Amanda Nguyễn: ‘Dù ở đâu, cội nguồn của chúng ta vẫn ở Việt Nam’

Sáng 7-6, tại lễ tốt nghiệp khóa 2025 của Trường đại học Fulbright Việt Nam có sự xuất hiện của diễn giả danh dự Amanda Nguyễn – nhà hoạt động xã hội, người sáng lập Tổ chức Rise và người phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào không gian.

“Ngay cả khi cách nửa vòng Trái đất, tôi vẫn thấy như đang ở nhà”, Amanda mở đầu bằng câu chuyện.

Amanda nhắc đến một hành trình kéo dài 26 tiếng bay để trở lại Việt Nam, nhưng cũng đồng thời là hành trình hơn 10 năm vượt qua nỗi đau và đấu tranh cho những nhóm yếu thế của mình.

Và trong hành trình đó, cô đúc kết bốn bài học lớn nhất của cuộc đời, trao lại cho các tân cử nhân như những lời nhắn nhủ.

1. Đồng cảm

Đồng cảm, theo Amanda, không phải sự nhẹ dạ mà là năng lực nhìn thấy nhân tính ở người khác, kể cả khi họ không thấy điều đó ở bạn.

Đó là cách cô thuyết phục Giáo hoàng ủng hộ một nghị quyết lịch sử tại Liên hợp quốc, quy chuẩn hóa công lý cho hàng tỉ nạn nhân bị xâm hại.

Không bắt đầu bằng tố cáo, cô kể về tình yêu không gian vũ trụ – hiệu ứng “overview effect” – cảm giác khi nhìn Trái đất từ vũ trụ, thấy rằng tất cả chúng ta đều chung một hành tinh.

“Khi bắt đầu bằng sự đồng cảm, bạn có thể vượt qua chia rẽ chính trị để tạo ra thay đổi thật sự”, cô khẳng định.

2. Sự tổng hòa của nhiều bản thể 

Là nạn nhân của bạo lực tình dục, Amanda kể mình từng bị hỏi “Bạn mặc gì hôm đó?”. Nhưng với “tinh thần phản kháng sáng tạo”, cô biến chính câu hỏi đó thành công cụ cho những chương trình vận động của mình.

Điển hình trong Tuần lễ Thời trang New York, ngay trước Đại hội đồng Liên hợp quốc, cô tổ chức show thời trang đầu tiên dành cho các nạn nhân bị cưỡng hiếp, mời các đại sứ ngồi hàng ghế đầu.

Kết quả Amanda kể trong đêm diễn, 25 quốc gia xác nhận bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết của Rise. “Sự sáng tạo đến từ giao điểm của các đam mê khác biệt”, Amanda nhấn mạnh.

3. Can đảm 

“Không ai cần phải tự đốt mình để sưởi ấm cho người khác”, Amanda nêu quan điểm. “Nhiều lúc chúng ta cảm thấy có lỗi, như thể mình phải hy sinh vì công lý”.

“Nếu bạn chọn con đường đấu tranh, tôi sẽ sát cánh cùng bạn. Nhưng cũng không sao nếu bạn chỉ cứu được một người, và người đó là chính bạn. Niềm vui là hình thức nổi loạn mạnh mẽ nhất. Hãy tìm can đảm để sống thật. 

Dũng cảm không phải là không sợ, mà là dẫu sợ vẫn bước tiếp. Mọi điều bạn muốn đều nằm phía bên kia nỗi sợ”, Amanda nói.

Cô chia sẻ thêm: “Nhiều người trong chúng ta mang theo kỳ vọng của xã hội, của cha mẹ, bạn bè. Tôi cũng từng như vậy. Các bạn có thể hình dung phản ứng của cha mẹ tôi khi biết con gái họ tốt nghiệp Harvard lại chọn trở thành nhà hoạt động xã hội. Nhưng sau khi tôi được đề cử Nobel Hòa bình, họ cũng chấp nhận điều đó”.

4. Tình yêu 

Là người Mỹ gốc Việt, Amanda nói mình từng lo lắng liệu quê hương có chấp nhận cô hay không. Nhưng rồi cô nhận ra: “Dù ở đâu, cội nguồn của chúng ta vẫn ở đây – Việt Nam”.

Cô tâm sự trên phi thuyền chuẩn bị rời Trái đất, thứ cô nghĩ đến không phải vinh quang cá nhân mà là lời hứa với cô gái nhỏ năm xưa, người từng ngã quỵ trong một căn phòng giám định pháp y, rằng: “Dù đời thế nào, em vẫn sẽ sống sót và vươn lên”.

Khi rung chuông bước lên tàu vũ trụ, nghi thức thủy thủ dành cho người sắp ra khơi, Amanda nói mình nghĩ đến những người phụ nữ Việt khác, những người sẽ theo sau, những người chưa bao giờ được nhìn thấy mình trên hàng ghế đầu của bất kỳ sân khấu nào. “Tôi bay vào không gian, không phải để là người duy nhất – mà để mở đường”, cô nói.