Thí sinh dự thi tuyển sinh lớp 10 tại TP.HCM trước giờ thi môn văn sáng 6-6-2025 – Ảnh: THANH HIỆP
Trong khi trước đây, cô giáo cho biết học sinh lớp 9 chỉ học khoảng 20 tác phẩm trong chương trình và số tác phẩm được lọc lại nằm trong phạm vi ra đề thi chỉ có 12.
Một thay đổi lớn xuất phát từ một thay đổi nhỏ hơn: đề thi không sử dụng ngữ liệu nằm trong sách giáo khoa.
Cô giáo kể: Một năm nhìn lại, có những điều khiến chúng tôi cũng ngạc nhiên. Trước hết là số lượng văn bản, tác phẩm học sinh phải tiếp cận, phải đọc nhiều gấp 3-4 lần trước đây.
Chúng cũng đa dạng hơn, trong đó có những văn bản, tác phẩm mới không hề có sẵn bài mẫu phân tích, bình luận ở các loại sách tham khảo.
Nếu như trước đây nhiều người than phiền văn hóa đọc xuống cấp, trẻ con cả năm không động đến một cuốn sách, thì nay có thể đã khác, sẽ khác.
Một kỳ thi cam go, căng thẳng như kỳ thi tuyển sinh lớp 10 sẽ là động lực lớn để trẻ con phải đọc nhiều và viết nhiều.
“Bơi trong biển các văn bản, tác phẩm, rồi đâu là bờ?” – một câu nói vui với cô giáo nhưng thực chất là băn khoăn của nhiều người về cách giáo viên thay đổi phương pháp dạy học như thế nào để học sinh có thể đáp ứng yêu cầu của một đề văn đổi mới.
Theo cô giáo, họ đang giống như phải bắt đầu phát quang những bụi cây rậm rạp để tìm một con đường mới, phù hợp với sự đổi mới của kỳ thi.
Khi yêu cầu học sinh đọc văn bản, tác phẩm phải kèm theo việc giao nhiệm vụ với nhiều hình thức: thuyết trình, trao đổi, thảo luận hay đơn giản là trả lời câu hỏi, ứng dụng để làm đề.
Sẽ không có chuyện giáo viên giảng, học sinh ghi chép học thuộc nữa. Mà giáo viên phải giúp các em nắm được đặc trưng thể loại, lựa chọn những ngữ liệu theo chủ đề khác nhau như lòng yêu nước, gia đình, tình bạn, tuổi trẻ, thời đại công nghệ, hạnh phúc… để làm quen.
Đó là hành trình để học sinh hình thành kỹ năng cần thiết về đọc – hiểu, về viết nghị luận văn học, nghị luận xã hội. Kỹ năng đó giúp học sinh đáp ứng được yêu cầu đề thi, cho dù ngữ liệu mới lạ.
Nói một cách khác, sẽ chọn “rượu” (đặc trưng thể loại, cách tiếp cận, các bước thực hành đọc, hiểu, viết) thay vì “bình rượu” (ngữ liệu) để cho học sinh một hành trang bước vào phòng thi.
Có khá nhiều nụ cười của thí sinh Hà Nội khi bước ra khỏi cổng trường thi. Bước qua những bỡ ngỡ và lo âu, chính các em cảm nhận được sự nhẹ nhõm của việc được “giải thoát” khỏi những khuôn mẫu định sẵn phải thuộc lòng và có cảm xúc nhiều hơn.
“Kết quả của học sinh hôm nay có phải là điều để các cô “nhìn thấy đích đến” trên con đường mình mới phát quang không?” – một câu hỏi nữa cho cô giáo.
Và câu trả lời rất đáng nghĩ: “Chưa thể là đích đến. Vì trồng người không dễ như thế. Thành quả ngày hôm nay chỉ là việc đặt chân đến một “trạm” trên chặng đường phải đi.
Để đến đích, người đứng đầu mỗi nhà trường phải giúp thầy cô giáo của mình thay đổi tư duy. Rồi mới đến lượt thầy cô giáo giúp học sinh. Thay đổi là một quá trình dài hơn một năm học, một kỳ thi”.