Gần 138 triệu trẻ em trên toàn cầu vẫn đang phải lao động, bất chấp những nỗ lực quốc tế nhằm chấm dứt tình trạng này vào năm 2025. Đây là nội dung chính trong báo cáo “Lao động trẻ em: Ước tính toàn cầu 2024, xu hướng và tương lai” do Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) công bố ngày 11/6.
Theo báo cáo, trong số này, khoảng 54 triệu trẻ em đang làm những công việc nguy hiểm – có thể gây hại đến sức khỏe, sự an toàn hoặc phát triển của các em. Mặc dù số trẻ em lao động đã giảm hơn 20 triệu so với năm 2020, các tổ chức quốc tế nhận định tốc độ tiến bộ hiện nay vẫn còn quá chậm để đạt được mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn lao động trẻ em trong năm tới.
Khoảng 54 triệu trẻ em đang làm những công việc nguy hiểm (Ảnh minh họa: UNICEF).
Báo cáo được công bố nhân Ngày Quốc tế Vui chơi (11/6) và ngay trước thềm Ngày Thế giới Chống Lao động Trẻ em (12/6), nhằm thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế đến tình trạng hàng triệu trẻ em vẫn không được đến trường, vui chơi và tận hưởng tuổi thơ một cách trọn vẹn.
Phát biểu tại lễ công bố, ông Gilbert F. Houngbo, Tổng Giám đốc ILO, nhấn mạnh: “Trẻ em cần được học tập, không phải lao động. Cha mẹ các em cần được hỗ trợ để có thể nuôi dưỡng con bằng nguồn thu nhập từ công việc ổn định, thay vì phải để con ra đồng làm việc hay đi bán hàng phụ giúp gia đình”.
Về mặt phân bố khu vực, châu Phi cận Sahara là nơi có số lượng trẻ em lao động cao nhất, chiếm gần 2/3 tổng số toàn cầu với khoảng 87 triệu em. Dù tỷ lệ lao động trẻ em tại khu vực này giảm nhẹ từ 24% xuống còn 22%, con số tuyệt đối vẫn không thay đổi do ảnh hưởng của gia tăng dân số, xung đột, nghèo đói và hệ thống an sinh xã hội quá tải.
Ngược lại, châu Á Thái Bình Dương ghi nhận mức giảm ấn tượng nhất, từ 49 triệu xuống còn 28 triệu trẻ em lao động, tương ứng tỷ lệ giảm một nửa – từ 6% còn 3%. Tại Mỹ Latinh và Caribe, tỷ lệ không thay đổi nhưng số lượng cũng giảm nhẹ, từ 8 triệu còn khoảng 7 triệu em.
Xét theo ngành nghề, nông nghiệp là lĩnh vực có tỷ lệ lao động trẻ em cao nhất, chiếm 61%, tiếp đến là dịch vụ (27%) như bán hàng, giúp việc gia đình, và công nghiệp (13%) bao gồm khai thác mỏ, sản xuất.
Nông nghiệp là lĩnh vực có tỷ lệ lao động trẻ em cao nhất (Ảnh minh họa: UNICEF).
Một thực tế đáng chú ý khác là tỷ lệ lao động giữa hai giới. Trẻ em trai có xu hướng tham gia lao động nhiều hơn trẻ em gái ở mọi độ tuổi. Tuy nhiên, nếu tính thêm các công việc nội trợ không lương kéo dài từ 21 giờ mỗi tuần trở lên, số lượng bé gái tham gia lao động lại vượt trội.
ILO và UNICEF cảnh báo rằng việc cắt giảm đầu tư vào giáo dục, an sinh xã hội và sinh kế có thể làm xói mòn những thành quả đã đạt được. Trong khi đó, việc thiếu tài trợ cho thu thập dữ liệu sẽ cản trở khả năng giám sát và xử lý vấn đề.
Theo hai tổ chức này, lao động trẻ em không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội học tập của trẻ mà còn gây ra những tác động lâu dài tới thể chất và tinh thần, khiến vòng luẩn quẩn của đói nghèo và thiếu cơ hội tiếp tục duy trì qua các thế hệ.
Kể từ năm 2000 đến nay, số lượng trẻ em lao động trên toàn cầu đã giảm gần một nửa – từ 246 triệu xuống còn 138 triệu em. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu chấm dứt lao động trẻ em vào năm 2025, tốc độ cải thiện cần nhanh gấp 11 lần hiện tại.
Để thúc đẩy tiến trình xóa bỏ lao động trẻ em, báo cáo kêu gọi các chính phủ duy trì cam kết chính trị và tài chính, đồng thời triển khai đồng bộ các giải pháp. Cụ thể, các quốc gia cần tăng cường đầu tư vào hệ thống an sinh xã hội, đặc biệt là hỗ trợ cho các hộ gia đình dễ bị tổn thương thông qua các khoản trợ cấp phổ quát cho trẻ em. Song song đó, cần củng cố hệ thống bảo vệ trẻ em, nhằm sớm phát hiện và can thiệp đối với những em nhỏ có nguy cơ rơi vào các hình thức lao động nguy hiểm.
Báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm mọi trẻ em đều được tiếp cận nền giáo dục miễn phí và chất lượng, đặc biệt ở các vùng nông thôn và khu vực chịu ảnh hưởng bởi khủng hoảng. Một yếu tố then chốt khác là tạo điều kiện để người trưởng thành và thanh niên có việc làm ổn định, được đảm bảo quyền lợi và có thể nuôi sống gia đình mà không cần đến sự hỗ trợ lao động từ con trẻ. Đồng thời, các quốc gia cần tăng cường thực thi pháp luật và yêu cầu các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng phải chịu trách nhiệm trong việc ngăn chặn các hành vi bóc lột lao động trẻ em.
ILO và UNICEF cảnh báo rằng, nếu không có những hành động quyết liệt và kịp thời, thế giới có nguy cơ đánh mất những tiến bộ khó khăn mới đạt được trong suốt hơn hai thập kỷ qua.