Ấn Độ và Pakistan đều tuyên bố thắng lợi sau 4 ngày đối đầu, nhưng hai bên cũng phải hứng chịu những tổn thất nhất định.
Căng thẳng Ấn Độ – Pakistan âm ỉ nhiều năm leo thang thành xung đột vũ trang rạng sáng 7/5. Quân đội Ấn Độ mở chiến dịch tấn công các “cơ sở khủng bố” trong lãnh thổ Pakistan và khu vực thuộc vùng Kashmir mà Islamabad quản lý, đáp trả vụ xả súng khiến 26 người thiệt mạng gần thị trấn Pahalgam ngày 22/4.
Pakistan đã triển khai nhiều chiến đấu cơ để đối phó đòn không kích, tuyên bố đã hạ 5 tiêm kích và một máy bay không người lái của Ấn Độ trong trận không chiến dữ dội nhất giữa hai nước. Hai bên những ngày sau đó liên tục tập kích vào lãnh thổ gần biên giới, nhắm mục tiêu căn cứ quân sự của nhau.
Sau khi đạt lệnh ngừng bắn vào ngày 10/5 dưới sự trung gian của Mỹ, cả Ấn Độ và Pakistan đều tuyên bố chiến thắng và khẳng định mình đã “đạt được mục đích đề ra” trong 4 ngày giao tranh.
Giới phân tích cho rằng trong cuộc xung đột này, Ấn Độ và Pakistan có thể đã đạt một số lợi ích chiến lược, nhưng mỗi bên cũng chịu những tổn thất nhất định và không bên nào giành được ưu thế rõ rệt hậu khủng hoảng.
Lực lượng bán quân sự Ấn Độ tuần tra trên đường phố vùng Jammu và Kashmir ngày 12/5. Ảnh: AFP
Kể từ khi thành lập năm 1947, Ấn Độ và Pakistan đã nhiều lần giao tranh, chủ yếu liên quan đến tranh chấp vùng Kashmir rộng 222.200 km2, trải dài trên dãy Himalaya.
Sau cuộc chiến năm 1971, Ấn Độ và Pakistan ký Hiệp định Simla cùng một số văn kiện khác, cam kết “giải quyết khác biệt giữa hai bên bằng các biện pháp hòa bình, thông qua đàm phán song phương”.
Ấn Độ sau đó khẳng định tranh chấp ở Kashmir cùng các căng thẳng khác với Pakistan chỉ có thể giải quyết song phương, không có sự can thiệp của bên thứ ba. Trong khi đó, Islamabad dẫn các nghị quyết của Liên Hợp Quốc kêu gọi cộng đồng quốc tế tham gia thúc đẩy hai nước tìm giải pháp.
Walter Ladwig, giảng viên cấp cao Đại học King’s College London, Anh, nói cuộc xung đột gần nhất giúp Pakistan có cơ hội “quốc tế hóa” vấn đề Kashmir.
“Pakistan hoan nghênh sự hòa giải từ nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ, mô tả lệnh ngừng bắn là bằng chứng cho thấy cần có sự can thiệp từ bên ngoài”, Ladwig nói. Trái lại, Ấn Độ buộc phải chấp nhận một lệnh ngừng bắn do bên thứ ba làm trung gian, thay vì tự xây dựng các điều khoản.
Điều này phần nào bộc lộ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/5 thông báo Ấn Độ và Pakistan đạt lệnh ngừng bắn nhờ Mỹ hòa giải. Pakistan cảm ơn Mỹ, trong khi Ấn Độ nhấn mạnh quyết định ngừng bắn chỉ do hai nước đưa ra.
Sudha Ramachandran, biên tập viên mục Nam Á của tạp chí Diplomat, nhận định chính phủ Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi có thể phần nào đánh mất sự ủng hộ của dư luận trong nước khi chấp nhận ngừng bắn với Pakistan.
Ấn Độ hưởng lợi khi thu hút sự chú ý của thế giới với vấn đề khủng bố ở khu vực. “Về mặt ngoại giao, Ấn Độ đã thành công khi khiến thế giới tập trung vào các nhóm vũ trang ở Pakistan, thúc giục Islamabad có hành động thực chất để xử lý”, ông Ladwig đánh giá.
Theo ông Ladwig, hình ảnh của Pakistan giờ đây lại bị gắn liền với các nhóm vũ trang hoạt động trên lãnh thổ nước này. Ấn Độ từ lâu đã cáo buộc Pakistan tài trợ, huấn luyện cho các nhóm vũ trang ủng hộ Kashmir ly khai khỏi Ấn Độ.
“Pakistan vẫn phủ nhận có liên quan đến các nhóm này và kêu gọi mở cuộc điều tra độc lập. Giờ đây, tại các diễn đàn quốc tế, nước này sẽ đối mặt áp lực ngày càng tăng của việc chủ động có nỗ lực đối phó chủ nghĩa khủng bố”, ông bổ sung.
Khu vực Kashmir và ngã ba biên giới Ấn Độ – Pakistan – Trung Quốc. Đồ họa:Telegraph
Ấn Độ tuyên bố “đã hạ hơn 100 phần tử khủng bố” trong chiến dịch Sindoor. Trong khi đó, Pakistan cáo buộc tên lửa Ấn Độ đánh trúng các nhà thờ và khu dân cư, làm 51 người thiệt mạng, gồm 11 quân nhân và 40 dân thường.
Pakistan cho biết họ đã vô hiệu hóa nhiều phi cơ của đối phương và công bố tọa độ các mục tiêu bị hạ. Ấn Độ không bác bỏ hay xác nhận thông tin, nhưng giới chức Mỹ và Pháp xác nhận New Delhi đã mất ít nhất hai tiêm kích trong trận không chiến.
Asfandyar Mir, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Stimson, Mỹ, cho rằng những gì diễn ra trên thực địa cho thấy Pakistan đang giành được lợi thế trước đối thủ có lực lượng áp đảo hơn. “Nhiều nguồn độc lập đã xác nhận các phi cơ bị bắn hạ, do đó, Pakistan có thể dùng lệnh ngừng bắn để củng cố thành quả này”, Mir nói.
Muhammad Shoaib, nhà phân tích an ninh tại Đại học Quaid-i-Azam của Pakistan, cho rằng Ấn Độ đã phạm “sai lầm chiến lược” khi tính toán sai khả năng Pakistan đáp trả cuộc không kích.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý đây chỉ là “những thắng lợi mang tính biểu tượng”, không thể đảo ngược cán cân quân sự vốn nghiêng hẳn về phía Ấn Độ.
Về khía cạnh quân sự, giới phân tích cho rằng dù mất một số tiêm kích, Ấn Độ là bên đạt nhiều kết quả hơn. Ngoài các mục tiêu ở Kashmir do Islamabad kiểm soát, quân đội Ấn Độ trong chiến dịch Sindoor còn phóng tên lửa vào 4 vị trí ở Punjab, bang đông dân nhất và là trung tâm kinh tế của Pakistan.
Ấn Độ sau đó còn triển khai drone vào sâu trong lãnh thổ Pakistan, đến những khu vực đông dân khác như thành phố Lahore, thủ phủ bang Pubjab, và thành phố Karachi, thủ phủ bang Sindh. Ngày 10/5, tên lửa Ấn Độ đánh trúng ba căn cứ không quân Pakistan ở Punjab, sâu hơn so với vị trí các căn cứ của New Delhi bị Islamabad tập kích đáp trả.
Đây là lần đầu tiên kể từ cuộc chiến năm 1971, Ấn Độ có thể tấn công vào Punjab. Ladwig mô tả diễn biến cho thấy hệ thống phòng thủ của Pakistan có vấn đề nghiêm trọng và nó có thể trở nên trầm trọng hơn nếu giao tranh kéo dài.
Mảnh vỡ được cho là cánh đuôi đứng tiêm kích Rafale Ấn Độ trong ảnh chụp công bố ngày 7/5. Ảnh: Aviation Week
Theo giới quan sát, dù cáo buộc lẫn nhau vi phạm lệnh ngừng bắn, Ấn Độ và Pakistan sẽ không để thỏa thuận sụp đổ trong ngắn hạn, vì đôi bên đều không có lợi. Nhà phân tích Shoaib nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Ấn Độ và Pakistan tiếp tục đối thoại để giải quyết những vấn đề dẫn đến căng thẳng song phương.
“Bất kỳ cuộc xung đột nào tiếp theo đều tiềm ẩn nguy cơ đẫm máu hơn, lan rộng hơn. Hai bên có thể gây thiệt hại đáng kể cho dân thường mà không thu lại được điều gì”, ông Shoaib cảnh báo.
Như Tâm (Theo Al Jazeera, Reuters, CNN)