Đề xuất đưa thiết kế, chế tạo lò phản ứng hạt nhân vào luật

Ngày 11/6, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi, trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua trong kỳ họp tháng 6.

Đây là lần sửa đổi toàn diện đầu tiên kể từ khi Luật Năng lượng nguyên tử được ban hành năm 2008. Theo TS Nguyễn Hoàng Linh, Phó Cục trưởng An toàn bức xạ và hạt nhân, việc sửa luật nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh Việt Nam đã chính thức khởi động lại chương trình điện hạt nhân và tham gia nhiều công ước quốc tế mới liên quan đến an toàn, an ninh hạt nhân.

“Dự thảo luật lần này là bước đi quan trọng, thể hiện rõ chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc làm chủ công nghệ điện hạt nhân, thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử vào phát triển kinh tế – xã hội một cách an toàn, bền vững”, ông Linh nói.

Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi gồm 9 chương, 73 điều, trong đó có chương riêng về nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu – nội dung chưa từng được đề cập trong luật năm 2008.

Bốn chính sách trọng tâm được đưa vào dự luật gồm: Thúc đẩy phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử; bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân; tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát và giám sát; quản lý chất thải phóng xạ, nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng và ứng phó sự cố.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia cho rằng luật cần đi sâu hơn vào các vấn đề cốt lõi, để Việt Nam có thể từng bước làm chủ điện hạt nhân.

Ông Nguyễn Đức Thành, nguyên cán bộ Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, đề xuất đưa vào luật những nội dung cụ thể về phát triển tiềm lực công nghệ trong nước, trong đó có những công nghệ liên quan đến hiện hạt nhân hoặc lò phản ứng. Theo ông, nên đưa vào luật các nội dung như thiết kế, nghiên cứu, chế tạo lò phản ứng, vấn đề phát triển nhiên liệu, nguyên liệu hạt nhân và việc xây dựng cơ sở lưu giữ chất thải phóng xạ, bởi đây là ba điểm quan trọng về công nghệ.

Chuyên gia Nguyễn Đức Thành cũng tán đồng quan điểm xã hội hóa việc ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế xã hội đề cập trong dự luật và xem đây là điểm “rất mới, rất tích cực”, nhưng cần được làm rõ hơn.

Ông Vũ Mạnh Cường, Cục Khoa học Quân sự, Bộ Quốc phòng, cho rằng việc làm chủ công nghệ điện hạt nhân là hướng đi đúng, nhưng cần làm rõ thêm về quy trình chuyển giao và nội địa hóa công nghệ. “Trong Khoản 4 Điều 5 của dự thảo luật có nêu việc làm chủ công nghệ điện hạt nhân, tuy nhiên cần quy định rõ hơn để có căn cứ triển khai thực tế”, ông nói.

Ông đề xuất bổ sung hai thành tố trong luật: quy định về chủ trương xây dựng nhà máy điện hạt nhân và quá trình làm chủ công nghệ. Khi đó, các nghị định, thông tư hướng dẫn có thể chi tiết hóa quy trình nghiên cứu, sản xuất, chuyển giao công nghệ phù hợp với từng loại hình.

Trước các đề xuất, kiến nghị, Phó Cục trưởng An toàn bức xạ và hạt nhân cho biết dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi lần đầu tiên thể hiện rõ chủ trương của Đảng và Nhà nước về việc tiến tới làm chủ công nghệ điện hạt nhân. “Đây cũng là thách thức cho các nhà khoa học và những người làm trong ngành năng lượng nguyên tử. Ban soạn thảo ghi nhận các ý kiến để điều chỉnh thêm”, TS Nguyễn Hoàng Linh, nói.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia cũng nêu ý kiến giải thích từ ngữ, chính sách phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử, các quy định về lưu giữ chất thải phóng xạ, cấp phép, ứng phó sự cố, thanh sát hạt nhân, các điều khoản cụ thể, chính sách làm chủ công nghệ điện hạt nhân…

Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cho biết ban soạn thảo sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến, rà soát và hoàn thiện dự luật để trình lên Quốc hội xem xét thông qua trong kỳ họp tới.

Theo TS Nguyễn Hoàng Linh, sau khi Luật được thông qua, định hướng tiếp theo của Bộ Khoa học và Công nghệ là xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các văn bản hướng dẫn thi hành, đồng thời phát triển nguồn nhân lực, hạ tầng kỹ thuật. Mục tiêu lâu dài là từng bước tiến tới làm chủ công nghệ điện hạt nhân.

Trọng Đạt