Bộ Khoa học và Công nghệ chuyển một nửa số nhiệm vụ về địa phương

Ngày 12/6, Chính phủ ban hành Nghị định 132 về phân định thẩm quyền và Nghị định 133 về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ. Đây là bước đi cụ thể hóa chủ trương tổ chức lại bộ máy chính quyền theo mô hình hai cấp, bỏ cấp huyện, với định hướng “Địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết sẽ phân quyền, phân cấp 52,5% số nhiệm vụ, quyền hạn do cấp Trung ương thực hiện, với 117 trên tổng số 223 nhiệm vụ. Trong đó, 78 nhiệm vụ đã được quy định tại Nghị định 133 và 39 nhiệm vụ sẽ phân cấp, phân quyền tại các Luật, Nghị định, Thông tư sắp ban hành.

Theo Vụ Pháp chế, sự ra đời của Nghị định 132 về phân định thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ sẽ giải quyết các vấn đề thực tiễn liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Cụ thể, Nghị định phân rõ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của cấp huyện đang thực hiện sẽ được chuyển giao xuống cho cấp xã hoặc lên cấp tỉnh. Điều này giúp bảo đảm sau sắp xếp, đơn vị hành chính hai cấp hoạt động thông suốt, không gián đoạn, không có khoảng trống pháp lý.

Nghị định góp phần thể chế hóa quan điểm của Đảng, quy định của Hiến pháp, chính sách, pháp luật của nhà nước về khoa học và công nghệ, trên cơ sở nguyên tắc “Địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” để thực hiện phân cấp, phân quyền.

Việc này cũng tạo điều kiện để địa phương phát huy tính chủ động, sáng tạo, được thực hiện theo nguyên tắc: “Cấp xã tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp các dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân trên địa bàn”.

Về thủ tục hành chính, Nghị định 132 không phát sinh thủ tục mới, thậm chí đơn giản hóa do chỉ còn hai cấp đơn vị hành chính, giúp giảm các quy trình, thủ tục, thời gian trong quá trình triển khai, thực hiện.

Việc phân quyền, phân cấp trong bối cảnh chưa sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan sẽ dẫn đến tình trạng chính quyền các cấp bị lúng túng. Điều này kéo theo việc phục vụ người dân, doanh nghiệp có thể bị gián đoạn, không kịp thời, không đáp ứng được yêu cầu về lộ trình, tiến độ và mục tiêu.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Nghị định 133/2025 về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý của Bộ Khoa học và Công nghệ ra đời. 78 nhiệm vụ được phân quyền, phân cấp trong nghị định này, trong đó phân quyền 16 nhiệm vụ và phân cấp 62 nhiệm vụ.

Nghị định giúp tăng cường, phân định rõ trách nhiệm và tạo sự chủ động cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết các khó khăn, vướng mắc, phục vụ tốt hơn yêu cầu của người dân, tổ chức.

Theo cơ quan soạn thảo, quan điểm khi ra đời Nghị định 133 là bảo đảm công khai, minh bạch gắn với kiểm tra, kiểm soát quyền lực để chính quyền địa phương chủ động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm khi thực hiện.

Việc phân cấp thẩm quyền gắn với điều kiện thực thi. Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được giao, chính quyền địa phương được quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện. Nghị định 133 cũng cắt giảm, đơn giản hóa 86 thủ tục gắn với phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý của Bộ.

Tại hội nghị tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về xây dựng Đảng, quản lý nhà nước chiều 14/6, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho hay việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực quản lý của Bộ được thực hiện dựa theo sáu nguyên tắc:

Thứ nhất, Trung ương tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát.

Thứ hai, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, loại bỏ quy định, thủ tục, quy trình địa phương phải báo cáo, xin ý kiến Bộ về các nhiệm vụ cụ thể đã được phân cấp, phân quyền.

Thứ ba, việc phân cấp, phân quyền phải được thực hiện theo một khung pháp lý thống nhất.

Thứ tư, phân cấp, phân quyền phải gắn chặt với kiểm tra, giám sát để tránh việc buông lỏng quản lý.

Thứ năm, cơ quan quản lý Nhà nước Trung ương đầu tư xây dựng các nền tảng số mang tính hạ tầng, làm công cụ thực thi cho chính quyền các cấp, đảm bảo thống nhất và thuận lợi cho giám sát, kiểm tra, tăng tính minh bạch, giải trình của các cấp thực thi.

Thứ sáu, cải cách bộ máy tổ chức phải đi cùng với việc đổi mới quản trị và sử dụng công nghệ.

Trọng Đạt