Sau khi lãnh đạo quân dân 2 lần đánh thắng quân Nguyên Mông, Phật hoàng Trần Nhân Tông (1258 – 1308) rời ngai vàng lên Yên Tử lập ra Thiền phái Trúc Lâm thuần Việt độc đáo. Thiền phái này là sự kết hợp hài hòa giữa Thiền tông và tư tưởng nhập thế (tham gia tích cực vào các vấn đề xã hội nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng của Phật giáo VN).

Hoàng hôn trên đỉnh Yên Tử – Ký họa của Ngô Quốc Thuận, sinh viên Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, TP.HCM

Một góc Yên Tử – Ký họa của KTS Phùng Thế Huy
Trên Yên Tử có 3 loại tùng: thanh tùng (gỗ xanh), thủy tùng (gỗ trắng) và xích tùng (gỗ đỏ). Trong đó, hơn 200 cây có tuổi đời hơn 700 năm. Theo các nhà khoa học, những cây xích tùng được sắp xếp ngay hàng thẳng lối và mọc tại những vị trí đặc biệt (rõ nhất ở khu vực đường Tùng). Điều này cho thấy rừng xích tùng cổ này có thể được trồng bởi người xưa (chứ không phải mọc tự nhiên), khi Phật hoàng Trần Nhân Tông tu hành tại đây.

Chùa Một Mái với kiến trúc nửa mái che độc đáo – Ký họa của họa sĩ Đặng Viết Lộc

Dưới chân núi Yên Tử – Ký họa của họa sĩ Trần Bình Minh

Huệ Quang Kim Tháp (thường gọi là Tháp Tổ), Yên Tử , thờ xá lợi Phật Hoàng Trần Nhân Tông – Ký họa của họa sĩ Trần Bình Minh
Ngoài ra, Yên Tử còn rất nhiều điều thú vị. Trên đỉnh núi có Chùa Đồng (được đúc bằng đồng nguyên khối). Chùa Một Mái với kiến trúc nửa mái che độc đáo (nửa kia dựa vào vách núi). Vườn tháp cổ (lưu giữ xá lợi của các thiền sư phái Trúc Lâm) và tháp Huệ Quang (lưu giữ xá lợi vua Trần Nhân Tông). Suối Giải Oan linh thiêng gắn liền với truyền thuyết các cung nữ nhảy xuống quyên sinh để tỏ lòng tận trung với vua…

Ký họa của Nguyễn Tùng, sinh viên Trường ĐH Nguyễn Tất Thành

Đông về trên Yên Tử – Ký họa của KTS Phùng Thế Huy

Thiền viện Trúc Lâm Yên Tử – Ký họa của KTS Phan Đình Trung

Bảo tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông – Ký họa của KTS Phan Đình Trung
Khu vực dưới chân núi Yên Tử là nơi có nhiều khu nghỉ dưỡng, trung tâm văn hóa và làng quê mang đậm nét truyền thống VN.

Chùa Đồng đúc bằng đồng nguyên khối trên đỉnh Yên Tử – Ký họa của KTS Phan Đình Trung

Chắp tay, dâng lễ trên mây – Ký họa của KTS Trần Xuân Hồng

Chùa Đồng trên đỉnh Yên Tử – Ký họa của KTS Bùi Hoàng Bảo

Tây Yên Tử – Ký họa của NTK Lê Quang Khánh
Yên Tử còn là nơi hành hương nổi tiếng. Từ ngày 10 tháng giêng hằng năm đến hết mùa xuân, hàng triệu du khách khắp nơi đổ về đây để cầu bình an, sức khỏe.