Vào tháng 6-2025, xuất hiện tin đồn rằng loài tê giác trắng phương Bắc hiện đã tuyệt chủng – Ảnh: KARIMI NGORE
Năm 2018, cá thể đực cuối cùng của loài tê giác trắng phương Bắc cũng đã chết tại một dự án bảo tồn ở Kenya.
Tê giác trắng phương Bắc đã tuyệt chủng?
Vào tháng 6-2025, xuất hiện tin đồn rằng loài tê giác trắng phương Bắc hiện đã tuyệt chủng. Chẳng hạn một bài đăng trên Facebook đưa thông tin rằng loài vật đã tồn tại “55 triệu năm” này không thể “sống sót trước loài người” và đã “tuyệt chủng về mặt chức năng” (vẫn còn tồn tại một số cá thể, nhưng không thể duy trì nòi giống).
Tính đến thời điểm bài viết trên trang kiểm chứng thông tin Snopes được thực hiện, bài đăng đó đã thu hút 154.000 lượt tương tác và 62.000 lượt chia sẻ lại. Nhiều người trong phần bình luận bày tỏ sự buồn bã và lo lắng.
Các bài đăng khác trên Facebook tiếp tục lan truyền tin đồn, một số còn nói rằng loài vật này đã tuyệt chủng “chính thức” chứ không chỉ là “về mặt chức năng”. Bên cạnh đó, độc giả của Snopes đã tìm kiếm trên trang web để xác minh thông tin này có đúng không.
Snopes xác nhận rằng quả thật tê giác trắng phương Bắc đã tuyệt chủng trong tự nhiên – mặc dù còn hai cá thể cái đang sống tại một khu bảo tồn động vật hoang dã ở Kenya. Vì những lý do này, Snopes đánh giá tuyên bố rằng loài tê giác trắng phương Bắc đã tuyệt chủng “là một sự pha trộn giữa thông tin đúng và sai”.
Có hai loài tê giác trắng gồm tê giác trắng phương Bắc và tê giác trắng phương Nam. Theo Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) – một tổ chức phân loại các loài theo mức độ nguy cấp – tê giác trắng phương Bắc được xếp vào loại cực kỳ nguy cấp và có khả năng đã tuyệt chủng trong tự nhiên.
Một nguyên nhân chính là do nạn săn trộm để đáp ứng nhu cầu cao về sừng tê giác ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam. Trong khi đó tê giác trắng phương Nam được xếp vào diện gần bị đe dọa, với 10.080 cá thể còn lại.
Việc IUCN chọn xếp loại “cực kỳ nguy cấp” thay vì “tuyệt chủng trong tự nhiên” là do từ năm 2006 đến nay không còn ghi nhận bất kỳ cá thể tê giác trắng phương Bắc nào trong tự nhiên. Theo IUCN, loài này đã bị nghi ngờ tuyệt chủng trong tự nhiên kể từ năm 2008.
Cá thể tê giác trắng phương Bắc đực cuối cùng được biết đến, một con đực 45 tuổi tên Sudan, đã chết tại Ol Pejeta – một dự án bảo tồn ở Kenya – vào năm 2018.
Tin vui là hai cá thể tê giác trắng phương Bắc còn lại, hai con cái tên Najin và Fatu, vốn là hai mẹ con, vẫn còn sống. Chúng hiện đang được bảo vệ vũ trang tại một dự án bảo tồn ở Ol Pejeta (Kenya) nhằm tránh những kẻ săn trộm.
Khoa học tìm cách nhân giống tê giác trắng phương Bắc
Tuy nhiên một nỗ lực khoa học mới đã mở ra hy vọng hồi sinh loài vật này khỏi bờ vực tuyệt chủng. Một nhóm các nhà khoa học quốc tế dẫn đầu một dự án có tên BioRescue đang tìm cách nhân giống tê giác trắng phương Bắc.
Sử dụng trứng từ Fatu và tinh trùng được thu thập từ các con tê giác trắng phương Bắc đực trước khi chúng chết, nhóm nghiên cứu đã tạo ra 35 phôi tính đến thời điểm hiện tại, với hy vọng sẽ cấy ghép chúng vào các con tê giác trắng phương Nam cái. Theo Snopes, vì lý do y tế, cả Najin lẫn Fatu đều không thể mang thai.
Nhóm nghiên cứu đã nhận được một giải thưởng vào năm 2023 cho dự án này. Cho đến nay họ chưa cấy ghép bất kỳ phôi tê giác trắng phương Bắc nào, nhưng đã thành công trong việc cấy phôi tê giác trắng phương Nam vào tê giác trắng phương Nam cái.
Đây là lần đầu tiên kỹ thuật trên được áp dụng với tê giác trắng phương Nam cái – loài họ hàng gần nhất với tê giác trắng phương Bắc. Điều này mang lại hy vọng cho BioRescue rằng họ sẽ có thể thực hiện được điều tương tự với các phôi tê giác trắng phương Bắc. Tuy vậy vẫn còn phải chờ xem liệu dự án này có thành công hay không, trang Snopes nhận định.