Một tiệm bánh mì ở TP HCM đã tăng giá từ 22 nghìn lên thành 24 nghìn kèm giải thích “đã bao gồm VAT”.
Phản ứng đầu tiên của không ít người là ngạc nhiên bởi trong tâm trí số đông, bánh mì vẫn là món ăn dân dã, tiện lợi, gắn với giá rẻ. Việc tăng giá dù chỉ vài ngàn đồng cũng đủ tạo nên làn sóng tranh luận.
Nhưng theo tôi, câu chuyện thực ra không đơn giản nằm ở số tiền tăng. Nó phản ánh sự thay đổi lớn hơn trong mối quan hệ giữa người tiêu dùng và hệ thống thuế, giá cả.
Từ 1/6, nhiều hộ kinh doanh bắt đầu thông báo tính VAT vào hóa đơn của khách. Nghĩa là, một phần chi phí từng “ẩn” trong giá bán trước đây nay được tách bạch và công khai. Điều này dẫn đến thực tế: giá bánh mì, tô bún, ly cà phê… đều tăng nhẹ.
Ổ bánh mì 24 nghìn “đã bao gồm VAT” là một phép thử nhỏ nhưng nhiều ý nghĩa. Việc tiệm bánh công khai ghi rõ “đã bao gồm VAT”, theo tôi là một bước tiến về minh bạch.
Nhưng mặt khác, nó lại chạm đến ngưỡng tâm lý quen thuộc: Người tiêu dùng vốn ít khi nghĩ rằng bữa ăn vỉa hè của mình phải “cõng” thuế.
Khi một ổ bánh mì nhảy từ 20.000 lên 22.000 rồi 24.000 đồng, không chỉ đến từ giá cả, mà còn từ cảm giác mất kiểm soát. Họ không rõ vì sao lại tăng, tăng bao nhiêu là hợp lý, ai là người hưởng lợi từ phần chênh lệch ấy.
Cái thiếu ở đây không chỉ là vài ngàn đồng, mà là sự thiếu vắng thông tin, thiếu hiểu biết về cơ chế giá, thuế và chi phí vận hành một mô hình kinh doanh hợp pháp.
Trong khi đó, người bán phải đối mặt với một bài toán khó hơn nhiều: Vừa duy trì lợi nhuận sau khi khấu trừ thuế, vừa giữ chân khách hàng quen đã quá nhạy cảm với từng mức giá.
Câu hỏi đặt ra là: Người tiêu dùng sẽ phản ứng ra sao? Tâm lý “giá phải như cũ” vẫn rất mạnh, nhất là với những mặt hàng quen thuộc như bánh mì.