Việc rác thải hóa đá chỉ trong gần 40 năm là một khoảng thời gian cực kỳ ngắn so với hàng ngàn đến hàng triệu năm trong chu trình hình thành đá tự nhiên – Ảnh: Đại học Glasgow
Trong một công bố trên tạp chí Geology, các nhà khoa học từ Đại học Glasgow (Anh), cho biết họ tìm thấy những vách đá xỉ có cấu trúc bất thường tại Derwent Howe, một bãi rác thải khổng lồ ven biển thuộc khu vực tây bắc nước Anh, nơi từng là bãi đổ xỉ từ các nhà máy luyện kim đã đóng cửa.
Qua phân tích 13 mẫu xỉ bằng kính hiển vi điện tử, nhiễu xạ tia X và phổ Raman, họ phát hiện có quá trình kết dính và hình thành đá đang diễn ra trong chất thải này.
Những mẫu chất thải công nghiệp có chứa các nguyên tố hoạt tính như canxi, sắt, magiê và mangan, vốn là thành phần hình thành các khoáng chất kết dính tự nhiên như calcit, goethit và bruxit. Những khoáng chất này đóng vai trò như xi măng, liên kết các hạt vật liệu lại với nhau và thúc đẩy quá trình tạo đá diễn ra nhanh chóng hơn nhiều so với trong môi trường tự nhiên.
Đặc biệt, một mẫu xỉ chứa cả một đồng xu thời vua George V từ năm 1934 và một phần nắp lon nước giải khát chỉ được sản xuất sau năm 1989. Điều này giúp các nhà nghiên cứu xác định được rằng toàn bộ quá trình từ kết dính đến hóa đá diễn ra trong vòng không quá 40 năm và có thể còn ngắn hơn.
Amanda Owen, giảng viên cao cấp ngành trầm tích học tại Đại học Glasgow và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: “Chúng ta đã hiểu chu trình đá tự nhiên mất hàng ngàn đến hàng triệu năm. Điều đáng kinh ngạc là các vật liệu nhân tạo này đang được tích hợp vào hệ thống địa chất tự nhiên và hóa đá chỉ trong vài thập kỷ”.
Phát hiện này không chỉ thay đổi cách hiểu truyền thống về sự hình thành đá mà còn đặt ra cảnh báo đối với ngành công nghiệp toàn cầu. Việc chất thải có thể hóa đá trong thời gian ngắn như vậy đồng nghĩa với việc con người đang để lại dấu ấn địa chất rõ rệt hơn bao giờ hết và điều đó sẽ tồn tại vĩnh viễn trong hồ sơ địa chất Trái đất.
John MacDonald, đồng tác giả nghiên cứu và chuyên gia về địa vật liệu nhân sinh, nhận định: “Đây là một ví dụ thu nhỏ về việc các hoạt động của con người tại bề mặt Trái đất sẽ cuối cùng để lại dấu tích trong địa tầng, nhưng giờ đây, quá trình đó diễn ra với tốc độ chưa từng thấy”.
Các hiện tượng tương tự cũng đã từng được quan sát tại khu vực ven biển Gorrondatxe ở Tây Ban Nha, nhưng đây là lần đầu tiên các nhà khoa học xác định được khung thời gian rõ ràng.
Với tốc độ hóa đá nhanh đến mức bất ngờ như vậy, nghiên cứu này không chỉ mở ra một hướng hiểu mới về địa chất học hiện đại, mà còn là lời nhắc nhở rõ ràng rằng dấu ấn của con người lên hành tinh này là sâu sắc hơn chúng ta từng nghĩ, không chỉ qua biến đổi khí hậu, mà cả trong từng lớp đá đang âm thầm hình thành ngay dưới chân chúng ta.