Điều này được Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình chia sẻ với báo chí trước “thời khắc lịch sử” của đất nước, khi cả nước đồng loạt công bố hệ thống chính quyền hai cấp để bắt đầu vận hành từ 1/7. Bộ máy lãnh đạo chủ chốt các cấp ở 34 tỉnh, thành sau sắp xếp cũng sẽ được đồng thời công bố vào thời gian này.
Đưa chính quyền gần dân, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ
Trong suốt chiều dài lịch sử, đất nước đã vận hành với mô hình chính quyền địa phương 3 cấp và đến nay, mô hình này đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử. Thưa Phó Thủ tướng, tại sao chúng ta cần chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vào thời điểm này?
– Trong suốt nhiều thập kỷ qua, bộ máy của chúng ta phát huy hiệu quả nhưng đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập.
Đó là bộ máy tổ chức cồng kềnh, thiếu khoa học, tạo ra nhiều tầng nấc trung gian. Trong khi đó, số lượng biên chế trong bộ máy lớn nên cải cách tiền lương rất khó khăn.
Chính vì vậy, Trung ương, Bộ Chính trị quyết định phải thực hiện cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy theo hướng bỏ cấp trung gian (cấp huyện), tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, sắp xếp lại đơn vị hành chính tỉnh và cấp xã với một quy mô khác.
Đến nay, sau sắp xếp, cả nước từ 63 tỉnh, thành giảm còn 34; 10.035 đơn vị hành chính cấp xã cũng được sắp xếp lại còn 3.321. Đi kèm với đó là việc Quốc hội thông qua các nội dung quan trọng về sửa đổi Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Chính phủ.
Chính phủ cũng ban hành một loạt các nghị định đi kèm, trong đó có 28 nghị định về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền. Tổng cộng có gần 40 nghị định khác nhau được ban hành để phục vụ cho cuộc cách mạng sắp xếp lại tổ chức bộ máy.
Khi đặt ra định hướng thay đổi mô hình tổ chức chính quyền tại địa phương, theo ông, đâu là những mục tiêu quan trọng nhất chúng ta cần hướng đến?
– Mục tiêu trên hết và trước hết của việc thay đổi này là để tổ chức bộ máy chính quyền địa phương khoa học hơn, gọn nhẹ hơn, xóa được cấp trung gian, đưa chính quyền gần dân hơn, phục vụ người dân tốt hơn.
Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình (Ảnh: Phạm Thắng).
Đặc biệt, đây cũng là dịp để sắp xếp lại đội ngũ cán bộ theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Những cán bộ không phát huy tốt năng lực, cán bộ đã lớn tuổi, có vấn đề về sức khỏe hoặc có nguyện vọng xin nghỉ, chúng ta sẽ cho nghỉ để bộ máy gọn hơn.
Một mục tiêu quan trọng khác của chủ trương này là việc thu hút các nguồn lực có trình độ và chất lượng cao để xây dựng đội ngũ cán bộ ưu tú phục vụ bộ máy.
Các tỉnh thành sau sáp nhập hội tụ thế mạnh từng vùng
Từ chủ trương của cuộc cách mạng sắp xếp lại tổ chức bộ máy, đất nước từ 63 tỉnh, thành cũng được sắp xếp còn 34 với nhiều định hướng phát triển mới. Theo ông, chủ trương sáp nhập tỉnh sẽ mở ra không gian và cơ hội phát triển thế nào cho các địa phương?
– Việc sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp cũng là để tạo ra một không gian kinh tế đủ lớn, kết nối giữa các vùng kinh tế, hội tụ thế mạnh của từng vùng để chuẩn bị cho kỷ nguyên vươn mình.
Đến nay, hầu hết các tỉnh, thành sau sáp nhập đều có dân số 2-3 triệu người với quy mô kinh tế lớn hơn, lại có sự kết hợp các thế mạnh của cả miền núi, đồng bằng và miền biển, tạo ra những không gian phát triển vượt trội và có thể sánh ngang với khu vực.
Ví dụ, TPHCM mới tới đây có thể trở thành một vùng kinh tế rất mạnh, rất tiềm lực, sau khi hợp nhất với Bình Dương – là một trung tâm công nghiệp lớn của cả nước và Bà Rịa – Vũng Tàu, cũng là một địa bàn phát triển tốt về công nghiệp và dịch vụ.
Đây là mục tiêu chúng ta hướng đến, cùng với nhiều giải pháp khác để thúc đẩy kinh tế, thúc đẩy sự tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế.
Cuộc cách mạng này sẽ đi kèm với thực hiện các chủ trương lớn về phát triển hạ tầng kinh tế, thúc đẩy khoa học công nghệ, chuyển đổi số, xây dựng đường sắt tốc độ cao và các trung tâm tài chính, năng lượng nguyên tử…
Tất cả những định hướng này nhằm tạo không gian kinh tế mới, chuẩn bị cho quá trình tăng tốc của Việt Nam.
Theo Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình, TPHCM mới tới đây có thể trở thành một vùng kinh tế rất mạnh, rất tiềm lực (Ảnh: Nam Anh).
Vậy đến nay, công tác chuẩn bị cho chính quyền mới đã được thực hiện ra sao để bảo đảm bộ máy chính thức vận hành thông suốt từ ngày 1/7, thưa Phó Thủ tướng?
– Bộ Chính trị vừa qua đã cử 19 đoàn công tác do các Ủy viên Bộ Chính trị đi làm việc các địa phương để chỉ đạo việc chuẩn bị cho sáp nhập tỉnh, xã; chuẩn bị nhân sự và văn kiện đại hội. Ngày 30/6, cả nước sẽ đồng loạt công bố các quyết định liên quan những nội dung này.
Bộ Chính trị cũng phân công các lãnh đạo Đảng, Nhà nước về các địa phương để tổ chức sự kiện có tính chất quốc gia này.
Về phía các địa phương cũng rất chủ động, trách nhiệm trong việc triển khai, đặc biệt trong việc lấy ý kiến nhân dân công khai, minh bạch. Qua lấy ý kiến, có hai địa phương đạt 100% đồng thuận; còn lại đều trên 90%, nhiều nơi đạt 98-99%. Điều đó cho thấy sự ủng hộ rất lớn của người dân với chủ trương này.
Đến nay, công tác chuẩn bị cho việc vận hành bộ máy mới cơ bản đã xong, không khí ủng hộ, phấn khởi trong nhân dân cũng rất lớn.
Thậm chí, nhiều địa phương, doanh nghiệp đề nghị cho tổ chức bắn pháo hoa, coi ngày này như một dấu mốc lịch sử mở đầu cho một tỉnh mới. Không khí trên toàn đất nước hiện rất tốt, rất hứng khởi.
Trong nhiều cuộc tiếp xúc với lãnh đạo các quốc gia, lãnh đạo các nước đánh giá đây là việc làm rất mạnh mẽ, táo bạo và hết sức sáng suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Cũng có người còn nói đây là “quyết định khí phách” của lãnh đạo Việt Nam.
Về phía Chính phủ, sau khi rà soát lại hệ thống pháp luật, Chính phủ đã ban hành 28 nghị định về phân cấp, phân quyền, điều chỉnh 1.000 nội dung. Trong hơn 600 nhiệm vụ mà cấp huyện đang đảm nhiệm hiện nay, có hơn 500 nhiệm vụ được giao về cấp xã, còn lại giao cho tỉnh.
Đặc biệt, Chính phủ đã chỉ đạo các địa phương rà soát các công trình trọng điểm, nhất là những công trình giao thông kết nối. Ví dụ, để kết nối Bình Định với Gia Lai, Quốc hội vừa thông qua chủ trương đầu tư tuyến cao tốc Pleiku – Quy Nhơn.
Với tuyến cao tốc này, khoảng cách giữa Bình Định và Gia Lai được rút ngắn rất đáng kể, hỗ trợ và tạo điều kiện cho phát triển Tây Nguyên. Trong tương lai, nhiều tuyến đường kết nối tương tự cũng sẽ được khởi công.
Việc kết nối hạ tầng rất quan trọng vì sáp nhập tỉnh để tạo ra không gian kinh tế mới, nhưng nếu không tạo ra sự kết nối trong không gian ấy, sẽ không thực hiện được mục tiêu.
Với việc chuẩn bị tương đối đồng bộ cả về chủ trương, về phân cấp, phân quyền, về nguồn nhân lực và hạ tầng kinh tế, chắc chắn thời gian tới, kinh tế sẽ có đà phát triển mạnh.
Chính quyền công khai hơn, người dân được phục vụ tốt hơn
Với việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ 1/7 cùng bộ máy quản lý gọn nhẹ hơn, chắc chắn việc giải quyết thủ tục hành chính của người dân, doanh nghiệp cũng sẽ thuận lợi hơn, thưa Phó Thủ tướng?
– Chắc chắn việc phục vụ người dân và doanh nghiệp tới đây sẽ tốt hơn. Khi không tổ chức cấp huyện, xã nào cũng phải có một trung tâm hành chính công. Người dân sẽ đến đây để giải quyết tất cả các nhu cầu về hành chính.
Buổi vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại TPHCM (Ảnh: Bảo Quyên).
Với việc phần lớn các dịch vụ công đã được số hóa và thực hiện trên nền tảng số, Chính phủ đã giao cho VNPT và Viettel xây dựng những trợ lý ảo để đảm bảo việc cung ứng các dịch vụ công trên nền tảng số.
Kết quả thử nghiệm ở TPHCM trong 3 tháng qua rất tốt. Số lượng người truy cập mỗi ngày ban đầu còn khiêm tốn với hơn 10.000 người, nhưng tương lai con số này sẽ lớn hơn nhiều, vì đây mới chỉ là giai đoạn thử nghiệm.
Đến nay, trợ lý ảo có thể sẵn sàng trả lời cho người dân về 1.800 dịch vụ công và hướng dẫn từng trình tự, thủ tục. Ví dụ, các thủ tục đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử, làm hộ chiếu, xin giấy phép xây dựng…, người dân hoàn toàn có thể ngồi nhà thực hiện, hỏi và nhận được sự hỗ trợ từ trợ lý ảo.
Việc ứng dụng chuyển đổi số nhằm hỗ trợ, phục vụ người dân tốt hơn, nhưng cũng là để hoạt động của chính quyền công khai, minh bạch hơn, hạn chế tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực.
Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!