Nhiều người dân Israel bày tỏ vui mừng, đánh giá cao những đóng góp của Tổng thống Trump đối với lệnh ngừng bắn giữa nước này và Iran.
Sáng 24/6, hơn một giờ trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, một quả tên lửa đạn đạo Iran lao xuống khu chung cư 7 tầng ở Beersheba, miền nam Israel, khiến 4 cư dân thiệt mạng và 30 người bị thương.
Jessica Sardinas cảm nhận được vụ nổ từ điểm trú ẩn cách đó 300 m, nơi cô đã trú ngụ vào ban đêm trong suốt 10 ngày qua. Cô đọc tin tức về lệnh ngừng bắn trước khi đi ngủ vào đêm 23/6, nhưng vẫn không tin điều đó.
Người dân gấp lều bên trong một hầm trú ẩn dưới lòng đất ở Tel Aviv, Israel, hôm 24/6. Ảnh: AP
“Tôi chưa bao giờ nghĩ sẽ có một lệnh ngừng bắn”, Sardinas, nhà tâm lý học 27 tuổi, nói trong lúc đứng nhìn các nhân viên cứu hộ bới tìm đống đổ nát và những chiếc xe bị bẹp dúm tại hiện trường vụ tấn công. “Nhưng tôi lúc nào cũng hy vọng sẽ có một lệnh ngừng bắn vì chúng tôi gặp nguy hiểm mỗi ngày ở đây”.
Sardinas, giống như nhiều người Israel, đã kiệt sức sau gần hai tuần chiến sự nổ ra với Iran. Trong 12 ngày liên tục, Iran phóng tên lửa không ngừng nghỉ vào các thành phố Israel, trong khi hiệu quả đánh chặn của Tel Aviv ngày càng giảm.
“Tôi từng nói với gia đình và bạn bè rằng tôi sẽ luôn cảm thấy an toàn khi ở đây. Điều này vẫn đúng cho đến trước khi xung đột bùng phát. Tôi không dám chắc liệu mình có chuyển đến Israel không nếu biết trước cuộc chiến này sẽ xảy ra” Sardinas, người đã di cư từ Argentina đến Israel khoảng ba năm trước, cho biết.
Trong lúc cô nói, vẫn chưa rõ liệu lệnh ngừng bắn được Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố lúc nửa đêm có thể giữ vững được hay không.
Vào những giờ cuối trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, Israel đã tiến hành đợt không kích dữ dội nhất, nhắm vào các địa điểm thuộc lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) và khiến hàng trăm nhân viên an ninh Iran thiệt mạng. Iran trong khi đó phóng 5 đợt tên lửa vào Israel để đáp trả.
Israel đồng thời cáo buộc Iran tiếp tục phóng ba tên lửa sau thời hạn ngừng bắn có hiệu lực, tuyên bố sẽ “đáp trả quyết liệt”, song Tehran bác bỏ. Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz đã chỉ thị quân đội “đáp trả mạnh mẽ việc Iran vi phạm lệnh ngừng bắn”. Ông tuyên bố Israel sẽ không kích dữ dội “nhắm thẳng đến các mục tiêu của chính quyền trung ương ở Tehran”.
Tổng thống Trump đã nhanh chóng kiềm chế Israel và yêu cầu họ không tiến hành không kích đáp trả. Trả lời báo giới tại Nhà Trắng, Tổng thống đặc biệt bày tỏ không hài lòng với Tel Aviv, bên mà ông cho là đã nhanh chóng vi phạm thỏa thuận.
“Israel, ngay khi chúng tôi đạt được thỏa thuận, họ đã ra tay và thả một lượng bom khủng khiếp, lượng lớn nhất mà chúng ta từng chứng kiến”, ông nói khi rời Washington để tới Hà Lan tham dự hội nghị thượng đỉnh NATO. “Tôi không hài lòng với Israel. Khi tôi nói ‘giờ các anh có 12 tiếng’ thì điều đó không có nghĩa là ngay trong tiếng đầu tiên các anh mang hết bom ra thả. Vì thế, tôi không hài lòng với họ. Tôi cũng không hài lòng với cả Iran”.
Trước những bình luận gay gắt từ ông chủ Nhà Trắng, Israel đã quyết định thu hẹp phạm vi cuộc không kích đáp trả, giúp tình hình không leo thang. Trong khi đó, người dân Israel tỏ ra biết ơn Tổng thống Mỹ vì đã giúp thúc đẩy lệnh ngừng bắn.
“Tôi không quan tâm nhiều đến những gì ông Trump vừa nói về Israel. Rốt cuộc, tôi nghĩ ông ấy thực sự đã giúp chấm dứt cuộc chiến này và đó là điều quan trọng đối với tôi”, Daniel Kopylkov, đầu bếp 27 tuổi, cho hay.
Kopylkov đến từ Haifa, miền bắc Israel. Đây là thành phố lớn thứ ba Israel, sau Jerusalem và Tel Aviv, đồng thời là nơi có cảng biển sầm uất nhất cũng như căn cứ hải quân quan trọng. Trong suốt cuộc xung đột, Haifa là một trong những mục tiêu hàng đầu của các cuộc tấn công tên lửa từ Iran.
Nhà sử học Marc Volovici, 42 tuổi, cho rằng việc Israel chùn bước trước cơn giận dữ của ông Trump đã cho thấy Tel Aviv phụ thuộc thế nào vào hỗ trợ chính trị, quân sự, tài chính từ Washington.
“Cứ như thể một người cha đang la mắng con vậy. Ông ấy đang la mắng chúng tôi. Nhưng điều đó không có gì quá nghiêm trọng”, một cư dân 70 tuổi tên Esther nói. “Tôi không phải chính trị gia, tôi chỉ cảm thấy như vậy thôi”.
Luật sư Ephraim Glazberg, 75 tuổi, cũng có chung quan điểm.
“Tôi nghĩ đó chỉ là một khoảnh khắc bộc phát của Tổng thống. Tôi không cho rằng đây là vấn đề gì quá to tát”, ông nói.
Người ta có thể cảm nhận thấy rõ rệt những cái thở phào nhẹ nhõm tại Israel khi giao tranh kết thúc.
“Tôi muốn được an toàn. Suốt 10 năm qua, Iran nói rằng họ muốn tiêu diệt chúng tôi. Nếu điều Tổng thống Mỹ nói là thật, rằng chúng ta đã loại bỏ được bom nguyên tử, thì cuộc chiến này sẽ kết thúc”, Gil Cohen, 51 tuổi, sống gần tòa nhà bị tấn công ở Beersheba, cho biết.
Israel hôm 13/6 khơi mào cuộc chiến bằng việc phát động chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy”, tiến hành hàng trăm cuộc không kích trên khắp Iran. Tel Aviv nhấn mạnh đây là một chiến dịch tấn công phủ đầu nhằm ngăn chặn Tehran sở hữu vũ khí hạt nhân. Iran nhanh chóng trả đũa, phóng hàng loạt tên lửa và máy bay không người lái (UAV) vào Israel, khởi đầu 12 ngày giao tranh ăn miếng trả miếng.
Iran từ lâu luôn khẳng định chương trình hạt nhân của mình chỉ nhằm mục đích dân sự. Các đánh giá tình báo của Mỹ cho rằng Iran còn hai đến ba năm nữa mới có thể chế tạo bom hạt nhân. Tuy nhiên, Tổng thống Trump và Israel không đồng tình.
Tổng cộng, giao tranh đã khiến hơn 600 người thiệt mạng, hơn 5.300 người bị thương ở Iran, theo Bộ trưởng Y tế Mohammad-Reza Zafarghandi. Israel ghi nhận 28 người chết, hơn 2.500 người bị thương sau các trận tập kích tên lửa từ Iran.
Người dân chơi bóng trên bãi biển ở Tel Aviv, Israel, hôm 24/6, sau khi lệnh ngừng bắn với Iran có hiệu lực. Ảnh: AFP
Với Sardinas, con số thương vong này là điều có thể chấp nhận được. Cô nói Israel đang “giúp đỡ thế giới” bằng cách làm chậm lại chương trình hạt nhân Iran.
Arik Daimant, kỹ sư phần mềm ở Tel Aviv, vẫn cảm thấy lạc quan với lệnh ngừng bắn, dù gia đình anh đã chịu thiệt hại đáng kể sau gần hai tuần chiến sự.
“Thật đáng tiếc, với gia đình tôi thì hơi muộn vì căn nhà của chúng tôi đã bị phá hủy trong các vụ đánh bom hôm 22/6. Nhưng thà muộn còn hơn không và tôi hy vọng lệnh ngừng bắn này sẽ tạo ra một khởi đầu mới”, anh cho hay.
Vũ Hoàng (Theo Guardian, Reuters, AFP)