích đất 30 ha, với tổng vốn đầu tư 690 triệu USD, chuyên sản xuất các sản phẩm linh kiện điện tử máy tính, các thiết bị và dụng cụ quang học, thiết bị điện chiếu sáng, thiết bị truyền thông… Nhà máy Lite-On Quảng Ninh có tổng công suất gần 124 triệu sản phẩm/năm. Dự kiến giai đoạn 1 sẽ hoàn thành vào tháng 11 tới. Lite-On là một trong 10 tập đoàn lớn trên thế giới chuyên sản xuất các linh kiện điện tử máy tính, điện thoại cho các tên tuổi toàn cầu như IBM, Sony, Samsung, Lenovo…

Một trong những dự án lớn vừa được khởi công những ngày cuối tháng 5 là Khu phức hợp đô thị, du lịch sinh thái, sân golf Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên (Trump International Hung Yen) có tổng vốn đầu tư gần 40.000 tỉ đồng, tương đương hơn 1,5 tỉ USD.

Có thể thấy, hàng loạt dự án đầu tư mở rộng, khởi công diễn ra khắp nơi. Từ đầu năm đến nay, Bắc Ninh đã 2 lần trao chứng nhận đăng ký tăng vốn cho nhà máy sản xuất màn hình và các linh kiện điện tử của Công ty TNHH Samsung Display VN với tổng vốn đầu tư đăng ký thêm khoảng 1,8 tỉ USD như cam kết của tập đoàn này trong năm 2024. Vào tháng 4, Nestlé của Thụy Sĩ cũng gia tăng vốn đầu tư tại VN với số tiền gần 1.900 tỉ đồng để mở rộng Nhà máy Nestlé Trị An tại tỉnh Đồng Nai. Nhờ dự án mở rộng này, tổng số vốn đầu tư của Nestlé tại VN đã vượt mốc 20.200 tỉ đồng, tương ứng khoảng 904 triệu USD. Đáng chú ý trong tháng 5, dự án xây dựng công viên Yên Sở của Công ty TNHH Gamuda Land VN (Malaysia) cũng điều chỉnh tăng thêm vốn lên tới 1,12 tỉ USD…

Bắc Ninh cũng thu hút 2 dự án thuộc lĩnh vực công nghệ cao với tổng mức đầu tư hơn 640 triệu USD vừa được khởi công. Đó là Nhà máy Victory Giant Technology VN và dự án Công ty trách nhiệm hữu hạn Green Precision Manufacturing VN. Nhà máy Victory Giant Technology VN chuyên nghiên cứu và phát triển, sản xuất, kinh doanh các loại bảng mạch PCB nhiều lớp có độ chính xác cao, HDI, FPC và bảng mạch dẻo Rigid-Flex được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu lớn, internet công nghiệp, ô tô năng lượng xanh, công nghệ truyền thông thế hệ mới, hàng không vũ trụ, thiết bị y tế. Trong khi đó, Green Precision Manufacturing VN chuyên nghiên cứu, thiết kế và sản xuất các linh kiện cấu trúc chính xác cho sản phẩm tiêu dùng điện tử như loa, điện thoại, máy tính bảng, thiết bị thanh toán điện tử…

Khẳng định niềm tin vào môi trường đầu tư của VN

Dòng vốn FDI đạt nhiều tích cực được GS-TS Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) nước ngoài, lý giải là nhờ những chuyển biến mạnh mẽ, quyết liệt về cải cách tinh gọn bộ máy cùng định hướng đầu tư trọng điểm vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đang tạo lực đẩy lớn cho lợi thế thu hút vốn ngoại của VN. Các nghị quyết mới được Bộ Chính trị liên tiếp ban hành thời gian qua giúp nhà đầu tư nước ngoài thấy được những chính sách vượt trội. 

Chẳng hạn, đầu tư vào khu công nghiệp có số vốn lớn, trước đây phải xin giấy phép mất nhiều thời gian thì giờ chỉ cần đăng ký và sẽ chịu trách nhiệm hoàn toàn từ khi đăng ký đến khi được cấp đất, xây nhà máy… Khi nào hoàn thành thì ban quản lý khu công nghiệp hoặc cơ quan chức năng mới đến kiểm tra, tập trung vào công tác hậu kiểm. Cùng với đó là những ưu đãi hấp dẫn về thuế. VN là thị trường có nền kinh tế, chính trị ổn định; lạm phát thấp; tăng trưởng kinh tế 5 tháng đầu năm đã đạt trên 7%; cộng thêm những cải cách mới quyết liệt đã tạo sự an tâm rất lớn cho các nhà đầu tư nước ngoài.

ẢNH: THÙY LINH

Ngoài ra, trong bối cảnh cả thế giới đang chao đảo với những cuộc xung đột, căng thẳng thương mại, đặc biệt là chính sách thuế của Mỹ tạo nên nhiều biến động về dòng vốn đầu tư thì việc Chính phủ VN đưa ra những giải pháp rất nhanh, linh hoạt được các nhà đầu tư đánh giá rất cao. “Nhất là mối quan hệ giữa VN và Mỹ liên quan đến thuế đối ứng đang có tín hiệu tích cực. Các đoàn đàm phán của Chính phủ VN với Mỹ cũng đạt được nhiều kết quả khởi sắc, hai bên có cơ hội trao đổi, cung cấp, chia sẻ thông tin, đạt được đồng thuận… Tất cả những yếu tố trên giúp nhà đầu tư nước ngoài ngày càng tin tưởng vào môi trường đầu tư của VN”, GS-TS Nguyễn Mại kết luận.

Theo PGS-TS Nguyễn Quốc Việt, Trường ĐH Kinh tế (ĐH Quốc gia Hà Nội), giữa bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu và những xung đột về địa chính trị, dòng vốn FDI vào VN vẫn duy trì được xu hướng tích cực một lần nữa khẳng định vị trí địa chính trị rất tốt của VN trong khu vực. VN vẫn là điểm đến được lựa chọn của nhiều tập đoàn nước ngoài trong bối cảnh thế giới cơ cấu lại dòng vốn đầu tư do biến động địa chính trị gia tăng. Thứ hai có thể khẳng định VN đã tham gia được vào các chuỗi cung ứng của thế giới khi ngày càng nhiều tập đoàn nước ngoài xem nước ta như một cứ điểm sản xuất quan trọng. Thứ ba, những nỗ lực, cải cách của VN trong thời gian qua đã tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, môi trường kinh doanh được đổi mới hơn, giúp các tập đoàn nước ngoài mạnh dạn đầu tư, mở rộng sản xuất.

“Tôi cho rằng 3 yếu tố đó là lợi thế lớn nhất của VN so với các nước trong khu vực khi các tập đoàn lớn lựa chọn để cơ cấu lại dòng vốn đầu tư. VN vẫn được đánh giá cao nhất là điểm đến an toàn, có triển vọng phát triển mạnh. Ngoài ra yếu tố cạnh tranh về nguồn nhân lực của VN cũng khá cao. Đặc biệt, việc giải ngân vốn FDI tăng mạnh là điểm tích cực nhất vì thể hiện niềm tin của các nhà đầu tư ngoại vào môi trường kinh doanh của VN. Từ đó góp phần lan tỏa nhanh hơn trong việc thu hút vốn FDI và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế VN”, PGS-TS Nguyễn Quốc Việt chia sẻ.

Thu hút vốn ngoại vào lĩnh vực công nghệ cao

PGS-TS Nguyễn Quốc Việt nhận xét: Thời gian gần đây, dòng vốn FDI vào VN đã dần dịch chuyển sang các dự án có hàm lượng giá trị cao hơn, nhất là trong lĩnh vực công nghệ, gồm cả những dự án sản xuất trong các ngành công nghệ cao nhất như chip và bán dẫn. Ông tin rằng xu hướng này sẽ ngày càng diễn ra mạnh hơn; đặc biệt với các chính sách mới gần đây như Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và mới nhất là Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Việc triển khai đồng bộ các chính sách trên sẽ giúp tăng cường nội lực kinh tế trong nước; củng cố năng lực cạnh tranh của VN và môi trường kinh doanh cũng có nhiều thay đổi tích cực mạnh mẽ. Từ đó sẽ giúp VN thu hút dòng vốn FDI bền vững nói chung và dòng vốn đầu tư nước ngoài chất lượng cao.

Mặc dù tự tin với khả năng thu hút vốn ngoại vào thị trường VN, song chuyên gia kinh tế Nguyễn Mại cho rằng các cuộc xung đột về cả chính trị và kinh tế trên thế giới đang biến động rất nhanh và khó lường. Không chỉ Mỹ, mà hiện các nước châu Âu cũng đang chuyển động theo hướng đẩy mạnh đầu tư nội khối để đối phó nguy cơ giảm tăng trưởng. Do đó, một mặt chúng ta vẫn cải cách môi trường đầu tư để thu hút các dòng vốn ngoại chất lượng, một mặt VN cần tăng cường thật mạnh năng lực, tiềm lực của đất nước thông qua khuyến khích đầu tư trong nước, thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư tư nhân và đảm bảo dự trữ quốc gia về tiền tệ, lương thực thực phẩm, xăng dầu, các dự trữ năng lượng… Phải biến những nghị quyết của Bộ Chính trị thành hiện thực, làm sao để không có rào cản nào có thể cản bước phát triển của khối DN tư nhân. Bởi khi đã có nội lực mạnh thì dù phải đối mặt với bất cứ sự cố khó lường nào, nền kinh tế vẫn có đủ dư địa để ứng phó.

“Quan điểm thúc đẩy nội lực, đẩy mạnh kinh tế tự lực tự cường cũng cần được triển khai mạnh mẽ trong việc hợp tác với các DN nước ngoài đầu tư vào VN. Khi chúng ta có nội lực mạnh, DN Việt lớn hơn, nhân lực giỏi hơn, am hiểu công nghệ hơn, chúng ta không chỉ còn chờ họ vào đầu tư để làm công cho họ, học tập từ họ, chờ họ lan tỏa giá trị kinh tế mà bản thân DN Việt có thể tự tin hợp tác với họ. Đơn cử, cách đây 15 năm khi Samsung mới vào VN, họ có 87 nhà cung ứng cấp 1 là DN từ Hàn Quốc, chỉ có 5 – 7 DN Việt là làm bao bì đóng gói. 

Đến nay, sau nhiều khóa đào tạo, VN đã có hơn 100 đơn vị đủ điều kiện là nhà cung ứng cấp 1, tham gia chuỗi sản xuất của Samsung. Đây là những bài học để chúng ta tận dụng dòng vốn FDI một cách tốt nhất, thay vì chỉ tạo môi trường thuận lợi cho họ vào đây kinh doanh. Để làm được như vậy, các tập đoàn lớn như Vingroup cần được kết nối hợp tác, giúp đỡ các DN nhỏ và vừa, thúc đẩy họ cùng lớn lên, đủ sức hợp tác với các DN nước ngoài”, GS-TS Nguyễn Mại lưu ý.

GS-TS Võ Xuân Vinh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh doanh (ĐH Kinh tế TP.HCM), đánh giá mục tiêu của bất cứ quốc gia nào khi tập trung thu hút dòng vốn ngoại cũng đều muốn tạo ra sự lan tỏa, kết nối các ngành công nghiệp phụ trợ để phát triển ngành công nghiệp trong nước, tham gia chuỗi cung ứng của thế giới. Tuy nhiên, thời gian qua, sự kết nối giữa khối DN FDI với các DN lớn, DN nhỏ và vừa của VN chưa nhiều. Các ngành công nghiệp phụ trợ trong nước chưa thực sự phát triển. Các DN FDI khi vào VN vẫn mang theo hệ sinh thái của họ, xây dựng chuỗi giá trị bằng các DN của họ. 

Mặt khác, cũng rất khó để ép buộc hay có quy định ràng buộc yêu cầu các DN FDI khi vào VN phải chia sẻ bí kíp, chuyển giao công nghệ cho chúng ta. Do đó, trước mắt VN vẫn phải xác định hiệu ứng lớn nhất của dòng vốn FDI là lan tỏa tạo ra tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người lao động tại địa phương và tạo cơ hội cho DN trong nước tham gia các dự án để từ đó học hỏi về kinh nghiệm, cách quản trị, các hợp đồng kinh tế quốc tế… Song song, có chính sách khuyến khích thu hút dòng vốn FDI vào các ngành công nghệ cao, có giá trị cao, chuyển đổi xanh, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của VN.