Ngày càng nhiều nghị sĩ Cộng hòa chung quan điểm và ủng hộ Tổng thống Trump, giúp ông củng cố quyền lực, nhưng cũng tiềm ẩn tác động đến vị thế đảng này trong bầu cử giữa kỳ.
Đảng Cộng hòa tại lưỡng viện quốc hội Mỹ tuần trước thông qua “Đạo luật to đẹp” (OBBBA), thiết lập nền tảng ngân sách cho nghị trình nhiệm kỳ hai của ông Trump. Tổng thống ký ban hành vào ngày Quốc khánh 4/7, đúng như mong muốn của ông.
OBBBA có một số điều khoản gây tranh cãi. Nhiều nghị sĩ Cộng hòa ban đầu phản đối, nhưng sau đó đều chọn ủng hộ đạo luật, chỉ có vài người giữ quan điểm đến cùng.
Theo giới quan sát, thắng lợi với OBBBA góp phần củng cố hơn nữa quyền lực của ông Trump ở Washington, mở đường để Tổng thống Mỹ có các động thái mạnh tay hơn trong các vấn đề về nhập cư hay thương mại.
Sự kiểm soát của ông Trump với đảng Cộng hòa “gần như tuyệt đối, chưa có tổng thống nào đạt được mức độ chi phối như vậy”, Whit Ayres, nhà thăm dò kỳ cựu thuộc đảng Cộng hòa, nói với TIME. “Điều đó mang lại sự hậu thuẫn gần như toàn diện từ các nghị sĩ trong đảng cho hầu hết mọi việc ông muốn làm”.
Tổng thống Donald Trump ký ban hành OBBBA tại Nhà Trắng ngày 4/7. Ảnh: AP
Những diễn biến gần đây cũng hé lộ rạn nứt nội bộ đảng Cộng hòa, khi các nghị sĩ có quan điểm khác biệt không còn được đón nhận. Ông Trump đã công kích Thom Tillis, có quan điểm phản đối OBBBA, dọa ủng hộ đối thủ của thượng nghị sĩ này trong bầu cử sơ bộ đảng năm 2026. Đáp trả, ông Tillis tuyên bố sẽ không tái tranh cử.
“Ông không thể sa thải tôi. Tôi sẽ nghỉ”, nghị sĩ bang Bắc Carolina nói.
Tại Hạ viện, nghị sĩ Don Bacon tuần trước thông báo tương tự ông Tillis. Bacon tin có thể dễ dàng đắc cử nhiệm kỳ thứ 6, nhưng cho rằng quan điểm của ông không còn phù hợp với đảng Cộng hòa hiện tại.
Ông Bacon đã phải nỗ lực cân bằng để vừa giữ được thiện cảm từ đảng Cộng hòa và Tổng thống Trump, vừa không làm mất lòng cử tri trong khu vực bầu cử đang ngày càng ngả về phía Dân chủ.
“Bị công kích từ chính phe cánh hữu thật sự là điều đáng lo ngại”, Bacon chia sẻ với AP.
Việc hai nghị sĩ Tillis và Bacon thông báo nghỉ hưu khi OBBBA ở giai đoạn chỉnh sửa cuối cùng phản ánh sự thành công của Tổng thống Trump trong việc củng cố quyền lực, đến mức gần như không còn chỗ cho bất kỳ tiếng nói bất đồng nào trong nội bộ đảng hay chương trình nghị sự của ông.
“Tillis và Bacon đã cho thấy phong cách đề cao tính thực dụng và thỏa hiệp lưỡng đảng không còn được chào đón nữa”, cựu hạ nghị sĩ Cộng hòa trung dung Charlie Dent nói. Ông Dent nghỉ hưu năm 2018, sau khi phản đối một nội dung nghị trình nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump.
“Vì có quan điểm khác biệt so với đường lối chính thống của đảng Cộng hòa ở một số vấn đề, họ cảm thấy mình không còn được đón nhận trong hàng ngũ Cộng hòa hiện nay”, ông Dent tiếp tục.
Tòa nhà quốc hội tại Washington ngày 20/5. Ảnh: Reuters
Theo giới quan sát, đảng Cộng hòa dường như đang muốn thử xem liệu trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026, cử tri tại ít nhất 218 khu vực bầu cử Hạ viện và 50 ghế Thượng viện có sẵn sàng ủng hộ những ứng viên công khai thể hiện sự trung thành tuyệt đối với ông Trump hay không.
“Lòng trung thành tuyệt đối đã trở thành tiêu chí sàng lọc của đảng Cộng hòa”, Ken Spain, cựu giám đốc truyền thông của Ủy ban Vận động đảng Cộng hòa tại quốc hội, nhận định. “Không còn nhiều chỗ cho sự linh hoạt hay khác biệt, ngay cả khi điều đó có thể khiến thế đa số ở Hạ viện và Thượng viện bị đặt vào thế rủi ro”.
Nhưng chọn trung thành với Tổng thống Trump, các nghị sĩ Cộng hòa tại những khu vực có tính cạnh tranh cao đã tự để mất một lập luận thường thấy của họ khi tranh cử. Đó là ủng hộ nghị trình của đảng nếu có lợi cho cử tri khu vực họ đại diện và ngược lại.
Hàng chục khu vực mà các hạ nghị sĩ Cộng hòa đại diện đang có nguy cơ đối mặt tổn thất lớn từ việc họ bỏ phiếu ủng hộ điều khoản cắt giảm chương trình hỗ trợ y tế cho người thu nhập thấp Medicaid và ưu đãi thuế cho năng lượng xanh trong OBBBA. Đảng Dân chủ đang coi đây là điểm yếu lớn để nhắm đến, đặc biệt là những ghế họ muốn giành lấy.
“Họ lên tiếng nhưng sau cùng cũng không dám ra khỏi quỹ đạo của ông Trump và các lãnh đạo đảng ở quốc hội. Và ở những khu vực chúng tôi đang muốn nhắm đến, đó là sai lầm tệ nhất mà một ứng viên có thể mắc phải”, Courtney Rice, giám đốc truyền thông Ủy ban Vận động cho đảng Dân chủ tại quốc hội Mỹ, nói.
Ông Dent chung quan điểm. “Việc gây áp lực buộc các nghị sĩ Cộng hòa ở các khu vực bầu cử dao động phải tuân theo lập trường của ông Trump trong mọi vấn đề lớn chính là công thức để trao Hạ viện vào tay đảng Dân chủ”, ông nhận định.
Như Tâm (Theo CNN, Conversation, TIME)