Chính phủ đề xuất mở rộng cho tư nhân đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Đề xuất này được Chính phủ nêu trong tờ trình gửi Quốc hội về việc bổ sung hình thức đầu tư tư nhân dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, ngoài hình thức đầu tư công đã được quyết định trước đó.

Đề xuất được đưa ra trên cơ sở Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết 198 của Quốc hội về nội dung này.

Theo đó, Bộ Chính trị đã xác định định hướng mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị.

Nghị quyết 198 của Quốc hội cũng nêu rõ Nhà nước sẽ mở rộng sự tham gia của khu vực tư nhân vào các dự án trọng điểm, thông qua đầu tư trực tiếp hoặc PPP.

Lý giải sự cần thiết nghiên cứu bổ sung hình thức đầu tư, Chính phủ cho biết tại thời điểm trình Bộ Chính trị chấp thuận chủ trương đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam theo hình thức đầu tư công, chưa có nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư tuyến đường sắt này. 

Nhưng sau khi các nghị quyết này được ban hành, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã đề xuất tham gia làm đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam theo hình thức đầu tư tư nhân trực tiếp.

Chính phủ nhận định cả cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn đều đã cho phép mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia, song hiện chưa có hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP), đầu tư tư nhân trực tiếp hay hình thức khác được quy định áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao.

Đó là lý do lần này Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định về chủ trương bổ sung hình thức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Trước đó, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được “chốt” đầu theo hình thức đầu tư công. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 106 để sớm khởi công dự án, yêu cầu các địa phương triển khai công tác chuẩn bị giải phóng mặt bằng, lựa chọn nhà thầu tư vấn quản lý dự án.

Chính phủ cũng đồng thời làm việc với các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp trong và ngoài nước để kêu gọi tham gia thực hiện dự án.

Trong quá trình triển khai các công việc, Chính phủ cho biết đã nhận được đề xuất đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao của một số nhà đầu tư. Theo đó, các nhà đầu tư đề xuất hình thức đầu tư tư nhân với tiến độ nhanh hơn tiến độ đã được phê duyệt tại Nghị quyết số 172 của Quốc hội. 

Ngoài ra, phương án các nhà đầu tư đưa ra là vẫn sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước bố trí cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư…

Dẫn kinh nghiệm thế giới, Chính phủ cho biết đa số các nước đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt theo hình thức đầu tư công do các dự án đường sắt mặc dù mang lại hiệu quả kinh tế – xã hội cao nhưng hiệu quả tài chính của dự án thấp, tổng mức đầu tư lớn, thời gian thực hiện dài.

Vì vậy, Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa vào Nghị quyết của kỳ họp với nội dung điều chỉnh Nghị quyết số 172 năm 2024, theo hướng chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác (đầu tư PPP, đầu tư kinh doanh…) cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam bên cạnh hình thức đầu tư công tại nghị quyết trước đó. 

Việc tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư được kiến nghị giao cho Chính phủ thực hiện theo quy định. Trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội.