Thống đốc Newsom vừa phải tìm cách kiểm soát biểu tình ở Los Angeles, vừa đảm bảo nỗ lực đó sẽ không trao “chiến thắng truyền thông” cho chính quyền ông Trump.
Tình hình thành phố Los Angeles, bang California bắt đầu bất ổn từ ngày 6/6, khi các cuộc biểu tình bùng phát để phản đối đặc vụ cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) truy quét người nhập cư bất hợp pháp. Đụng độ bạo lực xuất hiện và kéo dài trong ba ngày tiếp theo.
Tối 7/6, Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh mọi chuyện ở Los Angeles đã vuột tầm kiểm soát. Ông phớt lờ Thống đốc California Gavin Newsom và triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia để hỗ trợ ICE làm nhiệm vụ. Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth còn đề cập khả năng điều động thủy quân lục chiến nếu cần.
Ông chủ Nhà Trắng cùng các đồng minh mô tả Los Angeles như một thành phố chìm trong biểu tình bạo lực, thậm chí là “nổi loạn”. Thống đốc Newsom kêu gọi người dân California nói chung và Los Angeles bình tĩnh, nhưng lại kèm thêm lời khuyên mang tính chính trị.
“Tổng thống đang muốn kích động cảm xúc và khơi dậy một phản ứng. Họ muốn có bạo lực. Họ nghĩ điều đó sẽ tốt cho họ về mặt chính trị”, Thống đốc Newsom ngày 8/6 viết trong email gây quỹ cho ủy ban hành động chính trị của ông. “Gửi người dân Los Angeles và trên cả nước, những người đang biểu tình phản đối các đợt đột kích bắt người nhập cư: Đừng trao cho họ cảnh tượng họ mong muốn”.
Giới quan sát đánh giá những thông điệp có phần khác thường này của ông Newsom phần nào phản ánh thế khó mà Thống đốc California cũng như phe ủng hộ nhập cư đang phải đối mặt. Họ phẫn nộ trước các biện pháp cứng rắn từ Nhà Trắng, nhưng cũng lo ngại chính quyền Tổng thống Trump giành phần thắng trên mặt trận truyền thông.
Thống đốc Gavin Newsom phát biểu tại Compton, bang California ngày 5/6. Ảnh: Reuters
Kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng, ông Newsom, thành viên đảng Dân chủ, đã chọn cách tiếp cận hòa giải hơn là đối đầu để ứng phó với Tổng thống đảng Cộng hòa. Ông Newsom ra sân bay Los Angeles hồi tháng 1 để đón ông Trump, khi Tổng thống đến thăm thành phố sau thảm họa cháy rừng.
Thống đốc California còn triển khai một podcast, phỏng vấn các lãnh đạo của phong trào MAGA, như cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng Steve Bannon, động thái khiến phe cánh tả khó chịu. Ông Newsom thừa nhận việc để vận động viên chuyển giới tham gia thi đấu các môn thể thao dành cho nữ là bất công, quan điểm khác so với nhiều đồng nghiệp đảng Dân chủ.
Ngày 6/6, ông Newsom dành 40 phút trao đổi với Tổng thống Trump qua điện thoại. Ông Trump đã yêu cầu ông Newsom phải chấn chỉnh lực lượng cảnh sát địa phương, vì tình hình đang dần mất kiểm soát khi người biểu tình đối đầu với đặc vụ ICE.
Nhiều thành viên đảng Dân chủ cho hay ông Newsom đã tính toán cẩn thận để đảm bảo tình hình không vượt tầm kiểm soát. Nhưng đúng lúc đó, ông Trump quyết định triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia, bỏ qua đề xuất từ cấp bang, phá hỏng thế cân bằng mà lãnh đạo California muốn duy trì. Ông Trump trước đó còn dọa cắt tài trợ cho các trường ở California, hủy tài trợ 4 tỷ USD cho dự án đường sắt cao tốc tại bang này.
“Tôi cho rằng đó là những hành động có chủ ý từ Nhà Trắng vì họ muốn căng thẳng leo thang”, Astead Herndon, nhà phân tích chính trị của CNN, nói. “Họ muốn đấu với Newsom, và họ muốn có thể dùng quyền lực liên bang cho cuộc đấu”.
Miền nam California được ví như ngọn hải đăng ủng hộ nhập cư, Juan Jose Gutierrez, giám đốc Liên minh vì quyền lợi đầy đủ cho người nhập cư, nhận định. Gutierrez cho rằng Tổng thống Trump nhắm đến Los Angeles “để làm ví dụ chứng minh không ai có thể chống lại” nghị trình cứng rắn với người nhập cư trái phép của ông.
Mike Madrid, nhà tư vấn chính trị đảng Cộng hòa, đánh giá chính quyền Tổng thống Trump đã thành công trong việc đẩy giới chức California vào thế khó.
Trên thực tế, đúng là có mối đe dọa thực sự đến trật tự công cộng, khi hàng nghìn người tuần hành trên đường phố Los Angeles, thậm chí ném đá vào xe cảnh sát, theo ông Madrid.
Giới chức California giờ đây phải kêu gọi duy trì trật tự và thượng tôn pháp luật. Nếu căng thẳng leo thang, Tổng thống sẽ hưởng lợi. Trong khi đó, ông Newsom vẫn cần sự hỗ trợ từ Tổng thống Trump, bởi California đang kêu gọi viện trợ liên bang khẩn cấp để tái thiết Los Angeles sau thảm họa cháy rừng.
“Rất khó để tìm cách đấu tranh, đứng lên và bảo vệ người dân của chúng ta mà không rơi vào bẫy của họ”, Mike Bonin, cựu ủy viên hội đồng thành phố Los Angeles, nói.
Xe của Cảnh sát Tuần tra Cao tốc California bị người biểu tình ném gạch đá ở trung tâm Los Angeles hôm 8/6. Ảnh: AP
Thống đốc Newsom hiểu rõ những sự kiện cuối tuần trước có thể định hình di sản của một lãnh đạo và nếu ứng phó không đúng cách sẽ tạo ra hệ lụy chính trị. Ông không thể tái cử năm 2026, do đã đạt giới hạn nhiệm kỳ, và được cho là muốn nhắm đến Nhà Trắng trong cuộc đua năm 2028.
Newsom đã cố gắng chọn cách tiếp cận hòa giải với ông Trump, vì cho rằng cần phải hiểu lý do nhiều cử tri ủng hộ ứng viên Cộng hòa trong mùa bầu cử năm 2024, nhưng những gì đang diễn ra ở Los Angeles cho thấy nỗ lực này đã không thành công.
“Ông Newsom hiện không còn lựa chọn nào khác ngoài đối đầu trực tiếp”, ông Madrid nói. “Tôi nghĩ giọng điệu, định hướng và chiến lược của ông ấy sẽ phải thay đổi”.
Thống đốc California ngày 9/6 tuyên bố sẽ kiện Tổng thống Trump vì đã triển khai Vệ binh Quốc gia ở bang này, động thái mà ông mô tả là “trái pháp luật, không phù hợp đạo đức và vi hiến”.
Ông cũng cho rằng Tổng thống đã “thổi bùng ngọn lửa và hành động trái luật khi liên bang hóa lực lượng Vệ binh Quốc gia”, điều có thể gây tác động sâu rộng trong tương lai. “Lệnh huy động Vệ binh Quốc gia mà ông Trump đã ký không chỉ áp dụng với bang California. Nó sẽ giúp Tổng thống có thể kiểm soát trực tiếp Vệ binh Quốc gia ở bất cứ bang nào. Chúng tôi sẽ kiện”, Thống đốc Newsom nói, nhưng không nêu cụ thể.
Như Tâm (Theo LA Times, Reuters, CNN)