Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi (Ảnh: Reuters).
“Những lời kêu gọi ở Iran về việc bắt giữ Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Grossi là không thể chấp nhận được và cần phải bị lên án”, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio bình luận trên mạng xã hội X vào ngày 28/6.
“Chúng tôi ủng hộ những nỗ lực xác minh và giám sát quan trọng của IAEA tại Iran, đồng thời hoan nghênh Tổng giám đốc và IAEA vì sự tận tụy và tính chuyên nghiệp của họ. Chúng tôi kêu gọi Iran đảm bảo an toàn và an ninh cho nhân viên IAEA”, ông Rubio nói thêm.
Bình luận của Ngoại trưởng Mỹ được đưa ra sau khi báo Kayhan của Iran cáo buộc ông Rafael Grossi, Tổng giám đốc IAEA, làm gián điệp cho Israel. Báo Iran kêu gọi xét xử ông Grossi nếu nhà lãnh đạo IAEA vào lãnh thổ Iran.
Tuần trước, quốc hội Iran đã bỏ phiếu đình chỉ hợp tác với IAEA, cơ quan giám sát của Liên hợp quốc. Sau cuộc bỏ phiếu, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi tuyên bố ông Grossi sẽ bị cấm nhập cảnh vào nước này.
Ngoại trưởng Abbas Araghchi còn tuyên bố Iran có thể xem xét lại việc tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), hiệp ước cấm các nước phát triển vũ khí hạt nhân.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei cho biết công chúng Iran tức giận với IAEA vì đã không lên án mạnh mẽ các cuộc tấn công gần đây của Israel và Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran.
Israel tuyên bố các cuộc tấn công là cần thiết để ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân.
Người phát ngôn Baghaei nhắc lại rằng chương trình hạt nhân của Iran vẫn mang tính hòa bình, đồng thời nói thêm rằng không có hoạt động làm giàu uranium ở cấp độ vũ khí.
Người đứng đầu IAEA ngày 29/6 cho biết các cuộc không kích của Mỹ vào Iran chưa gây tổn thất toàn diện đối với chương trình hạt nhân của Tehran. Do vậy, theo ông Grossi, Iran có thể tái khởi động hoạt động làm giàu uranium “trong vòng vài tháng”.
Nhận định này trái ngược hoàn toàn với tuyên bố của Tổng thống Donald Trump rằng Mỹ đã khiến tham vọng hạt nhân của Iran “lùi lại hàng thập niên”.
Ông Grossi khẳng định IAEA cần được tiếp cận trực tiếp tại hiện trường để đánh giá thực trạng. Trước các đợt không kích của Israel và Mỹ, Iran vẫn chia sẻ thông tin với IAEA, nhưng vẫn có những điểm mơ hồ.
Nhận định của ông Grossi dường như củng cố đánh giá ban đầu từ Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) rằng các đòn tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran không phá hủy được các bộ phận cốt lõi của chương trình này, và có thể chỉ khiến Tehran chậm lại vài tháng.
Dù báo cáo quân sự – tình báo cuối cùng vẫn chưa được công bố, Tổng thống Trump liên tục khẳng định rằng ông đã “hoàn toàn xóa sổ” chương trình hạt nhân của Tehran.
Báo cáo ban đầu của Lầu Năm Góc cho biết Iran có thể đã di dời một phần vật liệu uranium khỏi các cơ sở trước khi bị tấn công. Tuy nhiên, ông Trump khẳng định không có gì bị di chuyển.