Các hồng y đội mũ Zucchetto (mũ sọ) màu đỏ tham dự giờ Kinh chiều tại Vương cung Thánh đường Đức Bà Cả để cầu nguyện cho cố Giáo hoàng Francis – Ảnh: AFP
Theo truyền thống, kể từ sau khi một Giáo hoàng qua đời hoặc từ nhiệm, Hồng y Nhiếp chính sẽ đảm trách việc điều hành công việc tại Vatican trong giai đoạn Sede Vacante (Trống Tòa). Hồng y Nhiếp chính có nhiệm vụ xác nhận và công bố tin Giáo hoàng qua đời, tổ chức tang lễ và chuẩn bị cho Mật nghị Hồng y (Conclave) để bầu tân Giáo hoàng.
Sau khi Giáo hoàng Francis tạ thế, Hồng y Nhiếp chính người Mỹ Kevin Joseph Farrell đã đảm nhiệm việc tổ chức các nghi lễ và thực hiện các nghi thức truyền thống.
Ngày 21-4, Hồng y Giovanni Battista Re – Niên trưởng Hồng y đoàn – đã gửi thư triệu tập tất cả các hồng y trên toàn thế giới về Vatican để tham dự các cuộc họp “tiền Mật nghị” (Congrégations).
Phiên họp toàn thể đầu tiên diễn ra vào sáng 22-4 với khoảng 60 hồng y tham dự. Phiên họp thứ hai diễn ra vào ngày 23-4 với sự hiện diện của 103 hồng y, và phiên họp thứ ba vào sáng 24-4 ghi nhận sự tham dự của 113 hồng y.
Theo quy định, Mật nghị Hồng y phải được triệu tập 15 – 20 ngày sau khi Giáo hoàng qua đời, tức rơi vào khoảng ngày 5 hoặc 6-5 và trễ nhất là ngày 12-5.
Tuy nhiên các hồng y có thể quyết định khai mạc Mật nghị sớm hơn nếu toàn bộ hồng y cử tri đã có mặt, hoặc hoãn lại vì lý do quan trọng nhưng không quá 20 ngày kể từ khi “Trống Tòa”.
Đặc biệt chỉ các hồng y dưới 80 tuổi mới đủ điều kiện trở thành hồng y cử tri tham gia Mật nghị.
Tính đến ngày 21-4, trong tổng số 252 hồng y của Giáo hội Công giáo, có 135 vị dưới 80 tuổi. Đáng chú ý, trong số này có đến 108 hồng y được cố Giáo hoàng Francis bổ nhiệm.
Theo Tông hiến “Romano Pontifici eligendo” do cố Giáo hoàng Paul VI ban hành năm 1975, số lượng hồng y cử tri trong mỗi kỳ Mật nghị bị giới hạn ở mức tối đa 120 vị. Do đó hiện chưa rõ Vatican sẽ lựa chọn 120 hồng y nào trong số 135 vị đủ điều kiện tham dự Mật nghị năm 2025.
Về phía Việt Nam, từng có tổng cộng sáu vị hồng y. Tuy nhiên đến năm 2025, chỉ còn hai vị hồng y còn sống là Hồng y Jean-Baptiste Phạm Minh Mẫn (sinh năm 1934) và Hồng y Peter Nguyễn Văn Nhơn (sinh năm 1938).
Thế nhưng cả hai vị đều đã trên 80 tuổi, nên không đủ điều kiện tham gia Mật nghị Hồng y năm 2025.
Trước đó, Việt Nam từng có hai vị hồng y tham gia bầu Giáo hoàng: Hồng y Joseph-Marie Trịnh Như Khuê (Mật nghị năm 1978) và Hồng y Jean-Baptiste Phạm Minh Mẫn (Mật nghị các năm 2005 và 2013).
Sơ lược về Mật nghị Hồng y
Mật nghị Hồng y thường không có quy định về thời gian cố định, một kỳ Mật nghị có thể kéo dài vài ngày đến khoảng hai tuần, tùy thuộc vào việc các hồng y cử tri có sớm đạt được sự đồng thuận để chọn ra Giáo hoàng mới hay không.
Các hồng y cử tri sẽ bỏ phiếu tối đa bốn lần mỗi ngày, hai lần vào buổi sáng và hai lần vào buổi chiều. Nếu sau ba ngày vẫn chưa bầu chọn ra Giáo hoàng mới, các hồng y cử tri sẽ tạm nghỉ một ngày để cầu nguyện và suy ngẫm thêm.
Tại Mật nghị Hồng y năm 2013, các hồng y cử tri chỉ mất vỏn vẹn hai ngày để bầu ra Giáo hoàng Francis. Tuy nhiên lịch sử Giáo hội từng ghi nhận kỳ Mật nghị dài nhất là Mật nghị năm 1268 – 1271 kéo dài đến ba năm.
Một hồng y cần đạt được 2/3 số phiếu (tức 80 phiếu bầu) để trở thành Giáo hoàng tiếp theo của Giáo hội.
Trong thời gian Mật nghị, công chúng trên khắp thế giới có thể theo dõi kết quả của nghi thức bầu chọn được mệnh danh “bí ẩn nhất thế giới” qua ống khói trên mái của Nhà nguyện Sistine ở Vatican.
Nếu xuất hiện khói đen là vẫn chưa bầu chọn ra Giáo hoàng mới, còn nếu xuất hiện khói trắng tức đã có tân Giáo hoàng.
