Karaoke nhà hàng xóm

Người hàng xóm nhà bên trái, chung tường của căn nhà song lập (semi-detached house), nhẹ nhàng bảo anh nghe thấy tiếng dương cầm vọng sang. Tôi vội xin lỗi rồi dặn con đeo tai nghe khi tập đàn buổi tối.

Một lần khác, tôi đang cắt cỏ vườn sau. Trời hè ở Anh nắng tắt muộn, tôi tranh thủ làm thêm một chút cho xong việc. Người hàng xóm nhà bên phải, chung hàng rào (ngang bụng), hỏi sang: “Cần tôi giúp gì không?”. Tôi nhìn đồng hồ, hiểu ý, cười, vội cảm ơn rồi nói công việc sẽ xong sau 5 phút.

Ở Vương quốc Anh, giữ yên tĩnh cho hàng xóm là một nguyên tắc bất thành văn. Sau 8 giờ tối hay trước 8 giờ sáng, mọi người tự giác không bật nhạc lớn, không khoan tường, không cắt cỏ. Nguyên tắc chung là: “Không làm phiền người khác”.

Cũng cần nói thêm, khung giờ “ban đêm” theo luật (Noise Act 1996) là từ 23h đến 7h sáng. Nhưng trên thực tế, mọi người giảm âm lượng từ 8 giờ tối vì muốn gìn giữ tình làng nghĩa xóm. Trẻ em ở Anh thường đi ngủ sớm, nhiều gia đình đã cho trẻ lên giường từ 8 giờ tối.

Việc giữ gìn tình làng nghĩa xóm ở Anh, thật ra, không khác Việt Nam: “Bán anh em xa, mua láng giềng gần”. Chuyện cắt cỏ, làm vườn, trồng hoa, dọn dẹp khuôn viên nhà cửa, giữ yên lặng, tôn trọng sự yên tĩnh của khu phố cũng là một cách “mua láng giềng”.

Nếu trong nhà có tiệc tùng, karaoke, tụ họp, thì sau 9h tối nên đóng cửa, giảm âm lượng. Tuy vậy, người Anh cũng là những người dễ thông cảm. Như một ngoại lệ, nếu tiệc rơi vào tối thứ bảy, họ thường châm chước, vì hôm sau là chủ nhật, có thể ngủ bù đến trưa.

Có lần, tôi và vài đồng hương đến nhà một người bạn để ăn tối. “Trà dư tửu hậu”, chúng tôi hát karaoke đến gần nửa đêm. Đang vui, chuông cửa vang lên. Tôi nhìn đồng hồ, thoáng ái ngại, chắc lại bị phàn nàn. Nhưng người hàng xóm chỉ nhẹ nhàng: “Cháu ngoại tôi bị sốt từ sáng, mong chỉnh âm lượng nhỏ một chút”. Một lời yêu cầu nhẹ nhàng, tinh tế khiến mọi người có chút lặng đi.

Nhịp sống đô thị náo nhiệt, sự yên tĩnh trở nên xa xỉ với rất nhiều thị dân tại Việt Nam. Tiếng còi, tiếng xe chạy, karaoke hàng xóm, công trường xây dựng, loa rao vặt… hòa thành “bản giao hưởng” ồn ào và huyên náo. Nhiều người dân đã quen. Sự chịu đựng tiếng ồn dần dà đã thành một bản năng sống. Nhưng với những người nước ngoài thì nó không hề dễ chịu. “Mọi thứ đều tuyệt vời, “. Đó là nhận định của một du khách người Anh tại Việt Nam.

Tình trạng ô nhiễm tiếng ồn tại các thành phố lớn đang ở mức báo động. Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) xếp TP HCM ở vị trí thứ năm trong danh sách 10 thành phố ô nhiễm tiếng ồn nhất thế giới. Trong tám tháng đầu năm 2023, tổng đài 1022 của TP HCM tiếp nhận hơn 11.000 phản ánh về tiếng ồn, trong đó khung giờ từ 18h đến 22h chiếm tỷ lệ cao gấp ba lần so với ban ngày. Tại Hà Nội, số liệu quan trắc của Viện Sức khỏe Nghề nghiệp và Môi trường cho thấy tiếng ồn trung bình tại các nút giao thông chính ban ngày lên tới 78 dBA và ban đêm vượt 75 dBA, cao hơn nhiều so với giới hạn cho phép, 55 dBA ban ngày và 45 dBA ban đêm.

Người Việt xóm giềng ‘tối lửa tắt đèn có nhau’ nhưng lại vẫn có thể đâm chém nhau vì tiếng karaoke nhà bên cạnh. Để tránh các hành vi xung đột, mà gần đây nhất là nhà hàng xóm, cách “nhắc nhở lần đầu” nên được thực hiện nhẹ nhàng như những trải nghiệm cá nhân của tôi bên trên; hoặc có thể ẩn danh thông qua “người thứ ba” như bảo vệ chung cư, hay tổ trưởng dân phố.

Ngoài tổng đài 1022, có thể xây dựng tính năng báo cáo tiếng ồn qua các ứng dụng kết nối với chính quyền, tránh tối đa sự va chạm trực tiếp giữa người với người trong các tình huống dễ xung đột. Đây là cách Dubai thực hiện thông qua ứng dụng “Dubai Municipality” – phản ánh tiếng ồn do xây dựng, hay ứng dụng “Dubai Police” – báo tiếng ồn xe cộ vượt ngưỡng, chẳng hạn do “nẹt pô”.

Tại Anh, chính quyền địa phương có quy trình xử lý tiếng ồn rõ ràng. Sau nhận được phàn nàn, ban đầu sẽ là nhắc nhở. Nếu tiếp tục vi phạm, sẽ bị cảnh cáo. Nếu không khắc phục, sẽ áp dụng chế tài.

Theo Điều 17 của Nghị định 155/2016, đối tượng gây tiếng ồn vượt ngưỡng có thể bị phạt tiền lên đến 160 triệu đồng. Tuy vậy, các biện pháp xử lý hiện tại chủ yếu dừng ở nhắc nhở. Với gần 8.700 trường hợp vi phạm trong năm 2022, TP HCM đã nhắc nhở 8.544 trường hợp, chỉ xử phạt chế tài 135 trường hợp, với tổng mức phạt 430 triệu đồng, tăng 250% so với năm 2021.

Tại nhiều nơi trên thế giới, các biện pháp chế tài bao gồm cả tịch thu nguồn gây tiếng ồn (như loa, máy khoan), và sau đó là phạt hành chính tăng dần theo mức độ vi phạm. Tại Anh, sau khi được cảnh cáo, tiền phạt lên đến £1.000 (khoảng 35 triệu đồng) đối với cá nhân. Tháng 3 vừa qua, một quán rượu ở London bị phạt £20.000 khi chơi nhạc với tiếng base quá lớn.

Khi về Việt Nam ba tháng trước, tôi yêu cầu tài xế grab làm bài “test” không bấm còi suốt hành trình. Tôi nói thêm: nếu cần thì lái chậm lại, không vội vã. Tất cả đều hoàn thành “bài test” xuất sắc. Qua đó tôi rút ra, thói quen bấm còi xe có thể giảm đi đáng kể nếu để tâm “tự kỷ ám thị” việc này.

Tiếng ồn không chỉ ảnh hưởng sức khỏe, “xâm lấn” tiếng ồn còn là sự vi phạm quyền riêng tư. Yên tĩnh cũng là một nhu cầu cơ bản như hơi thở. Người Việt Nam chúng ta hoàn toàn có thể đồng lòng hành động để tận hưởng nhu cầu cơ bản và quyền được tôn trọng sự riêng tư này.

Bùi Mẫn