Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres – Ảnh: REUTERS
Vào sáng sớm 22-6 theo giờ Việt Nam, ba cơ sở hạt nhân chiến lược của Iran tại Fordow, Natanz và Isfahan đã bị không kích trong một chiến dịch quân sự do Mỹ phát động.
Hành động này nhanh chóng gây ra làn sóng chỉ trích và phản ứng trái chiều từ một số quốc gia, tổ chức quốc tế và giới quan sát, đồng thời làm dấy lên lo ngại về một vòng xoáy xung đột mới tại Trung Đông.
Tổng thư ký Liên hợp quốc lên án mạnh mẽ
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres ngày 22-6 gọi cuộc tấn công của Mỹ nhằm vào Iran là “một sự leo thang nguy hiểm” trong một khu vực vốn đã căng thẳng, và là “mối đe dọa trực tiếp đối với hòa bình và an ninh quốc tế”.
“Chúng tôi lên án mạnh mẽ cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân Iran – hành động leo thang nguy hiểm khiến xung đột khu vực thêm trầm trọng. Đây là sự vi phạm trắng trợn Hiến chương Liên hợp quốc và các chuẩn mực quốc tế, đẩy nhân loại đến nguy cơ khủng hoảng hệ thống với hậu quả khó lường”, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres tuyên bố.
Ông nhấn mạnh “khủng hoảng này không thể được giải quyết bằng quân sự” và đối thoại ngoại giao là con đường duy nhất khả thi.
Ông cũng kêu gọi các quốc gia thành viên giảm căng thẳng và tuân thủ nghĩa vụ theo Hiến chương và luật pháp quốc tế.
Từ Nam Mỹ, Tổng thống Chile Gabriel Boric đưa ra phản ứng mạnh mẽ khi gọi vụ tấn công nhằm vào Iran của Mỹ là “hành vi trái với luật pháp quốc tế”.
“Chúng tôi yêu cầu và cần hòa bình”, ông Boric nói trong thông điệp đăng trên nền tảng X.
Ông Boric khẳng định Chile luôn cam kết tuân thủ các nguyên tắc luật pháp quốc tế, đồng thời nhấn mạnh không một quốc gia nào, dù mạnh đến đâu, được phép dùng sức mạnh quân sự để phá vỡ các quy tắc chung của thế giới, kể cả đó có là Mỹ.
Venezuela, Cuba lên án Mỹ
Cũng trong sáng 22-6, Ngoại trưởng Venezuela Yván Gil tuyên bố trên Telegram rằng Venezuela kiên quyết và dứt khoát lên án hành động ném bom do quân đội Mỹ thực hiện theo yêu cầu của Israel, nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, bao gồm các tổ hợp Fordow, Natanz và Isfahan.
Ông Gil mô tả cuộc không kích là hành vi gây hấn quân sự vi phạm chủ quyền của Iran, yêu cầu Mỹ lập tức chấm dứt mọi hành động thù địch, đồng thời khẳng định lập trường ủng hộ hòa bình của Venezuela.
Trong bài đăng trên nền tảng X sáng 22-6, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel lên án mạnh mẽ vụ Mỹ ném bom các cơ sở hạt nhân Iran, gọi đây là hành động leo thang nguy hiểm trong xung đột Trung Đông.
Ông khẳng định hành động này vi phạm nghiêm trọng Hiến chương Liên hợp quốc và có thể đẩy nhân loại vào một cuộc khủng hoảng với hậu quả vĩnh viễn.
Mexico, một quốc gia châu Mỹ khác, đưa ra lời kêu gọi khẩn cấp đối với đối thoại ngoại giao vì hòa bình giữa các bên liên quan đến xung đột tại Trung Đông.
Trong tuyên bố ngày 22-6, Bộ Ngoại giao Mexico nhấn mạnh rằng lập trường này phù hợp với các nguyên tắc hiến định trong chính sách đối ngoại và niềm tin hòa bình của Mexico.
Chính phủ Mexico cũng khẳng định rằng việc khôi phục sự chung sống hòa bình giữa các quốc gia trong khu vực nên là ưu tiên hàng đầu.
Theo Hãng tin Reuters, Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc sẽ triệu tập một cuộc họp khẩn để đánh giá tác động của cuộc tấn công sáng nay.
Úc, Anh bày tỏ “quan ngại sâu sắc” về chương trình hạt nhân của Iran
Trong tuyên bố được dẫn bởi Đài ABC, Chính phủ Úc bày tỏ quan ngại sâu sắc về chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Iran, khẳng định đây là mối đe dọa lâu dài đối với hòa bình và an ninh toàn cầu.
Người phát ngôn Chính phủ Úc hoan nghênh lời kêu gọi “hướng tới hòa bình” của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đồng thời nhấn mạnh tình hình khu vực đang ở mức căng thẳng cao độ.
Úc kêu gọi tất cả các bên kiềm chế leo thang, ưu tiên đối thoại và giải quyết khủng hoảng thông qua các biện pháp ngoại giao.
Trên nền tảng X chiều 22-6, Thủ tướng Anh Keir Starmer có phát biểu nhấn mạnh rằng chương trình hạt nhân của Iran là “mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc tế”.
Ông khẳng định việc Iran sở hữu vũ khí hạt nhân là hoàn toàn không thể chấp nhận và cho biết Mỹ đã có hành động nhằm hạn chế mối nguy này.
Ông Starmer bày tỏ quan ngại về tình hình bất ổn đang tiếp diễn tại Trung Đông, và kêu gọi Iran trở lại bàn đàm phán để đạt được một giải pháp ngoại giao nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng hiện nay.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Saudi Arabia bày tỏ quan ngại trước các hành vi vi phạm chủ quyền của Iran, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiềm chế leo thang căng thẳng.
Trong tuyên bố chính thức, phía Riyadh cho biết đang “theo dõi với mối quan ngại sâu sắc” các diễn biến liên quan cuộc tấn công các cơ sở hạt nhân Iran của Mỹ.
Theo tờ New York Times, phía New Zealand cũng lên tiếng thông qua Ngoại trưởng Winston Peters. Ông Peters tuyên bố rằng các hành động quân sự đang tiếp diễn ở Trung Đông là “cực kỳ đáng lo ngại”, và nhấn mạnh cần tránh để căng thẳng tiếp tục leo thang. Ông cũng kêu gọi các bên hướng đến giải pháp ngoại giao.
Những phản ứng trái chiều như nêu ở trên của các nước cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong cách cộng đồng quốc tế nhìn nhận hành động quân sự của Mỹ nhằm vào Iran.
Trong khi Washington coi chiến dịch là một phần của nỗ lực “ngăn chặn Iran phổ biến vũ khí hạt nhân”, nhiều bên khác lại xem đó là hành vi sử dụng vũ lực đơn phương, thiếu sự chấp thuận của Liên hợp quốc.
