Chuyện trong ngôi làng công nhân bên rừng cao su ở TP.HCM

Ngôi làng bên rừng cao su

Nép mình ở cuối một con đường xuyên rừng cao su, Làng công nhân cao su đội Cù Bị 3 (thuộc Công ty cổ phần cao su Bà Rịa) nằm ở xã Châu Đức, TP.HCM (tên cũ là xã Cù Bị, huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu). Ngôi làng nhỏ đang là chốn trú ngụ của hơn 75 hộ gia đình với gần 200 nhân khẩu. Tất cả đều là công nhân cao su từ các tỉnh xa đến làm việc tại TP.HCM.

Từ cổng bước vào, qua sân bóng chuyền sẽ tới tổ ấm rộng gần 20 m² của anh Lò Văn Minh và vợ là chị Lò Thị Hương. Với bếp, giường, tủ quần áo, nơi này không thể gọi là quá tiện nghi, nhưng cũng đủ để đáp ứng những nhu cầu hằng ngày của một gia đình… và quan trọng nhất là miễn phí.

Anh Minh khoe sau khi trừ mọi chi phí sinh hoạt, mỗi tháng vợ chồng cũng tiết kiệm được hơn 10 triệu đồng nhờ công việc cạo mủ cao su. Sau 2 năm sống và làm việc ở làng công nhân, cuộc sống của vợ chồng anh đã khấm khá lên nhiều. Ở miền Đông Nam bộ, 3 tháng đầu năm là thời điểm cao su rụng lá, việc cạo mủ phải tạm dừng lại để cây nghỉ dưỡng. Còn những tháng cao điểm như tháng 6, công nhân có thể được nhận lương tới hơn 16 triệu đồng (sau khi đã trừ các khoản bảo hiểm).

Chị Lê Thị Mỹ Nhựt (Đội trưởng đội 7 Công ty cổ phần cao su Bà Rịa) được giao quản lý làng công nhân này. Chị Nhựt cho biết làng được thành lập vào năm 2023, công nhân chủ yếu là người đồng bào đến từ Nghệ An, Hà Giang. Khi công nhân đến sinh sống tại làng, ngoài nơi ở miễn phí, công nhân sẽ cung cấp nhu yếu phẩm thiết yếu (mùng, mền, gối, gạo, mì, nồi cơm điện, nồi lẩu điện, bình siêu tốc…). Ngoài ra, công nhân còn được cấp phát bảo hộ lao động và các chế độ khác của công ty; chưa kể mỗi tháng một gia đình còn được tặng 80.000 đồng tiền điện và còn nhiều hỗ trợ thường xuyên khác. Cuối năm, phía công ty còn bao trọn gói hai chiều xe đi về để công nhân về quê và quay lại làm việc.

“Nhờ chế độ tốt nên số lượng lao động ở làng công nhân tăng mạnh theo từng năm. Khi mới thành lập (2023) cả làng chỉ có 35 lao động; chỉ 1 năm sau (2024) đã tăng lên tới 86 lao động. Hiện nay (tháng 7.2025) trong làng hiện có 75 hộ với gần 200 nhân khẩu, trong đó có 160 người là lao động tại Công ty cổ phần cao su Bà Rịa”, chị Nhựt hồ hởi kể.

Từ khát vọng đổi đời

Trong câu chuyện giữa rừng cao su vào lúc kết thúc giờ tập kết mủ, anh Ly Seo Vạng (41 tuổi) nhớ về ngôi nhà trình tường đất ở quê nhà Hà Giang, mà theo lời anh là “nhỏ lắm, cũ lắm”. Đất lành chim đậu, như hầu hết các công nhân khác, anh Vạng và vợ là chị Vàng Thị Cúng (40 tuổi) cũng đến với nghề cao su trong khát vọng đổi đời. Anh thật thà chia sẻ, tổng lương tháng 6 vừa rồi của anh chị và người con 21 tuổi (cũng đang làm việc tại đây) đạt tới 48 triệu đồng.

“Hồi trước ở quê em làm ruộng thôi, thu nhập không đủ sống nên em mới phải vào đây. Vào trong này, công ty xây nhà cho ở, còn cho đường sữa, nồi cơm điện… Em mong muốn làm việc để sau này xây được cái nhà như người ta”, anh Vạng chân thành giãi bày.

Theo ông Trần Khắc Chung (Thành viên Hội đồng quản trị – Tổng giám đốc Công ty cổ phần cao su Bà Rịa), trong tình hình cạnh tranh lao động, công ty đã có kế hoạch thu tuyển lao động tại các tỉnh miền núi phía Bắc, đặc biệt là tỉnh Hà Giang. Công ty đã tổ chức cho đoàn cán bộ đi đến từng xã, từng thôn để tuyên truyền, vận động lao động nhàn rỗi đi vào làm việc với những chính sách ưu đãi vượt trội. Hiện tại, 250 người lao động là người đồng bào đang đồng hành cùng với công ty (cùng kỳ năm 2024 có 123 người). Người lao động được xây nhà ở, cung cấp các vật dụng thiết yếu và giải quyết các chế độ, chính sách kịp thời, đầy đủ, giúp người lao động an tâm sản xuất.

Hiện tại, đơn giá tiền lương được công khai minh bạch và thu nhập tiền lương tại công ty hiện cao hơn so với cách trả lương cũ; người lao động được hỗ trợ công chuyên cần do đầu mùa khai thác, sản lượng thấp. Cụ thể: Tiền lương bình quân chung tháng 6.2025 đạt hơn 13,1 triệu đồng/người (cao hơn 6 triệu đồng so với tháng 6.2024). Tiền lương bình quân chung 6 tháng đầu năm 2025 đạt hơn 7,6 triệu đồng; cao hơn 2,9 triệu đồng so với năm 2024.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Thái Bình, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần cao su Bà Rịa, hiện công ty đang nỗ lực hướng tới những chứng chỉ rất quan trọng (như EUDR – Quy định về chống phá rừng của Liên minh châu Âu) nhằm nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm khi đi vào các thị trường khó tính.

“Ngoài triển khai các quy định về phát triển bền vững, công ty cũng đang triển khai toàn diện hoạt động chuyển đổi số nhằm hạn chế thâm dụng lao động. Khó khăn lớn nhất không phải về nguồn lực tài chính mà là về con người. Chúng tôi đang hướng tới việc thay đổi tư duy, đồng thời đang có chiến lược đào tạo lại nhằm nâng cao năng lực trình độ của người lao động”, ông Bình chia sẻ.

Đang là giữa mùa hè, trường tiểu học và trung học cơ sở cách làng công nhân chừng 300 m hiện giờ không có học sinh; bù lại, từ cổng cho đến sân làng công nhân, nơi nào cũng thấy trẻ con. Các em bé là con cháu của công nhân đang sống cùng người thân trong làng; một số khác nhân dịp nghỉ hè nên từ ngoài Bắc vào thăm cha mẹ. Trong bóng mát của vườn cao su, các em bé đang lớn lên trong sự đùm bọc của cô bác ở công ty và trong khát vọng đổi đời của cha mẹ các em.

Công ty cổ phần cao su Bà Rịa là đơn vị trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam, nằm tại xã Ngãi Giao (TP.HCM). Hiện công ty đang quản lý tổng diện tích 8.800 ha cao su, trong đó diện tích kinh doanh là hơn 6.000 ha.

Trong năm, công ty đã khai thác và thu mua hơn 7.900 tấn mủ cao su; chế biến được hơn 8.700 tấn; tổng doanh thu đạt gần 500 tỉ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 134 tỉ đồng.

Hiện công ty đang quản lý bình quân khoảng 1.178 lao động, trong đó có 811 công nhân khai thác: 811 người (với 250 người là đồng bào dân tộc thiểu số).

Ngoài việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại, cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, kết hợp phát triển năng lượng sạch, công ty đang tiếp tục liên hệ các sở ban ngành TP.HCM về việc chấp thuận cho làm chủ đầu tư khu công nghiệp.