Tỉnh Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu sáp nhập với TP.HCM chuẩn bị vận hành chính quyền 2 cấp. Trong ảnh: khu vực vòng xoay Cát Lái, TP Thủ Đức, TP.HCM – Ảnh: QUANG ĐỊNH
Chiều 13-6, Quốc hội thảo luận ở hội trường lần 2 về dự thảo nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Việc chỉ định chỉ là “giải pháp có tính chất tình thế”
Trước đó, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (Ủy ban dự thảo) đã có báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của nhân dân, các ngành, các cấp và các đại biểu Quốc hội về dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Quá trình thảo luận, lấy ý kiến việc sửa đổi một số điều của Hiến pháp, có ý kiến băn khoăn khi cho phép chỉ định các chức danh của UBND mà không đưa ra để HĐND bầu như bình thường.
Lý giải về việc chỉ định nhân sự, Ủy ban soạn thảo cho biết quy định về việc chỉ định chỉ là “giải pháp có tính chất tình thế”.
Điều này tạo cơ sở pháp lý cho việc kịp thời kiện toàn và sớm ổn định tổ chức bộ máy của HĐND, UBND nhiệm kỳ 2021 – 2026 tại các đơn vị hành chính trên cả nước khi thực hiện sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã và đồng loạt kết thúc hoạt động của 696 đơn vị cấp huyện.
“Việc chỉ định chỉ áp dụng từ nay đến khi tiến hành cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 – 2031.
Sau đó, việc bầu các chức danh của HĐND và UBND lại thực hiện bình thường theo quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương”, Ủy ban dự thảo nêu rõ.
Nội dung này đã được thuyết minh, giải trình, làm rõ trong tờ trình và bản thuyết minh về dự thảo nghị quyết.
Do đó, Ủy ban soạn thảo xin phép giữ quy định về việc chỉ định UBND tại dự thảo nghị quyết, để thể hiện đúng tính chất là điều khoản chuyển tiếp, thi hành Hiến pháp và chỉ áp dụng trong lần sắp xếp tổng thể đơn vị hành chính này.
Nhân sự chỉ định vẫn được tiến hành chặt chẽ
Cũng có ý kiến đề nghị giao thẩm quyền chỉ định trưởng các ban của HĐND cho thường trực HĐND; giao thẩm quyền chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND cấp xã cho chủ tịch UBND cấp tỉnh để bảo đảm phù hợp với nguyên tắc quản lý hành chính.
Về việc này, Ủy ban soạn thảo viện dẫn Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành và đang được sửa đổi thì cơ cấu thường trực HĐND gồm: chủ tịch, phó chủ tịch và trưởng các ban của HĐND.
Do đó, nếu giao cho thường trực HĐND cùng cấp chỉ định trưởng các ban của HĐND thì không bảo đảm chặt chẽ, vì khi chỉ có chủ tịch, phó chủ tịch HĐND thì chưa đủ thành viên để có thể hợp thành thường trực HĐND.
Về việc giao thẩm quyền chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND cấp xã cho chủ tịch UBND cấp tỉnh, Ủy ban soạn thảo tiếp tục khẳng định việc chỉ định các chức danh của HĐND, UBND chỉ được thực hiện trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ 2021 – 2026 và chỉ áp dụng trong đợt sắp xếp đơn vị hành chính trong năm 2025.
Hơn nữa, công tác lựa chọn, giới thiệu nhân sự khi chỉ định vẫn được tiến hành hết sức chặt chẽ và do cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ chịu trách nhiệm theo đúng quy định của Đảng.
Nên để đơn giản hóa thủ tục hành chính, Ủy ban dự thảo đề nghị vẫn giao cho một đầu mối có thẩm quyền là thường trực HĐND cấp tỉnh thực hiện.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành ở trung ương, địa phương có thêm thời gian, kịp thời triển khai thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tạo cơ sở pháp lý hiến định cho việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, sớm đưa tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1-7, Ủy ban đề nghị xác định thời điểm có hiệu lực của nghị quyết từ ngày được Quốc hội thông qua (dự kiến 16-6).
Chủ tịch nước sẽ thực hiện việc công bố nghị quyết này ngay trong ngày được Quốc hội thông qua để kịp thời thông tin rộng rãi về nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đến đông đảo cử tri và nhân dân cả nước.
Đồng thời, để bảo đảm đủ thời gian cho công tác chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, đồng bộ với lộ trình sắp xếp đơn vị hành chính nói chung, đề nghị chỉnh lý quy định tại dự thảo nghị quyết theo hướng khẳng định các đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước kết thúc hoạt động từ ngày 1-7.