Hai tháng gian truân mua nhà ở xã hội của tôi

Tôi là một người lao động tại doanh nghiệp với mức lương khoảng 9 triệu đồng mỗi tháng. Giữa một thành phố năng động, với ước mong an cư và sở hữu một mái ấm nhỏ theo đúng tinh thần “nhà ở xã hội”, tôi đã theo dõi rất kỹ thông báo về việc đăng ký mua căn hộ tại Dự án Nhà ở xã hội tại một khu đô thị mới. Là một người trẻ tuổi đầy khát khao, tôi đã đặt trọn niềm tin và nộp hồ sơ, nhưng những gì tôi trải qua sau đó lại là một chuỗi “kiếp nạn” không khác gì hành trình đầy rẫy bất an và hoài nghi về sự công bằng.

Ban đầu, chủ đầu tư đã thông báo về một quy trình lựa chọn căn hộ có vẻ như được cấu trúc, bao gồm các bước như nộp hồ sơ, xét duyệt đủ điều kiện, và bốc thăm ngẫu nhiên để đảm bảo công bằng. Theo thông báo, các khách hàng “đủ điều kiện” sẽ được sắp xếp thời gian bốc thăm và chọn căn hộ. Bản thân tôi, cũng như nhiều người khác, đã tuân thủ mọi yêu cầu hồ sơ và chờ đợi một quy trình công khai, minh bạch theo đúng tinh thần của nhà ở xã hội.

“Kiếp nạn” đầu tiên bắt đầu từ ngày 22/4 đến 29/4, khi chủ đầu tư tổ chức tư vấn hồ sơ. Ngay từ ngày đầu tiên xếp hàng, tôi đã choáng váng bởi sự đông đúc bất thường. Hàng người dài dằng dặc, và phần lớn trong số đó liệu phải người lao động có nhu cầu thực như tôi?

Sau khi mất hai ngày ròng rã chen chân xếp hàng, cuối cùng tôi cũng được ngồi vào bàn tư vấn. Bao nhiêu háo hức ban đầu bỗng chốc tan biến, nhường chỗ cho một nỗi lo lớn. Điều đầu tiên tôi được nhắc nhở là cần có giấy xác nhận nhà ở từ văn phòng đăng ký đất đai.

Khi tôi hối hả đến làm thủ tục, cán bộ ở đó đã thẳng thắn báo rằng phải mất ít nhất một tháng mới có kết quả. “Người ta đã làm cách đây cả tháng để đi nộp rồi”, câu nói đó như một gáo nước lạnh, khiến tôi nhận ra một sự thật phũ phàng: những người không có quen biết, không có thông tin nội bộ như tôi, đã “chậm một nhịp” ngay từ vạch xuất phát.

>>

“Kiếp nạn” thứ hai còn khốc liệt hơn: giai đoạn nộp hồ sơ chính thức từ ngày 14/5 đến 21/5. Mặc dù không có bất kỳ thông báo công khai nào về quy trình xếp hàng nộp hồ sơ, tôi vẫn cố gắng đến sớm để tranh thủ cơ hội. Thế nhưng đón đợi tôi là một quy trình phát số mơ hồ. Ngày đầu tiên, chủ đầu tư chỉ phát vỏn vẹn 20 số, nhưng chỉ xử lý được 10 hồ sơ.

Tôi lo lắng vô cùng khi nhận ra lịch làm việc của họ là nghỉ thứ bảy, chủ nhật. Vậy là chỉ có tổng cộng sáu ngày làm việc để nộp hồ sơ. Nếu mỗi ngày họ chỉ phát và xử lý khoảng 20 số, thì tổng cộng chỉ có khoảng 120 hồ sơ được nộp – một con số không thể nào đủ để bán hết 183 căn hộ như thông báo ban đầu.

Trong những ngày thứ bảy, chủ nhật, dù là ngày nghỉ và không tổ chức phát số bốc thăm, nhưng tôi vẫn âm thầm quay lại để quan sát. Điều tôi thấy càng khiến tôi bất an khi các ngày này lại trở nên tấp nập hơn bao giờ hết. Tôi thấy rõ ràng có những người không chỉ nộp một bộ mà còn tới ba, bốn bộ hồ sơ. Tôi tự hỏi, họ là ai? Tại sao họ lại được nộp hồ sơ một cách dễ dàng và số lượng lớn như vậy vào ngày nghỉ, trong khi chúng tôi phải chen lấn, chờ đợi và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt?

Trong quá trình nộp hồ sơ gian nan, tôi vẫn nghe loáng thoáng đâu đó những câu chuyện về chuyện “quan hệ ngầm”, “đi cửa sau”. Có những người dù điều kiện tài chính không thực sự khó khăn, vẫn có thể được người quen “alo” để quen lên đăng ký ngay. Từ những câu chuyện, những cuộc điện thoại đầy ẩn ý đó, tôi càng thấm thía về sự xa vời của giấc mơ an cư của mình.

Sau năm ngày ròng rã, liên tục chỉnh sửa các loại giấy tờ và thủ tục phức tạp, cuối cùng tôi cũng may mắn lấy được một lá thăm để nộp hồ sơ và nhận được biên nhận từ chủ đầu tư, kèm theo lời dặn dò “theo dõi thông tin của Sở Xây dựng để biết kết quả”. Dù gì, niềm hy vọng mong manh vẫn nhen nhóm trong tôi.

Từng ngày trôi qua, tôi kiên nhẫn truy cập vào website của Sở Xây dựng, tìm chuyên mục Nhà ở xã hội để xem thông tin, nhưng ngày nào cũng chỉ là sự trống rỗng. Nhưng không một thông báo nào về kết quả bốc thăm, danh sách trúng tuyển hay quy trình tiếp theo được công bố.

Và rồi, cú sốc lớn nhất đã đến vào ngày 23/6. Khi tôi hỏi thăm một người bạn cũng nộp hồ sơ cùng đợt. Bạn tôi cười và hồn nhiên nói rằng: “Tao đã được mua Nhà ở xã hội rồi, đã có số căn cụ thể”. Tôi giật mình, hoảng hốt: Sao lại thế? Tôi không hề thấy một thông báo nào từ chủ đầu tư, cũng không có bất kỳ thông tin nào từ Sở Xây dựng”. Phải chăng, sự minh bạch ở đây chỉ là sự ưu ái dành cho các bên có quan hệ, có khả năng “chạy cửa sau”, trong khi những người tuân thủ quy trình lại bị bỏ lại phía sau, đợi chờ trong vô vọng?

Cơ hội an cư của một người lao động trẻ như tôi, với mong muốn xây dựng cuộc sống ổn định, liệu chỉ đến với những người quen biết chủ đầu tư, sở ban ngành, hay như lời sếp tôi đã từng hỏi lúc tôi chuẩn bị hồ sơ: “Em có quen biết ai không mà nộp vậy?”. Câu nói tưởng chừng bâng quơ ấy giờ đây lại ám ảnh tôi, khi chứng kiến thực tế phũ phàng đang diễn ra.

Thêm vào đó, tôi còn đọc được thông tin về tiến độ thanh toán: “Chậm nhất tới ngày 30/6 phải đóng 30% giá trị Hợp đồng, và chậm nhất tới ngày 10/7 phải đóng 65% giá trị hợp đồng, nếu không sẽ mất lượt mua. 5% còn lại sẽ thanh toán khi có sổ”. Tôi thầm nghĩ, nếu như bây giờ mình nhận được thông báo may mắn được mua căn hộ, thì trong khoảng thời gian gấp rút như vậy, làm sao tôi có thể xử lý thủ tục vay ngân hàng kịp?

Các gói hỗ trợ tín dụng phù hợp từ ngân hàng chính sách chính là cứu cánh cho giấc mơ an cư của tôi. Nhưng các ngân hàng đều thông báo phải mất ít nhất 10 ngày để xử lý hồ sơ. Phải chăng trong suy nghĩ của chủ đầu tư, những người mua nhà ở xã hội này đều phải có sẵn tiền mặt, hay những người trẻ như chúng tôi không thể thoát khỏi cảnh ở thuê, dù có tuân thủ mọi quy định và khao khát một mái nhà?

>>

Sự thiếu minh bạch này đang dấy lên những nghi vấn làm xói mòn niềm tin của tôi và cộng đồng vào dự án. Việc không công bố tiêu chí xét duyệt hồ sơ ban đầu, tổng số hồ sơ hợp lệ, danh sách đủ điều kiện, và đặc biệt là kết quả bốc thăm, lựa chọn cuối cùng (mà thay vào đó là các cuộc gọi mời ký hợp đồng không chính thức), biến toàn bộ quy trình thành một “hộp đen”. Ai có thể giải mã tính công bằng của các quyết định được đưa ra trong đó.

Nhà ở xã hội được sinh ra với mục đích hỗ trợ những đối tượng khó khăn, đảm bảo sự công bằng và bình đẳng trong tiếp cận nhà ở. Việc phân bổ căn hộ theo hình thức “gọi điện bí mật” và ưu tiên các “căn tốt” mà không thông qua bốc thăm công khai (đối với đối tượng không ưu tiên) hoặc quy trình xác định ưu tiên minh bạch, là đi ngược lại hoàn toàn tinh thần và các quy định của pháp luật về nhà ở xã hội.

Bỏ qua các quy định về đối tượng ưu tiên: Theo Điểm đ Khoản 1 Điều 79 Luật Nhà ở 2023 và Khoản 2 Điều 38 Nghị định 100/2015/NĐ-CP (hoặc văn bản thay thế), pháp luật đã có quy định rõ ràng về các đối tượng được ưu tiên trong phân bổ nhà ở xã hội, bao gồm cả việc không phải bốc thăm hoặc được ưu tiên tỷ lệ nhất định. Tuy nhiên, chủ đầu tư chưa hề công bố cách thức xác định, công nhận và phân bổ cho các đối tượng này một cách minh bạch, khiến chúng tôi nghi ngờ liệu các quy định này có đang được áp dụng đúng không, hay chỉ là một vỏ bọc cho các ưu tiên ngoài quy định?

Là một người dân và là một ứng viên đã tuân thủ mọi quy định, tôi tha thiết kêu gọi kiểm tra, giám sát toàn bộ quy trình phân bổ căn hộ tại các dự án nhà ở xã hội, đảm bảo rằng mọi hoạt động tuân thủ đúng các quy định pháp luật hiện hành về nhà ở xã hội, và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả người dân. Chúng tôi – những người dân có nhu cầu thực sự về nhà ở xã hội – mong muốn được trao cơ hội thực sự bình đẳng, và quy trình được minh bạch tuyệt đối.

Danh Ân