Đe dọa về tương lai chính quyền Tehran
CNN dẫn lời ông Israel Katz, Bộ trưởng Quốc phòng Israel, hôm qua (17.6) tuyên bố Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei có thể phải đối mặt với số phận tương tự như cố lãnh đạo Iraq Saddam Hussein. “Tôi cảnh báo “nhà độc tài” Iran không tiếp tục phạm tội ác chiến tranh và bắn tên lửa vào công dân Israel”, ông Katz phát biểu tại một cuộc họp của các quan chức quân sự cấp cao của Israel ở Tel Aviv.
Liên quan tương lai Iran, trả lời báo chí vào sáng 17.6 (theo giờ VN) trên chuyên cơ Không lực 1, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông đang tìm kiếm “một kết thúc thực sự” cho cuộc xung đột Israel – Iran. Lập luận rằng điều đó tốt hơn một lệnh ngừng bắn, Tổng thống Trump cũng đồng thời gợi ý khả năng từ bỏ hoàn toàn đàm phán với Tehran. Dù chưa thể kết luận “kết thúc thực sự” mà ông Trump muốn là gì, nhưng không loại trừ khả năng điều này đồng nghĩa với việc Nhà Trắng muốn thay đổi chế độ ở Iran. Đây cũng là mục tiêu mà Tel Aviv ngày càng thể hiện rõ, chứ không còn ẩn ý.
Một khu vực ở Iran bị tấn công ngày 17.6
ẢNH: REUTERS
Tổng thống Trump tiết lộ rằng có thể trong 48 giờ tới, ông sẽ tiết lộ nhiều hơn về hành động của Tel Aviv đối với Iran. Trước đó cùng ngày, viết trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump kêu gọi người dân Iran nên sơ tán khỏi thủ đô Tehran. Dự kiến trong ngày 17.6 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Trump sẽ có cuộc họp với các quan chức cấp cao của Mỹ tại phòng Tình huống ở Nhà Trắng sau khi ông rút ngắn kế hoạch dự Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Canada để quay về giải quyết vấn đề Israel – Iran.
Cùng ngày 17.6, CNN ghi nhận thực tế cho thấy nhiều người dân Iran đang tìm cách rời khỏi thủ đô Tehran của Iran và tìm cách trú ẩn ở khu vực phía bắc nước này. CNN dẫn lời một người sơ tán cho biết mất đến 14 giờ để từ Tehran đến khu vực Shomal ở phía bắc, trong khi ngày thường chỉ di chuyển mất 3 giờ cho hành trình này.
Chọn lựa của Tổng thống Trump
Trong phân tích gửi đến Thanh Niên, Eurasia Group (Mỹ), đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, đặt vấn đề: “Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có giúp Israel “hoàn thành công việc” phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran, vốn nằm sâu dưới lòng đất hay không. Hầu hết các chuyên gia tin rằng chỉ có Mỹ mới có loại bom phá boongke đủ sức xuyên qua boongke để phá hủy hoàn toàn các cơ sở hạt nhân của Iran”.
Theo phân tích của Eurasia Group, thực tế hiện nay đặt ra tình thế tiến thoái lưỡng nan cho ông Trump. Bởi khi vận động tranh cử tổng thống năm ngoái, ông hứa chấm dứt sự can dự của Mỹ vào các cuộc chiến tranh ở nước ngoài. Một số thành phần cực hữu trong liên minh MAGA của ông phản đối việc Mỹ tham gia chiến tranh nhiều hơn. Đồng thời, một cuộc thăm dò cho thấy số ít người Mỹ và một phần đảng viên Cộng hòa, ủng hộ việc giúp Israel phá hủy chương trình hạt nhân của Iran. Không những vậy, phân tích của Eurasia Group lo ngại nếu Mỹ can dự nhiều hơn, tình hình xung đột Israel – Iran có thể leo thang.
Trong lúc chưa rõ Mỹ có tham gia hỗ trợ Israel hay không, nhưng Lầu Năm Góc đã thay đổi kế hoạch hoạt động của nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz tại Biển Đông để điều động sang khu vực Trung Đông. Việc Mỹ gia tăng lực lượng đến Trung Đông có thể nhằm lên kế hoạch hỗ trợ cho Israel hoặc sẵn sàng ứng phó các tình huống xấu nhất.
Về diễn biến chiến sự, Israel thông báo đã giết chết tướng Ali Shadmani, người vừa được đề cử đứng đầu Bộ Tư lệnh khẩn cấp của quân đội Iran sau khi người tiền nhiệm cũng bị Israel hạ sát 4 ngày trước. Những đòn “ăn miếng trả miếng” giữa hai bên vẫn tiếp tục như các ngày qua và ưu thế vẫn nghiêng về Tel Aviv. Tận dụng hệ thống phòng không của Iran đã thiệt hại nặng, Israel tiếp tục điều động chiến đấu cơ tấn công đối phương. Nếu tiếp tục xu thế này, hệ thống phòng không và các hệ thống phóng tên lửa của Iran sẽ tiếp tục bị đánh phá.
Ngược lại, Iran tiếp tục phóng tên lửa về phía Israel nhưng phần lớn số tên lửa bị đánh chặn bởi hệ thống phòng thủ nhiều lớp của Israel như: Hệ thống phòng thủ tên lửa giai đoạn cuối tầm cao (THAAD), hệ thống phòng thủ tên lửa tầm xa Arrow và các hệ thống David’s Sling, Iron Dome. Ước tính, Iran có khoảng 3.000 tên lửa đạn đạo nhưng chỉ một phần trong số này có tầm bắn trên 1.000 km để có thể tấn công lãnh thổ Israel, và Tehran đến nay đã sử dụng một phần đáng kể để đánh phá đối phương. Trong khi đó, vì khoảng cách khá xa nên nếu sử dụng máy bay không người lái từ Iran đến Israel sẽ mất nhiều giờ, nên hiệu quả tác chiến không còn.
Giữa tình hình chiến sự như thế, nếu Mỹ hỗ trợ Israel bằng cách sử dụng không quân để ném bom phá boongke các cơ sở hạt nhân của Iran thì Tehran không chỉ mất nguồn lực quân sự mà còn mất cả lá bài quan trọng để đàm phán. Như thế, chế độ hiện tại của Iran có thể đi đến hồi kết.
G7 ra tuyên bố chung về tình hình Trung Đông
Tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) ở Canada ngày 17.6, các nhà lãnh đạo đã ra tuyên bố chung, trong đó có kêu gọi giảm căng thẳng ở Trung Đông, bắt đầu từ nỗ lực giải quyết xung đột Iran – Israel. Hãng tin AP dẫn tuyên bố chung nêu rõ “Israel có quyền tự vệ”, đồng thời chỉ trích “Iran là nguồn chính gây ra bất ổn trong khu vực”. Các nhà lãnh đạo G7 nhấn mạnh quan điểm Iran “không bao giờ được sở hữu vũ khí hạt nhân”.
“Chúng tôi kêu gọi giải quyết cuộc khủng hoảng Iran, từ đó giúp giảm leo thang ở Trung Đông, bao gồm cả lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza”, theo tuyên bố chung. Nhóm G7 cũng kêu gọi các quốc gia phối hợp để bảo vệ sự ổn định trên thị trường năng lượng.
Trí Đỗ
Không loại trừ khả năng Tehran phong tỏa eo biển Hormuz để hạn chế sự hỗ trợ của Mỹ đối với Israel. Nếu điều này xảy ra, nguồn cung dầu mỏ trên thế giới sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng khiến giá dầu tăng cao. Thêm vào đó, nếu thị trường hàng hóa có nhiều biến động, giới đầu tư có thể một lần nữa chọn vàng làm “phương tiện trú ẩn” khiến giá vàng thế giới tăng cao.