Cuộc đời lăn lộn của chị chủ vựa trái cây hàng xóm, lại là lý do để cậu con trai suy nghĩ ‘học hay không cũng được, miễn có tiền’.
“Mẹ học hết lớp 8 mà vẫn xây được nhà, sắm xe, có tiền tỷ. Sao mẹ cứ bắt con học giỏi làm gì cho mệt?”.
Đây là câu hỏi bất ngờ của cậu con trai 15 tuổi khiến chị hàng xóm làm vựa trái cây kế bên nhà tôi không biết trả lời sao. Cuộc đời lăn lộn của chị lại trở thành lý do khiến con nghi ngờ giá trị của việc học hành.
Cậu con trai 15 tuổi, vẫn hay lấy xe Sh của bố đi uống cà phê mỗi tối với bạn bè. Con vừa chạy xe về thì chị cằn nhằn suốt ngày đi chơi, sao không học hè… Rất nhiều lần như vậy, rồi sau đó hai mẹ con cãi vã nhau như thế. Tôi bên nhà đều nghe thấy hết.
Nhiều cha mẹ lao động phổ thông, bằng chính sự cố gắng phi thường, đã tạo dựng được cuộc sống đủ đầy. Nhưng cũng chính từ sự thành công không bằng cấp ấy, họ vô tình gieo cho con cái một nhận thức méo mó: Học hay không học cũng thế, miễn có tiền.
Thực tế, trong mắt con trẻ, một người không bằng cấp mà vẫn kiếm được vài chục triệu mỗi tháng, rõ ràng là một bằng chứng sống động và thuyết phục hơn lời thầy cô giảng giải trên lớp. Nhưng điều các em không thấy được là đằng sau mỗi đồng tiền là bao nhiêu lần thức khuya dậy sớm, là sự bấp bênh không hợp đồng, không bảo hiểm, không tương lai rõ ràng.
Tôi cũng thấy, không ít phụ huynh càng khiến mọi chuyện tệ hơn khi thẳng thừng bảo: “Không học thì về phụ mẹ đi buôn”, “Thôi học làm gì, mẹ cho vốn buôn bán là đủ sống rồi”.
Thêm vào đó là tâm lý thành tích nặng nề, khiến việc học trở thành gánh nặng chứ không phải khám phá. Khi đứa trẻ học chỉ để làm hài lòng cha mẹ, chứ không hiểu vì sao mình phải học, thì mọi ép buộc đều dễ dẫn đến phản kháng.
Khi có một tấm gương không học giỏi mà vẫn kiếm được tiền trong nhà, lời phản kháng ấy càng có cơ sở.
Làm sao có thể trách những đứa trẻ khi chúng hoài nghi về giá trị của học hành, nếu chính người lớn cũng chưa từng giải thích một cách nghiêm túc, hoặc chưa bao giờ cho chúng thấy tấm gương học để làm gì?
Tôi chắc rằng chị chủ vựa trái cây, lần nào cũng mắng con khi nó đi chơi về, rồi vậy thôi.
Nếu có những lời giải thích kiên nhẫn, từ những cuộc trò chuyện về lý do tại sao học, không phải để giàu ngay, mà để không bị bóp nghẹt trong một thế giới biến đổi liên tục, kiểu như “tiền ngày khó kiếm, nếu mẹ học hết lớp 8 rồi đi bươn chải buôn bán từ bây giờ, sẽ không có được cơ ngơi như vậy, con ráng học”, thì tôi tin là câu chuyện sẽ khác đi nhiều.