Công nghệ phục dựng gương mặt từ ADN đang phát triển nhanh chóng và được sử dụng trong một số vụ điều tra tội phạm.
ADN từ mẫu vật có thể giúp các chuyên gia phác họa chân dung nghi phạm. Ảnh: Đại học Deakin
Hình dáng con người là sự kết hợp các đặc điểm độc đáo và di truyền, cùng với một số ảnh hưởng từ môi trường (như niềng răng, sẹo, hoặc tóc nhuộm). Các nhà khoa học pháp y đã sử dụng ADN tìm thấy trong mẫu vật để xác định người mang ADN đó trông thế nào. Kỹ thuật này có tên gọi là xác định kiểu hình dựa trên ADN, giúp bổ sung cho các phương pháp điều tra pháp y khác. Quá trình dựa trên hai thành phần: công cụ xác định kiểu hình, cho phép phân tích ADN từ mẫu vật và công cụ dự đoán dựa trên các mô hình đã được kiểm nghiệm, có thể dùng để ước đoán ngoại hình.
Các nhà khoa học sử dụng mã di truyền tìm thấy trong ADN để dự đoán đặc điểm của tổ chức sinh vật. Sau khi giải trình tự ADN lấy từ mẫu vật, thông tin thu được có thể giúp dự đoán đặc điểm hình thể của đối tượng. Ví dụ, nó có thể được sử dụng để xác định màu tóc (nếu không nhuộm) và màu mắt.
Trong pháp y, các phương pháp gián tiếp được sử dụng, liên quan đến biến thể gắn liền với thành phần di truyền từ tổ tiên. Đó thường là các đa hình nucleotide đơn (SNP), có thể hoạt động như dấu hiệu thông tin tổ tiên (AIM). Một nhà khoa học pháp y có thể xem xét SNP tìm thấy trong một mẫu vật và quy ra ngoại hình. Họ sẽ sử dụng những thuật toán phức tạp để kết hợp dữ liệu từ quá trình giải trình tự và tái tạo hình ảnh của đối tượng.
Trường hợp đầu tiên phương pháp này được áp dụng là vụ án mạng của Candra Alston (25 tuổi) và con gái Malaysia (3 tuổi) ở khu căn hộ Brook Pines tại Columbia, bang South Carolina, Mỹ, năm 2011. Candra chết do bị bắn vào đầu và con gái cô tử vong do nhiều vết đâm. Cảnh sát không tìm ra nhân chứng, bằng chứng thu thập được là dấu tay dính máu một phần. Cảnh sát lúc đó đã phỏng vấn hơn 200 người và lấy mẫu ADN từ 150 người, nhưng không tìm thấy bằng chứng buộc tội. Năm 2015, phương pháp xác định kiểu hình dựa trên ADN được sử dụng.
Các nhà khoa học tái tạo ADN tìm thấy trong dấu tay dính máu thành hình ảnh của nghi phạm. Đối tượng có nước da sẫm màu, tóc nâu và mắt nâu. Một bản phác thảo kỹ thuật số được tạo ra từ dữ liệu đã công bố. Cuối cùng, năm 2017, cảnh sát bắt giữ và kết án thủ phạm giết Candra và Malaysia là Kenneth Canzater Junior.
An Khang (Theo IFL Science)