Iran được cho là có kho tên lửa “lớn nhất Trung Đông” và năng lực của chúng đã phần nào được hé lộ khi nước này mở chiến dịch đáp trả Israel.
Sau khi bị Israel sáng 13/6 không kích phủ đầu gây hư hại các cơ sở hạt nhân và hạ sát một số chỉ huy quân sự, Iran đêm đó đã phát động chiến dịch đáp trả “Lời hứa Đích thực 3”, phóng hàng trăm tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ đối thủ. Israel, với sự hỗ trợ từ Mỹ và các đồng minh, đánh chặn được hầu hết tên lửa, nhưng vẫn để lọt nhiều quả đạn.
Hai nguồn tin Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) cho biết Tehran đã lên kế hoạch phóng đồng loạt 1.000 tên lửa vào Israel nếu giao tranh nổ ra, nhằm khiến hệ thống phòng không của đối thủ bị quá tải và gây thiệt hại tối đa.
Tuy nhiên, Tehran đã không ngờ rằng Tel Aviv ra tay trước bằng đòn không kích phủ đầu ngay trước cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran đã được lên kế hoạch diễn ra tại Oman. Do đó, họ đã hứng chịu thiệt hại nặng nề và chỉ có thể phóng được khoảng 350 tên lửa. Dù vậy, thông tin này cũng phần nào hé lộ quy mô kho tên lửa của quốc gia Hồi giáo.
“Tình báo Israel ước tính Iran có khoảng 3.000 tên lửa”, Frank Ledwidge, chuyên gia về năng lực và chiến lược quân sự tại Đại học Portsmouth, Anh, cho biết. Con số này đồng nghĩa Iran có kho tên lửa dự trữ lớn nhất Trung Đông.
Tên lửa tầm xa Haj Qasim (trái) và Khorramshahr (phải) trong triển lãm về thành tựu quốc phòng Iran ở Tehran tháng 8/2023. Ảnh: AFP
Quân đội Mỹ gần đây cũng đánh giá Iran sở hữu “lượng lớn” tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và drone có thể tập kích khắp khu vực Trung Đông. Nhưng để tấn công Israel, Iran phải sử dụng tên lửa đạn đạo tầm trung, do khoảng cách giữa hai nước lên tới 1.000 km.
Theo hãng tin Iran ISNA, Iran có 9 loại tên lửa có khả năng này. ISNA hồi tháng 4/2024 đăng đồ họa hé lộ một số vũ khí chủ chốt của Tehran, như Sejil, tầm bắn 2.500 km, Khorramshahr, tầm bắn 2.000 km và Haj Qasem, tầm bắn 1.400 km.
“Theo tài liệu gần nhất mà tôi đọc, Iran có khoảng 2.000 tên lửa có thể đánh tới Israel”, Dan Caldwell, cựu cố vấn cấp cao của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth, viết trên X.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 13/6 cho rằng Iran đang muốn tăng cường năng lực sản xuất, đặt mục tiêu chế tạo 300 tên lửa đạn đạo một tháng, tổng cộng lên đến 20.000 quả trong 6 năm tiếp theo.
Iran ngày 15/6 tuyên bố đã phóng hai dòng tên lửa tương đối mới là Haj Qassem và Qassem Bashir vào Israel. Tehran mô tả chúng có khả năng “xuyên thủng các hệ thống phòng không tốt nhất thế giới”, bao gồm cả lá chắn tên lửa Vòm Sắt của Israel và hệ thống Patriot của Mỹ.
Haj Qassem được phát triển năm 2021 và đặt tên theo tướng Qassem Soleimani, chỉ huy đặc nhiệm Quds thuộc Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran bị Mỹ hạ sát bằng drone một năm trước đó. Qassem Bashir vừa được trình làng hồi tháng 5. Những tên lửa mới này mang lại nhiều lợi thế hơn cho Iran. Chúng có tốc độ bay lên tới Mach 5, tức hơn 6.000 km/h, và sử dụng nhiên liệu rắn.
“Tên lửa sử dụng nhiên liệu rắn giúp chúng dễ dàng vận chuyển, ngụy trang và triển khai nhanh hơn”, Pieter Wezeman, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hòa Bình Quốc tế Thụy Điển, nói. Tên lửa sẽ không cần phải nạp nhiên liệu trước khi phóng như loại dùng nhiên liệu lỏng.
“Các tên lửa này còn có đầu đạn hồi quyển có khả năng cơ động”, ông Ledwidge cho biết. Đầu đạn có thể thay đổi quỹ đạo trước khi đến mục tiêu, tùy thuộc đối phương đã triển khai biện pháp phòng thủ nào để ứng phó, khiến nó khó bị đánh chặn hơn.
Tầm bắn một số loại tên lửa của Iran. Đồ họa: Reuters
Về lý thuyết, tên lửa siêu vượt âm có thể đánh bại bất kỳ hệ thống phòng không nào, nhưng mọi thứ còn phụ thuộc vào thực tế.
“Lúc này, các đòn tấn công trả đũa của Iran chưa tỏ ra thực sự hiệu quả. Hệ thống phòng không của Israel đã đánh chặn hầu hết chúng”, theo ông Wezeman.
Yehoshua Kalisky, nhà nghiên cứu cấp cao tại viện chính sách Israel INSS, nói Iran khai hỏa tên lửa có tốc độ trên Mach 5, nhưng hầu hết chúng đều không sở hữu khả năng cơ động trong khi bay, nên chưa phải tên lửa siêu vượt âm thực sự.
Lực lượng Phòng vệ Israel ngày 18/6 cho biết Iran đã phóng hơn 400 tên lửa đạn đạo và khoảng 1.000 drone vào nước này kể từ ngày 13/6. Hơn 20 tên lửa đã đánh trúng khu vực đô thị Israel, gây thương vong và thiệt hại về hạ tầng.
“Israel đánh chặn được hơn 95% số tên lửa của Iran, vì tốc độ không mang tính quyết định”, ông Kalisky trả lời AP. “Điều quan trọng là khả năng cơ động, chuyển hướng của quả đạn và đây là yếu tố tên lửa của Iran còn hạn chế”.
Theo ông Kalisky, hai tên lửa Khorramshahr và Fattah-2 của Iran sẽ khó đánh chặn hơn, nhưng Tehran đều chưa triển khai.
Vụ nổ xảy ra sau đòn tấn công đáp trả của Iran nhằm vào Tel Aviv, Israel, ngày 13/6. Ảnh: AP
“Họ dường như muốn giữ chúng lại cho giai đoạn sau hoặc cho đòn đánh quyết định”, Ynetnews dẫn lời một chuyên gia. Chuyên gia này mô tả Khorramshahr có sức hủy diệt mạnh nhất, nhưng Iran có số lượng hạn chế vì chi phí sản xuất tốn kém.
“Nó đắt gấp 2-3 lần so với một tên lửa Arrow, nhưng sức công phá mạnh hơn 20% so với những tên lửa tầm trung mà Iran đã dùng”, theo chuyên gia giấu tên.
Một số chuyên gia cho rằng việc Iran giữ lại những tên lửa uy lực nhất có thể là canh bạc tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì chúng sẽ là những mục tiêu bị Israel nhắm đến. “Nếu bị Israel phá hủy ngay trong kho chứa hoặc bệ phóng, những tên lửa này sẽ không có nhiều ý nghĩa về mặt chiến lược”, ông Ledwidge nói.
Như Tâm (Theo France 24, euronews, Ynetnews)