Cần chính sách vượt trội cho nhà đầu tư đường sắt

Chiều 18.6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo luật Đường sắt (sửa đổi).

Dự thảo đề xuất 9 nhóm chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước về phát triển đường sắt. Trong đó, tổ chức tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt được vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước hoặc được cấp bảo lãnh Chính phủ về vốn vay khi đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương hoặc mua sắm phương tiện giao thông đường sắt, máy móc, thiết bị phục vụ bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt, phát triển công nghiệp đường sắt.

Bảo lãnh vốn có nguy cơ rủi ro?

Nêu ý kiến, đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn Đồng Tháp, ủng hộ việc cần có chính sách vượt trội cho nhà đầu tư tham gia đầu tư vào đường sắt.

“Đường sắt có vốn đầu tư rất lớn, nhà đầu tư cần vốn để đầu tư, rất cần Nhà nước quan tâm thì mới yên tâm”, ông Hòa nói.

Tuy nhiên, vị đại biểu đề nghị cân nhắc quy định Chính phủ bảo lãnh vốn vay tín dụng cho nhà đầu tư đường sắt. Với nhà đầu tư là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thì có thể bảo lãnh, nhưng nếu nhà đầu tư là tư nhân thì phải rất cân nhắc.

“Nhà đầu tư sụp tiền, tiền đâu Nhà nước đảm bảo nguồn vốn này”, ông Hòa đặt giả thiết và đề nghị cần xem xét, nghiên cứu.

Theo vị đại biểu đoàn Đồng Tháp, ưu đãi vốn là cần thiết, lãi suất có thể rất thấp. Song, bảo lãnh vốn tín dụng sẽ rất rủi ro. “Bảo lãnh doanh nghiệp nhà nước còn nguy hiểm, huống hồ doanh nghiệp ngoài nhà nước”, ông nhấn mạnh.

Dự thảo luật đường sắt (sửa đổi) quy định sau khi trừ đi các chi phí có liên quan, chính quyền địa phương cấp tỉnh được giữ lại 50% số tiền thu được từ khai thác quỹ đất khu vực TOD và nộp 50% vào ngân sách T.Ư. Nếu là đường sắt địa phương, chính quyền cấp tỉnh được giữ lại 100% vào ngân sách địa phương.

Đại biểu Phạm Văn Hòa nói, nếu quy định như trên thì không thấy nhà đầu tư được hưởng gì. Thay vào đó, cần đảm bảo lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

“Cảnh giác” khi chia dự án thành phần

Dự thảo luật còn quy định cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án đường sắt được quyết định phân chia dự án thành các dự án thành phần, tiểu dự án (bao gồm bồi thường, hỗ trợ, tái định cư) trong quá trình lập dự án đầu tư xây dựng. Việc phân chia dự án thành phần không phải theo quy định của pháp luật về xây dựng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa ủng hộ quy định chia dự án đường sắt nhiều thành phần, vì đường sắt dài, nếu không chia thì nhà đầu tư khó đảm bảo thi công, xây dựng.

Song, ông Hòa lưu ý phải cảnh giác trường hợp chia dự án để nhà đầu tư khỏi phải đấu thầu, chỉ định thầu, thực hiện cho dễ dàng.

“Nhiều trường hợp nguyên cả dự án, nhà đầu tư đề nghị chia nhỏ để tổ chức thực hiện nhưng thực tế chỉ có một nhà đầu tư làm. Đây là điểm cần cảnh giác”, ông Hòa nói.

Đồng quan điểm, đại biểu Trịnh Xuân An, đoàn Đồng Nai, đề nghị phải có tiêu chí phân chia dự án, hoặc giao cho chủ đầu tư, giao cho cơ quan có thẩm quyền quyết định dự án để phân chia.

“Cử tri đọc vào cần biết căn cứ vào đâu để chia tổng dự án này thành 4 hay 5 hay 8, 9, 10 phần. Chỗ này, nếu không cụ thể được, chúng ta giao cho chủ đầu tư quyết định trên tiêu chí”, ông An nói.

Liên quan đến cơ chế tách dự án, tại báo cáo tiếp thu, giải trình, Chính phủ cho biết luật Đầu tư công đã cho phép dự án được phân chia thành các dự án thành phần khi quyết định chủ trương đầu tư.

Quy định tại dự thảo chỉ khác ở thời điểm được quyết định phân chia dự án thành phần (trong khi lập dự án đầu tư xây dựng) và việc phân chia dự án thành phần chỉ khác ở việc không phải đáp ứng tiêu chí (có thể vận hành độc lập).

Ngoài hai điểm khác biệt này, việc phân chia và thực hiện dự án thành phần, tiểu dự án vẫn phải tuân thủ các quy định của pháp luật về đầu tư công, xây dựng và pháp luật có liên quan.

Chính phủ khẳng định, việc phân chia dự án thành phần không có nghĩa là chia nhỏ gói thầu để chỉ định thầu mà chỉ là giải pháp để tổ chức thực hiện và quản lý tổng thể dự án, bảo đảm đáp ứng yêu cầu về tiến độ, chất lượng và kỹ thuật của dự án.