Xá lợi Đức Phật và các vị cao tăng hình thành như thế nào?

Hòa thượng Thích Hải Ấn, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế, cho biết, xá lợi hay xá lị (tiếng Phạn: शरीर sarira; chữ Hán: 舍利) là những hạt nhỏ có dạng viên cứng, có hình tròn hoặc hình thù và màu sắc khác nhau hình thành sau khi trà tỳ nhục thân Đức Phật và các bậc cao tăng sau khi nhập niết bàn, viên tịch. Xá lợi được xem là dấu hiệu kết tinh của đạo hạnh, công đức và sự thanh tịnh trong tu tập.

Kinh Đại Bát niết bàn (Mahāparinibbāṇa Sutta) là bộ kinh do Phật Thích Ca Mâu Ni thuyết trước khi ngài nhập niết bàn có nhắc đến lợi ích của việc chiêm bái xá lợi. Trong phẩm Sư Tử Hống Bồ tát nói rằng: “Đức Như Lai vì muốn cho chúng sanh tăng trưởng phước đức, nên nát rã thân thể mình thành xá lợi để cho chúng sanh cúng dường”; phẩm Ứng tận hoàn nguyên còn nói rõ: “Đức Phật dầu nhập niết bàn, nhưng còn xá lợi và pháp bảo vô thượng thường trụ nơi thế gian, có thể làm chỗ quy y cho chúng sanh”. Công đức chiêm bái, đảnh lễ, cúng dường xá lợi Phật là phước duyên lớn như gặp được Đức Phật.

Theo hòa thượng Thích Hải Ấn, tùy thuộc vào đạo hạnh của người tu hành mà xá lợi sẽ có hình dáng, màu sắc và kích thước khác nhau. Chẳng hạn như xá lợi của Tổ Ấn Quang là loại ngũ sắc, xá lợi của Bồ tát Thích Quảng Đức là màu nâu như trái tim bất hoại, xá lợi Tổ Huệ Năng cứng rắn, ngàn năm không bị hư, vỡ.

Mặc dù khoa học chưa lý giải cụ thể, nhưng chúng ta đều biết, công năng tu hành thực sự có thể chuyển hóa năng lượng bản thân đồng nhất với năng lượng vũ trụ. Khi đó, năng lượng của vũ trụ mới có thể kết tinh được trong cơ thể của người tu hành. Khi người tu hành đạt đến một cảnh giới nhất định nào đó chúng sẽ làm thay đổi tế bào của cơ thể. Từ đây chúng sẽ biến thành vật chất cao năng lượng và đó là những hạt xá lợi.

Xá lợi có công năng truyền cảm hứng

Theo ngài Ama Kyabje Zopa Rinpoche (1945 – 2023), vị Lạt Ma của dòng Kim Cang thừa Phật giáo Tây Tạng, nguyên Giám đốc tâm linh của Hội Bảo tồn truyền thống đại thừa (FPMT), giám đốc tinh thần của nhiều trung tâm Phật giáo, dự án trên toàn thế giới, khi nói về xá lợi từng cho biết: “Không dễ gì lưu lại ngọc xá lợi, không dễ gì thành tựu đạo quả qua quá trình tu chứng với những kiếp tái sinh nối tiếp trong thiện đạo. Muốn được như vậy, phải phát nguyện rộng lớn mãnh liệt, phải giữ giới hạnh thanh tịnh trong sáng qua nhiều kiếp tái sinh tiếp nối, rồi mới có thể hội đủ nhân duyên lưu ngọc xá lợi. Ngọc xá lợi chỉ phát sinh từ công phu tu hành nghiêm mật.

Cũng theo ngài Ama Kyabje Zopa Rinpoche, ngày nay, chúng ta không thể trực tiếp thấy thân Phật, cũng không thể trực tiếp nghe lời Phật dạy. Chúng ta chỉ có thể thấy được xá lợi Phật. Đức Phật từ bi thị hiện hàng ngàn ngọc xá lợi cho chúng sinh chiêm bái. Kinh Phật có nói – ví dụ kinh Dode Kalsang – rằng Quốc Vương Ashoka xem xá lợi Phật là bảo vật linh thiêng nhất, đã vì chúng sinh mà xây nhiều bảo tháp để cất giữ ngọc xá lợi.

Xá lợi Phật hiện vẫn còn lưu giữ nhiều nơi trên thế giới, gieo nguồn cảm hứng cho vô lượng chúng sinh, đưa chúng sinh đến bờ giải thoát và giác ngộ. Đó là lý do duy nhất vì sao Phật lưu ngọc xá lợi. Tương tự như vậy, các đấng hành giả tu phật pháp đạt đạo quả cao, ví dụ như đức Geshe Lama Konchog, sau khi nhập tịch các ngài lưu xá lợi lại cho chúng sinh. Tâm thức các thầy một khi đã vì lòng đại bi mà đạt đạo quả cao thì các thầy đủ khả năng lưu ngọc xá lợi.

“Khi thấy ngọc xá lợi của một vị thánh giả, chúng ta nên suy nghĩ chư thánh đang thị hiện xá lợi để chúng ta tích tụ công đức, thanh tịnh nghiệp chướng, nhờ đó dẫn dắt chúng ta đến bờ giải thoát, giác ngộ”, ngài Ama Kyabje Zopa Rinpoche viết.