Lênh đênh trên… di sản

Vui buồn theo thời tiết

Dù đã có tuổi, nhưng do kinh tế chưa ổn định, gia đình anh Ngô Đình Phương (47 tuổi, P.Cao Thắng, TP.Hạ Long, Quảng Ninh) vẫn ngày đêm bám biển, cuộc sống trông chờ vào nguồn thu từ tàu cá.

“Lên bờ thì tôi không làm được việc gì, nghề nghiệp không có, giao tiếp văn hóa tôi cũng kém”, anh Phương nói lý do khiến mình tiếp tục bám biển, cho biết sẽ còn “lênh đênh” thêm 5 – 7 năm nữa, khi con cái ổn định thì mới về bờ.

Theo anh Phương, trong những chuyến đi biển, nếu thời tiết tốt, một ngày anh có thể thu được khoảng 7 – 8 triệu đồng. Một chuyến đi 3 ngày 3 đêm thu nhập được khoảng 20 triệu đồng. Trừ tiền dầu hao tổn khoảng 13 – 14 triệu đồng, còn dư được khoảng 5 – 6 triệu đồng.

“Cả tháng được khoảng 5 chuyến đi đánh cá, tôi chi trả tiền công cho 2 công nhân, còn dư lại cho tôi. Đó là những chuyến đi đều đều”, anh Phương tính.

Thế nhưng, có tháng thời tiết bất ổn, thiên tai đến, gia đình anh Phương không thu được đồng nào, trong khi vẫn phải trả lương cho anh em công nhân. “Đến tháng thì mình vẫn phải trả lương cho họ chứ”, anh Phương bày tỏ.

Hơn anh Phương tới hơn 3 chục tuổi, ông Nguyễn Văn Quyết (79 tuổi, quê Thanh Hóa) vẫn ngày ngày đi thuyền đánh cá để kiếm tiền nuôi sống bản thân và gửi về cho vợ ở quê. Với ông, biển đã là nhà.

“Tất nhiên là làm nghề này, sinh hoạt sẽ luôn bất tiện hơn so với trên đất liền”, ông Quyết trầm ngâm. Ông nói: “Nghề đi biển nhìn chung rất phức tạp, khổ hơn ở trên bờ rất nhiều. Nhưng mà mình đi làm kiếm đồng tiền sinh hoạt thì không có kể là khổ hay sướng. Bản thân mình đang còn sức khỏe thì cứ đi làm, đỡ đần cho con cháu. Khi nào không làm được nữa tôi mới nghỉ”.

Không chỉ làm nghề đánh bắt cá, mưu sinh trên vịnh Hạ Long còn có những người lái đò, chuyên vận chuyển hàng hóa và người qua lại các tàu thuyền. Chia sẻ về công việc này, chị Đặng Thị Thạo (49 tuổi) cho biết đã làm nghề được vài năm. Công việc phụ thuộc nhiều vào thời tiết, cứ mưa bão là vất vả.

“Cách đây 5 – 7 năm, khi Nhà nước có chính sách tái định cư trên đất liền cho dân nhưng tôi lại không thuộc diện đó. Bởi vì từ nhỏ, tôi không có nhà bè ở dưới này. Tôi ở quê ra đây tha phương cầu thực, lấy chồng rồi ly hôn. Để thuộc diện được nhà được đất thì từ trước phải có nhà bè”, chị Thạo kể.

“Mắc kẹt” trên biển

Dù cuộc sống cá nhân có khó khăn, nhưng theo chị Thạo, quanh vịnh vẫn còn nhiều gia đình có hoàn cảnh éo le hơn. Như trường hợp chị Vũ Thị Hồng (46 tuổi) và chị Phạm Thị Lưu (47 tuổi).

Cả hai chị đều theo chồng đi đánh cá từ năm 16 tuổi. Cha mẹ mất sớm, 2 chị không thể chứng minh nguyên quán, không có hộ khẩu, không giấy tờ tùy thân. Con cái của họ sinh ra theo đó cũng không được cấp giấy khai sinh, không bảo hiểm y tế và không được đi học.

“Con trai tôi từ bé bị khoèo chân bẩm sinh, cháu không đi được mà chỉ bò. Mỗi lần lên bờ đi chợ dẫn theo cháu là tôi phải bế. Chạy chữa thì không có tiền”, chị Hồng nghẹn ngào.

Chồng chị, anh Đỗ Văn Hà (48 tuổi), dù có hộ khẩu đầy đủ nhưng cũng “không giải quyết được việc của gia đình”.

“Bản thân tôi có hộ khẩu, giấy tờ đầy đủ, nhưng cũng không thể xin nhập khẩu được cho vợ tôi. Tôi từng lên phường, xã xin chứng nhận rồi nhưng họ không hỗ trợ. Họ hỏi vợ tôi về giấy tờ nguồn gốc, hỏi bố mẹ vợ nhưng bố mẹ của vợ tôi cũng đã mất lâu rồi”, anh Hà giãi bày.

Chung cảnh ngộ, chị Phạm Thị Lưu (47 tuổi) chia sẻ, vài năm trước chị có lên phường xin làm hộ khẩu nhưng không được. “Con tôi bây giờ chỉ có giấy chứng sinh ở viện thôi, chứ không làm được giấy khai sinh. Vì mẹ không có hộ khẩu nên không làm được giấy khai sinh”, chị Lưu phản ánh.

Ngoài việc không đủ giấy tờ cần thiết, chị Lưu phàn nàn “chi phí” cũng cao quá, chị không kham nổi.

Không giấy tờ xác nhận nhân thân đồng nghĩa với việc các quyền lợi đi kèm không được đảm bảo, các thế hệ sau theo đó cũng gần như “không được thừa nhận”, sống đời lênh đênh hết năm này qua năm khác.

Chứng kiến nỗi lo âu và bất lực trong ánh mắt chị Hồng khi đứa con suy dinh dưỡng của chị không có tiền chạy chữa, không thể đi học, chúng tôi tự hỏi còn bao nhiêu đứa trẻ sinh ra trên biển cũng sẽ có cuộc đời tương tự? Còn bao người vẫn luôn phải bám biển để sinh nhai, để rồi “mắc kẹt” vì thiếu tấm giấy “chứng minh” mình?