Cha mẹ ‘ghi điểm’ bằng cách khoe giấy khen của con lên Facebook

Mỗi mùa tổng kết năm học, tôi lại thấy trên mạng xã hội tràn ngập hình ảnh giấy khen, phần thưởng, học bạ, thành tích học tập của con trẻ được các bậc phụ huynh đăng lên. Tự hào, vui mừng là những cảm xúc dễ hiểu của các bậc cha mẹ khi có con học giỏi. Với nhiều phụ huynh, mong muốn được chia sẻ khoảnh khắc về sự trưởng thành và thành tích của con là hoàn toàn chính đáng.

Nhưng nếu chỉ dừng ở “chia sẻ niềm vui” thì không sao. Vấn đề là nhiều cha mẹ lại vô tình biến tấm giấy khen của con trở thành “bảng thành tích định danh” công khai của mình trên mạng xã hội, bất chấp rủi ro và hệ lụy khó lường. Nếu nhìn sâu hơn, việc đăng giấy khen với đầy đủ họ tên, trường lớp, ngày sinh của con… có thực sự vô hại?

Cá nhân tôi không bao giờ khoe thành tích học tập của con lên mạng xã hội dù bản thân con tôi cũng giỏi giang, học trường chuyên, đi du học nước ngoài. Bởi tôi tin giấy khen không nói hết giá trị của một đứa trẻ. Có những đứa trẻ học giỏi, ngoan ngoãn nhưng không giành được giải thưởng hay giấy khen vì nhiều lý do khách quan. Có những đứa trẻ không học xuất sắc nhưng rất tình cảm, biết giúp đỡ bạn bè, có năng khiếu nghệ thuật, thể thao… Thế nên, giá trị của trẻ không nằm trọn trong một tờ giấy A4 có con dấu đỏ.

Vậy mà, khi mạng xã hội tràn ngập hình ảnh giấy khen, vô hình trung, trẻ em bị đem ra so sánh một cách phiến diện: Bé A được học sinh xuất sắc, bé B chỉ có học sinh giỏi tức là kém hơn; con nhà người ta có bằng khen học sinh giỏi cấp quận, cấp thành phố, cấp quốc gia, còn con mình không có gì… Không chỉ người lớn so sánh, mà chính những đứa trẻ cũng sẽ tự so sánh bản thân với bạn bè và rồi hình thành cảm giác tự ti hoặc ngược lại, kiêu căng một cách không cần thiết.

>>

Chưa kể, giấy khen thường có đầy đủ họ tên, lớp, trường – đó là những dữ liệu quan trọng, dễ bị kẻ xấu lợi dụng để lừa đảo, mạo danh, xâm phạm quyền riêng tư. Chúng ta dạy con không nên chia sẻ thông tin cá nhân lên mạng, nhưng chính mình lại tự tay công khai danh tính, hình ảnh, thành tích của con với hàng trăm, hàng nghìn người trên Facebook, Zalo… Trong một thời đại mà an toàn thông tin số ngày càng đáng lo, việc khoe giấy khen tưởng chừng vô hại lại có thể đặt con trẻ vào vòng nguy hiểm.

Theo pháp luật, việc đăng tải, chia sẻ dữ liệu này phải có sự đồng ý của trẻ từ 7 tuổi trở lên hoặc người giám hộ hợp pháp. Nếu phụ huynh đăng tải công khai, không che mờ thông tin, không xin phép, thì có thể bị coi là hành vi xâm phạm quyền riêng tư của trẻ – một hành vi có thể bị xử lý hành chính hoặc thậm chí hình sự trong một số trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng.

Dưới góc độ tâm lý – giáo dục, việc khoe giấy khen, thành tích học tập lên mạng cũng gây ra nhiều hệ lụy tiềm ẩn: Trẻ có thể cảm thấy áp lực vì bị đưa lên “bệ đỡ thành tích”, từ đó sợ sai, sợ tụt hạng. Những học sinh không được giấy khen có thể tự ti, mặc cảm khi thấy bạn bè mình được cha mẹ tung hô rầm rộ. Cộng đồng mạng vô tình biến thành tích học tập thành thước đo giá trị con người, gây méo mó trong cách nhìn nhận nỗ lực cá nhân.

Khoe một lần có thể là niềm vui. Nhưng khoe thường xuyên, khoe để “so kè” với người khác, khoe để tự hào về bản thân người lớn thì trẻ em đang bị lợi dụng vào một cuộc đua thành tích mà chúng không hề lựa chọn.

Không ai yêu con hơn cha mẹ. Nhưng yêu thương không đồng nghĩa với việc biến con trở thành “món trang sức thành tích” để cha mẹ mang ra mạng xã hội “ghi điểm”. Tôn trọng con, bảo vệ con đôi khi chính là im lặng lưu giữ niềm tự hào trong trái tim, không phải bằng nút like hay lời khen ảo. Tấm giấy khen nên được treo trên tường nhà, hoặc cất vào kệ sách như một phần ký ức tuổi thơ, chứ không phải trở thành vật để đong đo sĩ diện trên mạng.

Là cha mẹ, ai cũng mong con giỏi giang, tiến bộ. Tuy nhiên, tôi cho rằng, niềm tự hào không nhất thiết phải “phơi bày” lên mạng xã hội. Quan trọng nhất, hãy hỏi: “Con có muốn cha mẹ đăng ảnh lên mạng không?”. Việc tôn trọng con, đặc biệt là những trẻ lớn, chính là bài học đầu tiên về quyền cá nhân mà chúng cần học từ chính gia đình mình.

Giấy khen là minh chứng cho nỗ lực của trẻ, nhưng mạng xã hội không phải là nơi an toàn để lưu trữ và chia sẻ những thông tin riêng tư. Khoe con giỏi không xấu, nhưng khoe quá đà, không kiểm soát có thể phản tác dụng. Là cha mẹ, hãy yêu con bằng cách giữ sự riêng tư cho con, dạy con khiêm tốn, và không biến mạng xã hội thành nơi “định danh” giá trị của trẻ chỉ qua một tờ giấy khen.

Vũ Thị Minh Huyền