Mbappe thua đậm, hay bóng đá ngày càng nặng học thuật?

Mùa giải đã qua, Real Madrid không giành được danh hiệu lớn nào. PSG . Sau đó ở bán kết Nations League. Và một phần dư luận bóng đá đã phán xét: Kylian Mbappe thua đậm.

Được biết đến như “triết gia bóng đá”, Jorge Valdano, trong một bài viết ngắn ở chuyên mục góc nhìn trên tờ El Pais (Tây Ban Nha), cho rằng phán xét một cách khắc nghiệt những cá nhân xuất sắc chỉ vì tập thể của họ thất bại dần trở thành một xu hướng, và xu hướng ấy thật thiếu công bằng.

Dưới đây là bài viết thể hiện quan điểm đáng suy ngẫm của Jorge Valdano:

Trận đấu của PSG trước Inter Milan ở chung kết Champions League thật sự rực rỡ, một màn trình diễn tập thể hoàn hảo cả khi có bóng lẫn không bóng. Đó là điểm cộng lớn cho HLV Luis Enrique. Trái lại, Real, dù sở hữu một loạt ngôi sao, lại không đủ sức để giành bất kỳ chiếc Cup quan trọng nào. Đó là điểm trừ dành cho các cầu thủ.

Theo lập luận này, để những đội bóng xuất sắc tỏa sáng, chúng ta phải “triệt hạ” những ngôi sao lớn. Thậm chí cả người , Kylian Mbappe. Chẳng lẽ điều này không có vẻ gì là gượng ép, thậm chí đi ngược lại lẽ thường? Tuy nhiên, nó phản ánh một xu thế đang dần hình thành: tài năng cá nhân bị đẩy xuống vai trò thứ yếu, trong khi công việc tập thể được nâng lên thành kim chỉ nam.

HLV của một đội bóng lớn từng nói với tôi rằng các cầu thủ giờ đây chỉ như những quân cờ trên bàn cờ chiến thuật. Nói cách khác, bóng đá đã bị “bắt cóc” bởi đế chế của chiến thuật. Giọng điệu của ông ấy như một lời tự thú. Dù điều đó là sự thật, nhưng không có đường lui.

Ngay cả tôi, người lo ngại về sự thái quá của trật tự mới này, cũng không khỏi ngưỡng mộ những “quái kiệt” của lý trí thuần túy như Luis Enrique, Pep Guardiola, Mikel Arteta, Xabi Alonso… Họ dẫn dắt bóng đá thế giới bằng cách nâng tầm lối chơi. Tất cả đều dạy chúng ta rằng, ngày nay không có đội bóng phi thường nào bỏ qua những chi tiết bình thường.

Bóng đá đang tiến tới một trạng thái kỷ luật và quy củ hơn, nhưng trên hành trình đó, chúng ta vẫn bắt gặp những Lamine Yamal, Desire Doue, Arda Guler, Jamal Musiala… Những tài năng trẻ dám làm mọi thứ, khiến người xem kinh ngạc và buộc các hệ thống chiến thuật phải thích nghi với họ.

Bóng đá, dù ngày càng mang tính học thuật, đã trang bị cho những cầu thủ trẻ này một nền tảng chuyên nghiệp, giúp họ sớm thấu hiểu chiến thuật. May mắn thay, vì dù lối chơi đòi hỏi trật tự, các trận đấu vẫn được định đoạt bởi sự hỗn loạn đầy cảm hứng từ những hiện tượng này – những cầu thủ suy nghĩ khác biệt và không để mình bị kìm hãm.

Nhân tiện, liệu chúng ta có đổ lỗi cho họ khi đội bóng mà họ khoác áo thất bại? Với cáo buộc gì đây? Rằng họ quá xuất sắc chăng?

Chúng ta nên bắt đầu suy nghĩ từ lẽ thường. Điều này không dễ, bởi một trong những biểu hiện đáng ghét nhất của bóng đá hiện nay là thuật ngữ học thuật hóa, khiến trò chơi ngày càng xa rời người hâm mộ.

Bóng đá từng được kể bằng những từ ngữ sống động, gần gũi, dễ hình dung. Khi chúng ta vừa quen với “thu hẹp không gian”, người ta lại nói về “nén chặt khối đội hình”; khi chỉ cần nói “giữ bóng chắc”, họ lại bảo phải “kiểm soát bóng ở khu vực triển khai tấn công”; khi “chơi hay” là đủ, họ lại đòi “tối ưu hóa giai đoạn tấn công”. Đó là lúc bóng đá bị chiếm lĩnh bởi những “kỹ trị” của dữ liệu.

Việc phân tích trận đấu kỹ lưỡng hơn là điều tốt, nhưng từ ngữ không nên trở thành rào cản. Một pha rê bóng ngày nay khó được trầm trồ vì nó không nằm trong phép tính “bàn thắng kỳ vọng”. Một bàn thắng ngày nay khó khiến ta xúc động vì đó là lỗi hệ thống của đối thủ. Từ đó dẫn đến việc chúng ta không vỗ tay cho Chiếc Giày Vàng vì đội bóng của cầu thủ ấy không vô địch. Nếu đánh mất ngôn từ, chúng ta sẽ lạc lối trong ý tưởng.

Không thể để cầu nối giữa bóng đá và người hâm mộ bị phá vỡ. Khi chứng kiến một cầu thủ 16 hay 17 tuổi làm những điều kỳ diệu với trái bóng, hoặc khi nghe một nhà báo nhận xét rằng cầu thủ ấy “đang bùng nổ”, chúng ta đang thấy hai hành động kháng cự. Một đến từ hành động trên sân, và một đến từ câu chuyện được kể.

Trong khoảnh khắc đó, chúng ta lại tin rằng bóng đá vẫn là trò chơi từng khiến ta say mê. Hãy vỗ tay cho PSG và ngưỡng mộ Chiếc Giày Vàng Mbappe, vì họ đều là những biểu tượng của bóng đá đỉnh cao. Và nếu có thể, hãy kể câu chuyện đó bằng những từ ngữ mà người hâm mộ cảm nhận được như của chính họ.

Hoàng Thông (theo El Pais)