Iran được cho thể hiện sự cẩn trọng chiến lược trong đòn đáp trả nhằm vào Mỹ (Ảnh: AFP).
Tổng thống Donald Trump hôm 23/6 cho biết chính phủ Iran đã gửi “cảnh báo sớm” trước loạt tấn công tên lửa nhằm vào căn cứ không quân Al Udeid của Mỹ tại Qatar, đồng thời đánh giá đòn đáp trả này sau vụ Mỹ không kích 3 cơ sở hạt nhân Iran cuối tuần qua là không đủ mạnh.
“Tôi muốn cảm ơn Iran vì đã gửi cảnh báo sớm, nhờ đó không có thương vong”, ông Trump viết trên nền tảng Truth Social.
Tổng thống Trump không nêu rõ Iran đã cảnh báo sớm bao lâu, cũng như thông điệp được truyền đi bằng cách nào. Tuy nhiên, phát ngôn của ông dường như xác nhận những đồn đoán trước đó rằng Iran có thể cố tình báo trước các kế hoạch đáp trả.
Theo giới quan sát, động thái này có thể nhằm tạo điều kiện cho Mỹ giảm thiểu thiệt hại và tránh leo thang xung đột.
Chỉ vài giờ sau loạt tấn công ở Qatar, ông Trump thông báo rằng Israel và Iran đã đồng ý ngừng bắn, gần hai tuần sau khi Tel Aviv phát động chiến dịch không kích các mục tiêu Tehran và Iran đáp trả bằng tên lửa.
Các nguồn ngoại giao nói với CBS News rằng đòn trả đũa của Iran đã được dự đoán từ trước và được “tính toán kỹ lưỡng”, trong khi giới chức Mỹ và Qatar đã gặp nhau cuối tuần qua để chuẩn bị cho kịch bản này.
Khoảnh khắc Iran dội tên lửa vào căn cứ quân sự Mỹ ở Qatar (Video: RT).
Hành động cảnh báo trước này gợi nhớ đến vụ Iran tấn công tên lửa vào một căn cứ quân sự Mỹ ở Iraq năm 2020 nhằm trả đũa việc ông Trump ra lệnh ám sát Tư lệnh Vệ binh Cách mạng Qassem Soleimani. Khi đó, Thủ tướng Iraq cho biết Iran đã thông báo trước về cuộc tấn công, giúp tránh thương vong cho binh sĩ Mỹ, dù sau đó Lầu Năm Góc xác nhận hơn 100 lính Mỹ bị chấn thương não do sóng xung kích.
Mặt khác, trong đòn trả đũa đêm qua, Iran đã phóng tên lửa, nhưng chỉ phóng đi số lượng tương đối hạn chế. Theo giới quan sát, đây là hành động nhằm thể hiện quyết tâm đáp trả nhưng tránh leo thang xung đột hơn nữa.
Việc Tehran đáp trả là điều khó tránh, nhằm khẳng định rằng Iran không nao núng trước sức ép từ Washington. Tuy nhiên, giới lãnh đạo nước này dường như không mong muốn một cuộc chiến lan rộng hơn nữa và tình hình có thể trở nên mất kiểm soát.
Chiến lược phản ứng của Iran lần này bao gồm việc chủ động phát tín hiệu về ý định đáp trả. New York Times, dẫn nguồn từ các quan chức Iran, cho biết Tehran dường như đã phối hợp với giới chức Qatar trong vụ tấn công căn cứ Al Udeid và cố ý thông báo trước để giảm thiểu thương vong.
Trong ngày 23/6, Bộ Ngoại giao Mỹ đã phát cảnh báo yêu cầu công dân Mỹ tại Qatar trú ẩn tại chỗ. Sau đó, có thông tin về việc gián đoạn GPS và không phận Doha bị tạm thời đóng cửa. Đồng thời, một số công ty dầu khí nước ngoài tại Iraq cũng sơ tán nhân viên.
Iran có nhiều mục tiêu tiềm năng trong khu vực, bao gồm căn cứ Al-Dhafra ở UAE, Al-Asad tại Iraq, lực lượng Mỹ tại sân bay Erbil ở khu tự trị Kurdistan, các căn cứ Mỹ ở Syria, căn cứ hải quân Mỹ tại Bahrain, cũng như các tàu chiến Mỹ tại Vịnh Ba Tư, Biển Đỏ và phía Đông Địa Trung Hải.
Mặc dù tình hình tại vùng Vịnh đang căng thẳng, Iran chủ động phát tín hiệu trước để các nước biết trước nơi diễn ra tấn công.
Trước đó, cả khu vực đã chuẩn bị tinh thần cho một phản ứng từ Tehran. Bahrain được cho là đã cảnh báo người dân nên đi lại bằng các tuyến đường chính, còn UAE đóng cửa không phận để phòng ngừa. Dù vậy, hoạt động hàng hải qua eo biển Hormuz vẫn diễn ra bình thường, bất chấp những đồn đoán rằng Iran có thể sẽ chặn tàu thuyền. Giới phân tích cho rằng Iran không muốn làm tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc, đối tác then chốt, bằng hành động phong tỏa như vậy.
Tehran đang thể hiện sự cẩn trọng chiến lược trong từng bước đi: Vừa trả đũa, vừa tránh mở rộng xung đột nhằm đảm bảo vẫn còn giải pháp về ngoại giao. Điều này diễn ra trong bối cảnh Israel cũng được cho là muốn kết thúc vòng xung đột hiện tại.
Trước đó, Tổng thống Trump đã cảnh báo Iran về hậu quả nếu Tehran tung đòn trả đũa Mỹ. Tuy nhiên, sau các vụ tấn công vào căn cứ Al Udeid, ông Trump dường như không cho thấy có ý định tiến hành thêm hành động quân sự. Trên Truth Social, ông viết rằng ông tin Iran “đã trút hết sự phẫn nộ trong lòng” và “hy vọng sẽ không còn thêm thù hận nào nữa”.