Thay vì nghĩ phải bán nguyên ngày để tận dụng mặt bằng, chị tôi tư duy ngược: ‘Phải chia sẻ để không bị nó nuốt sạch tiền lời’.
Chị tôi trước làm kế toán, sau bị cắt giảm lao động, xin việc mãi không được, mới đánh liều chuyển sang bán hủ tiếu. Mặt bằng thuê 15 triệu mỗi tháng, chia bình quân mỗi ngày là 500 nghìn, chưa tính chi phí nguyên vật liệu, điện nước, công sức dậy từ 3h sáng để nấu nồi nước lèo.
Mùa nắng còn đỡ, mùa mưa nhiều hôm mới 6h sáng đã mưa, nhưng hàng vẫn phải bán vì đã lỡ nấu nồi nước lèo từ 3h sáng rồi. “Biết trước thì nghỉ cho khỏe vì hủ tíu bán được mỗi buổi sáng”, chị tôi nói. Thỉnh thoảng, chị than: “Mở mắt ra là mất 500 nghìn tiền mặt bằng rồi”.
Nhiều lúc, tôi tưởng chị dẹp tiệm đến nơi. Điều may mắn là chị tôi vẫn giữ được tư duy của một người từng làm kế toán. Không than vãn, không đổ lỗi cho ai, chị ngồi hạch toán kỹ từng đồng chi phí rồi tính đường sống.
500 nghìn tiền mặt bằng mỗi ngày là con số “chết cứng”, không thay đổi, nhưng có thể được chia sẻ bằng cách tối ưu hóa thời gian và không gian sử dụng.
Chị quyết định chỉ bán hủ tiếu buổi sáng đến 12h trưa. Buổi chiều, chị nhường lại mặt bằng cho một người khác bán ốc, như cách người ta tìm bạn ở ghép để giảm tiền thuê trọ.
Tối đến, phần vỉa hè phía trước quán được tận dụng để dựng thêm xe bán đồ ăn vặt và nước giải khát. Một mặt bằng, ba mục đích sử dụng trong một ngày, mỗi người một khung giờ, một sản phẩm, không dẫm chân nhau mà vẫn gánh nổi chi phí chung.
Để đi đến quyết định đó là cả một quá trình thay đổi tư duy làm ăn. Thay vì nghĩ phải bán nguyên ngày để tận dụng mặt bằng, chị tôi nghĩ ngược lại “phải chia sẻ mặt bằng để không bị nó nuốt sạch tiền lời”.
Đó là một sự tỉnh táo cần có trong kinh doanh nhỏ, nhất là khi dòng tiền không mạnh và chi phí cố định như tiền thuê mặt bằng là thứ không thể cắt giảm.
Từ câu chuyện của chị, có lẽ điều cần rút ra không phải là trách móc chủ nhà sao không giảm giá thuê, hay than trời vì sao mở quán khó thế. Mặt bằng là tài sản, chủ nhà cũng kinh doanh, họ có lý do chính đáng để giữ giá, thậm chí tăng giá nếu thị trường cho phép. Đừng mong ai nhường phần của họ vì mình khó khăn.
Người kinh doanh nhỏ buộc phải thích nghi và xoay xở. Lấy ngắn nuôi dài, chia sẻ rủi ro, tận dụng mọi khoảng trống về thời gian và không gian, đó mới là cách để tồn tại. Đừng mơ mộng sự công bằng tuyệt đối trong kinh doanh, vì thương trường vốn dĩ không có chỗ cho những người chỉ biết than vãn.
Nguyễn Thanh Hiền