Một tài xế xe công nghệ nói với tôi thích nhất là chở khách ra ngoại thành, ngày nào chỉ nổ cuốc ở nội thành là thấy ‘phiền’.
Tôi hay đi xe ôm công nghệ. Mỗi lần ngồi sau lưng mấy anh tài xế, tôi thường bắt chuyện vu vơ cho vui đường. Một lần, tôi hỏi đùa: “Đi làm vậy sợ nhất là gì anh? Sợ kẹt xe, sợ khách bom kèo hay sợ trời mưa ế khách?”.
Anh tài xế cười cười, trả lời tỉnh queo: “Không, em sợ không có chỗ đi vệ sinh”.
Có anh tài xế còn kể, hôm nào trời nắng oi bức, muốn uống thêm chút nước cho đỡ mệt cũng phải cân nhắc. Uống nhiều thì buồn tiểu. Mà đã buồn thì… chịu.
Vào quán cà phê có toilet thì “xin” bằng cách mua chai nước hay ly cà phê. Không lẽ ngày nào cũng tốn tiền để được đi vệ sinh? Thành ra nhiều người chọn nhịn. Nhịn uống nước để không phải đi vệ sinh nhiều lần.
Anh khác thì bảo thích chở khách ra ngoại thành, ít nhất còn có bãi đất trống hay trạm xăng dọc đường, lỡ cần thì giải quyết được. Ở nội đô đông đúc, nhà vệ sinh công cộng thì hiếm. Những cái có cũng xuống cấp, mất vệ sinh hoặc đóng cửa. Nhịn mãi, rồi cũng thành quen.
Có nét tương đồng là mấy anh tài xế đường dài, thường xuyên lái xe xuyên đêm. Combo tỉnh táo của họ là: nước tăng lực, cà phê và thuốc lá. Cả ba thứ đều khiến tỉnh, nhưng cũng đều bào mòn sức khỏe.
Những câu chuyện này có thể tế nhị, có thể mang yếu tố nghề nghiệp, nhưng chạm đúng một vấn đề lớn của đời người là sức khỏe. Bác sĩ thì bảo: Cần uống đủ nước, đi vệ sinh khi cần, đừng nhịn. Nhưng để làm được điều đó, đôi khi không phải do ý thức mà do… điều kiện.
Mà ngay cả khi không sợ nhà vệ sinh, nhiều người vẫn không chọn uống nước lọc. Mà phải là nước tăng lực, trà sữa, cà phê đá…
Nhưng cái giá phải trả cho combo ấy thì nhiều người không hình dung ra. Tôi mới đọc một trường hợp bệnh nhân nam 21 tuổi, uống nước tăng lực mỗi ngày để học thi, kết quả nhập viện cấp cứu, chân phù, thận suy, chức năng thận còn dưới 20%.
Những chuyện nghe tưởng nhỏ như việc thiếu chỗ vệ sinh, nhịn uống nước, combo “tăng lực, mì gói, thức khuya”, thật ra lại âm thầm làm mòn sức khỏe của rất nhiều người.
Về lâu dài, cũng cần coi chuyện sức khỏe cộng đồng là một ưu tiên thiết kế. Nhà vệ sinh công cộng sạch sẽ, dễ tìm. Vòi nước miễn phí ở nơi công cộng. Bến xe, vỉa hè, công viên cần được trang bị những tiện ích cơ bản nhất để người lao động, những người làm việc dưới nắng mưa, không phải mỗi ngày đánh đổi sức khỏe vì những nhu cầu quá đỗi bình thường.