Theo MIT, các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT đang trở thành một phần không thể thiếu trong công việc và học tập, nhưng một nghiên cứu mới dựa trên kết quả đo sóng não đã đưa ra một lời cảnh báo đáng lo ngại rằng việc lạm dụng AI có thể khiến não bộ của chúng ta trở nên ‘lười biếng’ hơn, dẫn đến những hậu quả tiêu cực cho khả năng học tập và ghi nhớ.
Lạm dụng ChatGPT sẽ làm suy yếu não bộ
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH MASHABLE
Dùng ChatGPT sẽ khiến bộ não trở nên ‘lười’ suy nghĩ
Để tìm hiểu về ‘cái giá của nhận thức’ khi sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), các nhà nghiên cứu đã tiến hành một thí nghiệm độc đáo. Họ chia những người tham gia thành ba nhóm để thực hiện nhiệm vụ viết luận:
- Nhóm sử dụng ChatGPT: Sử dụng ChatGPT để hỗ trợ.
- Nhóm sử dụng công cụ tìm kiếm: Sử dụng Google để tìm kiếm thông tin.
- Nhóm chỉ sử dụng não bộ: Hoàn toàn tự viết mà không có công cụ hỗ trợ.
Trong suốt quá trình, các nhà khoa học đã sử dụng điện não đồ (EEG) để theo dõi và ghi lại hoạt động não của những người tham gia. Kết quả từ EEG cho thấy những khác biệt rõ rệt và đáng lo ngại trong hoạt động não bộ giữa ba nhóm:
- Kết nối não bộ yếu đi: Đây là phát hiện quan trọng nhất. Mức độ kết nối giữa các vùng não giảm xuống một cách có hệ thống tương ứng với mức độ hỗ trợ từ công cụ. Nhóm tự viết có hoạt động não mạnh mẽ và rộng khắp nhất. Nhóm sử dụng Google ở mức trung bình. Trong khi đó, nhóm dùng ChatGPT có hoạt động và liên kết thần kinh tổng thể yếu nhất. Về cơ bản, khi có AI làm hộ, não bộ của chúng ta dường như ‘ủy thác’ công việc và trở nên ít tham gia hơn vào quá trình tư duy.
- Trí nhớ kém hơn: Khi được yêu cầu trích dẫn lại nội dung từ bài luận vừa viết cách đó vài phút, nhóm sử dụng ChatGPT thể hiện khả năng gợi nhớ kém hơn đáng kể so với hai nhóm còn lại.
- Cảm giác ‘không phải của mình’: Trong các cuộc phỏng vấn, nhóm ChatGPT cũng báo cáo cảm giác sở hữu đối với bài luận của họ rất thấp, cho thấy sự thiếu gắn kết và đầu tư tư duy vào sản phẩm cuối cùng.
Kết nối não bộ của người dùng ChatGPT yếu hơn hẳn những người khác
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH
Hậu quả lâu dài: Suy giảm kỹ năng học tập
Nghiên cứu kéo dài 4 tháng đã đi đến một kết luận đáng báo động, nhóm sử dụng ChatGPT thể hiện kém hơn nhóm tự viết ở mọi cấp độ, từ hoạt động thần kinh, sự phong phú về ngôn ngữ, cho đến điểm số được chấm bởi cả giáo viên và giám khảo AI.
Các nhà khoa học cảnh báo rằng, dù lợi ích của AI là không thể phủ nhận, việc lạm dụng nó có thể dẫn đến một vấn đề cấp bách là sự suy giảm các kỹ năng học tập và tư duy phản biện. Khi chúng ta phó mặc cho AI, não bộ sẽ mất đi cơ hội để rèn luyện, ghi nhớ và tạo ra những liên kết sâu sắc.
Nghiên cứu này là một lời nhắc nhở quan trọng về việc sử dụng các công cụ AI một cách khôn ngoan, xem chúng như một trợ lý để khơi nguồn ý tưởng, thay vì một ‘bộ não’ thay thế cho chính chúng ta.