Ở phần đọc hiểu (I, 4 điểm) môn văn kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025, các câu 1, câu 2 nên chỉ có một phương án chấm là trả lời đúng mới cho điểm. Vì đây là các câu hỏi nhận biết về tri thức ngữ văn và khá dễ. Tuy vậy, ở câu 1 (đáp án là: ngôi kể trong văn bản là ngôi thứ ba), nếu thí sinh trả lời dư ra, ví dụ: “ngôi kể trong văn bản là ngôi thứ ba của (hoặc ,) tác giả của Nguyễn Minh Châu”, thì không nên trừ điểm.
Câu 3 đọc hiểu yêu cầu phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh (câu này thang điểm là 0,75 hoặc 1 điểm). Đáp án nên có yêu cầu thí sinh phải chỉ ra phép so sánh ở đâu (giữa gì với gì, điểm là 0,25). Phần điểm còn lại là tác dụng, và chỉ cần nêu 2 ý là được (một ý tác dụng về nội dung, một ý tác dụng về hình thức biểu đạt).
Môn văn kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 được dư luận đánh giá là một bước đột phá, hay, vừa sức và có tính phân loại thí sinh
ảnh: Nhật Thịnh
Câu 4 và 5 (1 điểm/câu) của phần đọc hiểu đòi hỏi đáp án chấm phải thật sự linh hoạt, bởi vì tình hình làm bài của thí sinh rất đa dạng. Câu 4 (nêu vai trò của một chi tiết trong việc thể hiện nội dung văn bản truyện) là câu hỏi bám sát kỹ năng đọc văn bản truyện của học sinh, đã được học nhiều ở THPT. Theo đó, vai trò của một chi tiết trong văn bản truyện chính là nội dung/ý nghĩa cụ thể của chi tiết đó (ở đây là tình cảm đồng đội gắn bó, sẻ chia sâu sắc về vật chất, tinh thần và lý tưởng chiến đấu… vì bầu trời tổ quốc) và vai trò của nó trong câu chuyện (thường là với phần sau) để làm rõ nội dung, chủ đề…
Tuy nhiên, không phải thí sinh nào cũng nêu được các ý như trên. Vì vậy với câu này, đáp án cần phải thoáng, chỉ cần thí sinh trả lời được bao nhiêu ý đúng là được (nên 2 ý). Với câu 5 (1 điểm, so sánh sự tương đồng của hai ngữ liệu), cũng là câu hỏi khá thoáng. Tuy vậy, dễ có sự rõ ràng về yêu cầu hơn câu 4. Câu này cũng cần trả lời được hai ý là đạt trọn điểm. Chẳng hạn: tương đồng ở chỗ những nơi nào con người đã từng sống, từng gắn bó đều trở thành quê hương ruột thịt của mình, nên khi rời xa tâm hồn luôn lưu luyến; và đều thể hiện tình cảm gắn bó sâu nặng với mọi vùng đất quê hương/với quê hương, Tổ quốc.
Phần viết (6 điểm) phân loại thí sinh rõ nhất, và tình hình bài làm sẽ rất đa dạng ở phần này. Vì vậy đáp án chấm nên hướng đến đánh giá kỹ năng viết, viết đoạn nghị luận văn học và viết bài nghị luận xã hội nhiều hơn là quá chú trọng vào kiến thức, miễn sao thí sinh làm rõ được trọng tâm yêu cầu, tức không lạc đề là được.
Cách đánh giá bài làm thí sinh theo chương trình mới là chú trọng đến kỹ năng viết. Trong đó chú trọng đến việc thí sinh xác định đúng vấn đề nghị luận (luận đề), triển khai được các luận điểm; lập luận, lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục là được. Điều này đòi hỏi rất lớn sự thay đổi tư duy của người chấm để phù hợp tình hình bài làm của thí sinh, đem đến sự công bằng cho thí sinh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025.