Còn lại gì khi ‘Gió qua ký ức’ của họa sĩ Phan Trọng Văn

Gió qua ký ức là triển lãm cá nhân lần thứ hai của họa sĩ Phan Trọng Văn, đang trưng bày tại Maii Art Space (72/7 Trần Quốc Toản, Q.3, TP.HCM).

Diễn ra một năm sau “O.Me Serie1” 2024, triển lãm cho thấy nội lực dồi dào của tác giả, đồng thời ghi dấu chặng đường tự vận hành của một họa sĩ kiêm giám tuyển “bất đắc dĩ” cho chính mình, vừa nhiệt tình hỗ trợ phi lợi nhuận cho nhiều đồng nghiệp suốt thời gian qua.

Từ miền nắng gió Phan Rang đến ký ức đô thị

Trưng bày 27 tranh khổ vuông acrylic trên toan, Gió qua ký ức mở ra một không gian trừu tượng bí ẩn và giàu cảm xúc, nơi Phan Trọng Văn gợi mở người xem bằng chìa khóa: “Tôi không vẽ gió, tôi chỉ vẽ những gì nó để lại.”

Vậy là họa sĩ thỏa sức tung hết thảy cảm xúc vào tranh, dùng lối vẽ mạnh mẽ, phóng khoáng, tự do và nhanh như thể gió tràn qua toan, để cho màu và hình thỏa thuê vận động. 

Anh sử dụng những gam màu nóng lạnh đối chọi nhau như những vết tích nội tâm đang giằng co, ẩn hiện, tranh đấu quyết liệt, thỏa thuê tuôn chảy tràn cả khung tranh. 

Những lớp sơn chồng chéo mỏng dày, những vết xây xước bất định, những mảng loang ngẫu hứng hay cấu trúc bất đối xứng… như chính cách trí nhớ đang tái hiện những gì còn sót lại nơi nội tâm họa sĩ sau những cơn gió đời cuồn cuộn cuốn qua. 

Không tái hiện gió, cũng không kể chuyện bằng hình, loạt tranh là hành trình họa sĩ lặng nhìn gió thổi qua ký ức của một người lớn lên miền nắng gió Phan Rang và trưởng thành qua bao thăng trầm giữa đô thị Sài Gòn, để lại chất chồng vết tích của trải nghiệm.

Tranh anh là trừu tượng nhưng không mất hình hoàn toàn. Bên dưới hỗn loạn vẫn có những bố cục bài bản, nhưng vì là ký ức trở lại nên không tuần tự mà bất chợt, chồng chéo bất định theo cảm xúc, tạo nên những không gian nhiều lớp, đa chiều… khiến người xem không đứng ngoài cuộc mà phải cảm thấu từ bên trong.

“Ai cũng có những vết không thấy được: một lần chia tay, một cái ôm dở dang, một giấc mơ không trọn. Và ở đó, tranh của tôi như tấm gương mờ, đủ mơ hồ để phản chiếu những phần sâu nhất.” – Phan Trọng Văn bày tỏ.

Tiến sĩ Mã Thanh Cao, nguyên Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, nhận xét: “Tranh là người. Tranh của Văn từ bố cục, nét, mảng và màu đề bật lên sự dữ dội, mạnh mẽ, bộc lộ cảm xúc mãnh liệt của một cá tính bộc trực, tự do, dám phản biện với tinh thần xây dựng.”

Là “sếp cũ” luôn dõi theo Phan Trọng Văn, tiến sĩ Mã Thanh Cao bày tỏ niềm vui khi thấy sự tiến bộ của họa sĩ. Vượt qua nhiều vất vả của cuộc mưu sinh, Văn đã chín chắn, chững chạc hơn và sống được bằng nghề. 

Những thăng trầm của đời sống cho anh tư duy sâu sắc. Sau thời gian dài loay hoay tìm kiếm, những năm gần đây, Văn đã tìm thấy chính mình và tiếng nói riêng.

Họa sĩ cần tự định vị rõ chính mình 

Không chỉ là người vẽ, ở triển lãm lần này, Phan Trọng Văn tiếp tục giữ vai trò giám tuyển cho chính mình, điều anh thừa nhận là “vừa áp lực vừa khó nói”.

Từng có thời gian dài làm thiết kế trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, anh hiểu rõ cách tổ chức một triển lãm. Nhưng “tự thổi còi” cho bản thân không dễ, phải hiểu rõ định vị bản thân và “không ngáo giá”.

“Cái khó nhất là phải đối thoại với chính mình, vừa thận trọng vừa tự tin, không khiêm nhường cũng không ngạo mạn” – anh thẳng thắn. Thái độ làm nghề đầy tỉnh táo đó cũng là điều khiến nhiều đồng nghiệp tin tưởng và nhờ anh hỗ trợ giám tuyển suốt một năm qua. 

Hết mình với cảm xúc khi sáng tạo nhưng phải đủ tỉnh táo để định vị rõ bản thân, không ngại chia sẻ về tác phẩm với công chúng cũng là điều anh muốn chia sẻ cùng các đồng nghiệp trẻ. 

Trong đời sống nghệ thuật đô thị nơi đa phần thị hiếu vẫn chuộng tranh nịnh mắt, dễ hiểu, dễ mua dễ treo, Phan Trọng Văn nắm bắt rõ thị hiếu nhưng cũng không chiều lòng thị trường.

Anh trung thành với sự phức tạp của bản thân và để hội họa của mình trở thành một trường cảm xúc mở, phản ánh sâu sắc nhịp sống hiện đại dư thừa hối hả và cả những bất an nội tại.

Tự do và dữ dội, trừu tượng của anh không mang an ủi mà gợi suy tư, không khoe kể gì, không giải thích gì, nhưng lại chạm tới tầng sâu trải nghiệm trong nội tâm. Ở đó, người xem có thể tìm thấy chính mình, một mình phản tư trước những cơn gió ký ức thổi qua.

Một số ảnh tại triển lãm Gió qua ký ức:

Họa sĩ Đỗ Chung và người đàn bà từ phía mặt trời

‘Còn vẽ là còn khỏe, không vẽ chắc đã chết rồi!’ – họa sĩ Đỗ Chung cười nhẹ tênh. Bằng tinh thần sáng tạo bền bỉ bất chấp tuổi tác, bệnh tật đó, ông tiếp tục gây bất ngờ với triển lãm cá nhân Người đàn bà từ phía mặt trời.