Thỉnh thoảng thấy người đến đo đạc, xem nhà, bà cụ lại sợ ‘hay là có ai kêu bán nhà rồi’.
Cách đây cũng chưa lâu, tôi tình cờ ghé thăm một người hàng xóm cũ, đang sống lặng lẽ ở cuối ngõ. Bà cụ đã ngoài 80, sống một mình trong căn nhà nhỏ, ít khi ra ngoài trừ lúc đi chợ sớm hoặc đổ rác.
Hàng xóm thương lắm, thi thoảng ghé qua biếu bà chút quà bánh, hỏi han vài câu. Đằng sau dáng vẻ gầy gò và ánh mắt u buồn là một câu chuyện cay đắng.
Cụ bà từng sống cùng chồng tại một căn nhà, không có con ruột, hai ông bà thương yêu và nuôi ba đứa cháu, con của người em gái ruột bà. Coi các cháu như con đẻ, ông bà chẳng ngần ngại chi tiêu, lo toan cho chúng ăn học, dựng vợ gả chồng. Ai cần gì, ông bà đều tìm cách giúp đỡ. Tình cảm ấy không phải lời nói suông mà là sự hy sinh thầm lặng kéo dài nhiều chục năm.
Khoảng một thập kỷ trước, khi tuổi già đã ập đến, theo lời đề nghị của em gái và các cháu, ông bà bán căn nhà này để mua nhà khác gần nhà em gái cho tiện chăm sóc. Tin tưởng, ông bà không một chút đắn đo. Sổ tiết kiệm – số tiền phần còn lại sau khi mua nhà, cũng được đưa cho các cháu giữ, với lời hứa hẹn sẽ chăm sóc ông bà đến cuối đời.
Ông mất, cụ bà giờ sống lủi thủi một mình, muốn sang thăm em gái cũng bị cấm cửa. Căn nhà bà đang ở, vốn là tiền mồ hôi nước mắt của chính bà, nay mang tên cháu ruột, và thỉnh thoảng lại có người lạ đến đo đạc, xem xét, khiến bà nơm nớp lo sợ sẽ bị đuổi ra khỏi nơi nương thân duy nhất.
Về mặt pháp lý, cụ bà hoàn toàn có thể khởi kiện để đòi lại tài sản nếu chứng minh được nguồn tiền và sự đóng góp của mình.
Nhưng liệu một người già 80 tuổi, sống đơn độc, không con cái, có đủ sức để bước vào một cuộc chiến pháp lý dài hơi và mệt mỏi? Hay cuối cùng, bà chỉ đành sống nơm nớp trong căn nhà của chính mình, như một “người thuê tạm”, trong sự hờ hững và lạnh lùng của người thân?
Tôi nghĩ chính sách pháp luật cũng cần được hoàn thiện để bảo vệ những người cao tuổi, đặc biệt là những trường hợp sống cô đơn, không có con cái, tránh khỏi nguy cơ bị lạm dụng tài sản bởi người thân.
Cần có cơ chế giám sát, tư vấn và hỗ trợ pháp lý miễn phí, thậm chí bảo hộ tài sản cho người cao tuổi yếu thế khi họ muốn chuyển nhượng, tặng cho hay ủy quyền tài sản.